Η αντίληψη που έχουμε για την εικόνα του σώματος μας (σωστή ή λάθος με αντικειμενικά κοινωνικά κριτήρια), ενδέχεται να επηρεάζει μερικώς ή ολικώς το συναίσθημα μας και κατ’επέκταση προσδιορίζει στοιχεία της προσωπικότητας μας και εκδηλώνεται στην συμπεριφορά μας.
Σε έρευνες που έχουν γίνει, τα υπέρβαρα άτομα δηλώνουν: «Βλέπουμε τους εαυτούς μας, όπως πιστεύουμε ότι οι άλλοι μας βλέπουν. Κατασκευάζουμε μια νοητή εικόνα της εμφάνισης μας, κατασκευάζουμε μια νοητή κριτική του άλλου προς την εμφάνιση αυτή, και σχηματίζουμε κάποιου είδους/ δυσάρεστο αυτο-συναίσθημα ως αποτέλεσμα αυτής της κριτικής. Αυτή η δυσάρεστη κατασκευή επηρεάζει και τον τρόπο που λειτουργούμε».
Κατεβάστε Δωρεάν την παρουσίαση: 14 slides για να μιλήσετε για την εικόνα σώματος! [PPT]
Το κοινωνικό πλαίσιο είναι τέτοιο δε, που η αλληλεπίδραση με άτομα κανονικού βάρους ή με άτομα αδύνατα, έχει ως αποτέλεσμα μια σύγκριση που αφήνει τα υπέρβαρα άτομα με ακόμη χαμηλότερη αυτο-εκτίμηση, διότι σκέφτονται: «Αν οι άλλοι άνθρωποι μπορούν να είναι και να διατηρούν κανονικό βάρος και όμορφο το σώμα, γιατί να μη μπορώ και εγώ;»
Η εικόνα σώματος αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της αυτο-εκτίμησης για τις παχύσαρκες γυναίκες. Τις περισσότερες φορές συντελεί στην αρνητική αυτό-εκτίμηση. Οι περισσότερες γυναίκες δεν έχουν μια αντικειμενική εικόνα για το σώμα τους. Το βλέπουν είτε μεγαλύτερο (τις περισσότερες φορές), ή μικρότερο (ελάχιστες φορές). Σε σπάνιες περιπτώσεις έχουν αντικειμενική εικόνα. Η παχύσαρκη γυναίκα το βλέπει σχεδόν πάντα με μεγαλύτερο όγκο. Αυτή η διαπίστωση προκύπτει από το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Πέρα από τα Όρια της Δίαιτας»
Οι παχύσαρκες γυναίκες, έχουν την τάση να αγνοούν τα θετικά τους στοιχεία λόγω του αυξημένου βάρους τους. Θεωρούν ότι δεν υπάρχουν θετικά στοιχεία, εφ’όσον το σώμα τους είναι υπερβάλλοντος βάρους.
Σώμα και εμπορικά πρότυπα
Το σώμα στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες προσλαμβάνεται και συμμετέχει στις κοινωνικές σχέσεις ως μια υλική υπόσταση, ως ένα πραγματικό φυσικό αντικείμενο. Το σώμα πέρα από τη συμβολική διάστασή του, έχει πρωτίστως εμπορική διάσταση στο πλαίσιο της καταναλωτικής κουλτούρας. Κοινωνικά πρότυπα ομορφιάς επηρεάζουν τη διαμόρφωση των κοινωνικών επαφών και σχέσεων. Ταυτίζεται δε, το όμορφο με το υγιές. Το άτομο που συγκρίνεται με τα πρότυπα ομορφιάς που προβάλλονται από τα ΜΜΕ ενδέχεται να επηρεαστεί από αυτή τη σύγκριση δημιουργώντας στον εαυτό δυσάρεστα συναισθήματα και σκέψεις π.χ., "αφού δεν τα καταφέρνω να έχω το τέλειο σώμα όπως η τάδε, εγώ είμαι ανίκανη, άσχημη, δεν αρέσω, δεν είμαι επιτυχημένη, νιώθω απελπισμένη, θυμωμένη, φοβισμένη, απορριπτέα" κ.α.
Στη συνέχεια το άτομο γίνεται απόμακρο, απότομο. Αποφεύγει να είναι με πολύ κόσμο και ή θα φάει περισσότερο «τιμωρώντας εαυτό» ή θα εκδηλώσει υστερικές και ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές (ανορεξία, βουλιμία, κ.α).
Η εικόνα της τέλειας γυναίκας που προβάλλουν τα ΜΜΕ σήμερα είναι ανέφικτη για το 99% του γυναικείου πληθυσμού, ενώ οι ηθοποιοί και τα μοντέλα αποτελούν μόλις το 5% του γυναικείου πληθυσμού και ζυγίζουν 23% λιγότερο από τη μέση γυναίκα
Ας τονιστεί εδώ ότι οι εικόνες για το σώμα που κυριαρχούν, αποκλίνουν σταθερά από τα σώματα που υπάρχουν στην πραγματικότητα. Πρόκειται για «ιδεατές κατασκευές» γύρω από τις οποίες αναπτύσσονται νέα επαγγέλματα και γενικά μια ολόκληρη οικονομία και παραοικονομία.
Σώμα και κοινωνικές σχέσεις
Κοινωνιολόγοι, μελετητές του σώματος, της συμβολικής αλληλεπίδρασης ασχολήθηκαν με το σώμα. Μεταξύ άλλων ο E. Goffman, τονίζει ότι το σώμα διαμεσολαβεί μεταξύ της ατομικής και κοινωνικής ταυτότητας και προσδιορίζει τον τρόπο συμμετοχής του ατόμου στις κοινωνικές σχέσεις. Άρα, το σώμα προσδιορίζει και την ατομική ταυτότητα (την εικόνα που έχει το άτομο για τον εαυτό του) και την κοινωνική. Το σώμα αποτελεί μια μορφή καταγραφής και αναπαραγωγής των κοινωνικών συμπεριφορών και στάσεων, άρα συμμετέχει ενεργά στη συγκρότηση των κοινωνικών σχέσεων.
Ο P. Bourdieu, ασχολήθηκε με το σώμα, ως μορφή χαρτογράφησης, και αναπαραγωγής των οικονομικο-κοινωνικών ανισοτήτων. Το σώμα θεωρήθηκε ότι αναπαριστά στην επιφάνειά του (τρόπος ένδυσης, συμπεριφοράς κ.α.) το σύνολο των κοινωνικών κανόνων και διαφοροποιήσεων, καθώς αναπαριστά σε συμβολικό και πολιτισμικό επίπεδο τις ταξικές και κοινωνικές ανισότητες.
Αποδοχή εικόνας σώματος
Είναι πολύ σημαντικό για το καθένα μας να είμαστε σε επαφή με την αληθινή εικόνα του σώματός μας, να τη αποδεχτούμε και αν είναι επιθυμητό ή/και αναγκαίο να την βελτιώσουμε με βάση αντικειμενικών και πραγματοποιήσιμων κριτηρίων. Αυτή η επαφή θα μας αφαιρέσει άχρηστα ψυχολογικά βάρη, διότι θα έχουμε αποδεχτεί ένα σημαντικό μέρος του εαυτού μας. Το σώμα μας και την εικόνα του.
