Η οστεοπόρωση και τα οστεοπορωτικά κατάγματα αντιπροσωπεύουν στην εποχή μας ένα τεράστιο επιδημιολογικό πρόβλημα και για τα δύο φύλα, καθώς σχετίζονται με την αύξηση του μέσου όρου ηλικίας.
Τι είναι η οστεοπόρωση;
Ως οστεοπόρωση ορίζεται μια συστηματική σκελετική νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική πυκνότητα και διαταραχή της μικροαρχιτεκτονικής του οστίτη ιστού, με αποτέλεσμα την μειωμένη αντοχή των οστών και αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων. Τελική έκβαση της οστεοπόρωσης είναι τα κατάγματα από φορτίσεις χαμηλής ενεργείας που σημειώνονται κατά κύριο λόγο στην σπονδυλική στήλη, στο ισχίο και στον καρπό και σπανιότερα σε άλλα σημεία του ανθρώπινου σκελετού.
Η οστεοπόρωση εμφανίζεται κατά κύριο λόγο σε μεγάλες ηλικίες λόγω της μειωμένης παραγωγής και αυξημένης αποδόμησης του οστίτη ιστού, που συμβαίνει στις ηλικίες αυτές.
Ποιοι οι παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη οστεοπόρωσης;
- το φύλο (συχνότερη στις γυναίκες)
- η ηλικία
- η μακροχρόνια κατανάλωση φαρμάκων, όπως π.χ. κορτικοειδή
- η πρώιμη εμμηνόπαυση
- το οικογενειακό ιστορικό, μεταβολικές νόσοι (π.χ. υπερπαραθυρεοειδισμός)
- η παρατεταμένη ακινητοποίηση
1 στις 3 γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση αναπτύσσει την νόσο, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους άνδρες ανάλογης ηλικίας είναι περίπου 9%
Οι γυναίκες διατρέχουν αθροιστικό δια βίου κίνδυνο 16% να υποστούν ένα τουλάχιστον επώδυνο σπονδυλικό κάταγμα, 15% κάταγμα του καρπού και 16% κάταγμα του ισχίου. Τα κατάγματα του ισχίου αυξάνουν την θνησιμότητα του ασθενούς κατά 6-37%, ανάλογα με την προηγούμενη κατάσταση υγείας των ασθενών, ενώ το 20% των θανάτων συμβαίνει τον πρώτο μήνα. Τα κατάγματα της οσφυικής μοίρας της σπονδυλικής στήλής προκαλούν έντονο πόνο, παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης και κύφωση, αλλά στην πλειονότητά τους (περίπου 66%) παραμένουν αδιάγνωστα χωρίς κλινικά συμπτώματα.
Βάση της διάγνωσης της οστεοπόρωσης αποτελεί η μέτρηση της οστικής πυκνότητας του ασθενούς με την οποία υπολογίζεται η ποσοστιαία μείωση της οστικής μάζας του ασθενούς σε σχέση με την κορυφαία οστική μάζα που εμφανίζει ο ανθρώπινος σκελετός κατά την ηλικία των 30-35 ετών. Σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες χωρίς ένδειξη έναρξης θεραπείας, η μέτρηση πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε δύο χρόνια, ενώ σε αυτές που λαμβάνουν αγωγή πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο.
Ενδείξεις για μέτρηση οστικής πυκνότητας
- Ηλικία άνω των 65 ετών
- πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός
- συστηματική λήψη κορτικοειδών για πάνω από 3 μήνες
- πρώιμη εμμηνόπαυση (45 ετών)
- συμπιεστικό σπονδυλικό κάταγμα
- οικογενειακό ιστορικό
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση της νόσου συμπληρώνεται με το βιοχημικό έλεγχο αίματος και ούρων, την εκτίμηση της συνολικής κλινικής εικόνας του ασθενούς και την βιοψία οστού.
Ποια η θεραπευτική αντιμετώπιση;
Στην θεραπευτική φαρέτρα κατά της οστεοπόρωσης έχουν προστεθεί τελευταία αρκετά νέα σκευάσματα που μειώνουν σημαντικά τον κίνδυνο σπονδυλικών ή μη, καταγμάτων ενώ καταπραύνουν και τον οξύ πόνο που συνοδεύει τα σπονδυλικά κατάγματα. Τα βασικότερα από αυτά είναι τα αμινοδιφωσφονικά, η καλσιτονίνη, το ασβέστιο, η βιταμίνη D, τα ορμονικά υποκατάστατα και αναβολικοί παράγοντες όπως η ανασυνδυασμένη παραθορμόνη.
Επειδή όμως πολύ συχνά η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία, μπορεί ο καθένας μας να μειώσει την πιθανότητα οστεοπόρωσης ακολουθώντας τα παρακάτω μέτρα:
- Ισορροπημένο καθημερινό διαιτολόγιο πλούσιο σε γαλακτοκομικά προιόντα
- Αποφυγή κατάχρησης καπνού και αλκοόλ
- Συμμετοχή σε μακροχρόνια προγράμματα άσκησης που περιλαμβάνουν σωματικές ασκήσεις με φορτιση μέσης ώς μεγάλης έντασης
Έτσι μπορεί να μειωθεί δραστικά η συχνότητα εμφάνισης μιας νόσου που ταλαιπωρεί όσο καμμία άλλη τους ηλικιωμένους σε μια πολύ ευαίσθητη περίοδο της ζωής τους.
