Η αλλαγή των διατροφικών συμπεριφορών είναι δύσκολο εγχείρημα, ειδικά όταν οι συμπεριφορές έχουν παγιωθεί από μικρή ηλικία. Έχει επομένως μεγάλη αξία η παρέμβαση στην παιδική ηλικία για αλλαγή των διατροφικών συνηθειών.
Ποιος είναι ο σκοπός της ανασκόπησης;
Στην τρέχουσα ανασκόπηση συγκεντρώνονται οι στρατηγικές που έχουν χρησιμοποιηθεί για αλλαγή της διατροφικής συμπεριφοράς των παιδιών και σχολιάζεται η αποτελεσματικότητά τους. Περιλαμβάνονται 120 πειραματικές μελέτες στις οποίες πραγματοποιήθηκε κάποιου είδους παρέμβαση (εκτός από τη χρήση μέσων και διαφήμισης) σε παιδιά ηλικίας μέχρι 13 ετών και οι οποίες διέθεταν ομάδα ελέγχου.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα εντοπίστηκαν 11 είδη παρέμβασης
Γονικός έλεγχος
H πίεση των γονέων για την κατανάλωση ενός τροφίμου επηρεάζει αρνητικά την προτίμηση για το τρόφιμο, ενώ ο περιορισμός ίσως αυξάνει την ενασχόληση, την προτίμηση και την επακόλουθη πρόσληψη του περιορισμένου φαγητού
Επιβράβευση
H χρήση κάποιου άλλου φαγητού ως επιβράβευση για την κατανάλωση ενός συγκεκριμένου φαγητού δεν έχει θετικά αποτελέσματα. Η επιβράβευση με άλλα μέσα πέραν του φαγητού ίσως είναι βοηθητική στο να ξεπεραστεί η νεοφοβία, αλλά η χρήση της πρέπει να γίνεται με προσοχή
Κοινωνική διευκόλυνση
Πρόκειται για προσπάθεια επιρροής στη συμπεριφορά του παιδιού μέσω των γονέων, των δασκάλων ή των συμμαθητών. Οι γονείς και ενήλικες επηρεάζουν πιο πολύ τα μικρά παιδιά στην αύξηση της κατανάλωσης φαγητού, ενώ οι συμμαθητές τα πιο μεγάλα παιδιά
Προγράμματα μαγειρικής
Η εμπλοκή των παιδιών στο μαγείρεμα και στην προετοιμασία του φαγητού ίσως έχει θετική επίδραση στην πρόσληψη και την προτίμηση λαχανικών. Δεν υπάρχουν όμως δεδομένα για τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα
Σχολικοί κήποι
Όλες οι διαθέσιμες μελέτες με σχολικούς κήπους διέθεταν και προγράμματα γευστικής δοκιμής και μαγειρικής, που ίσως επηρέασαν τα αποτελέσματα. Φαίνεται να έχουν θετική επίδραση στην προτίμηση και την πρόσληψη των λαχανικών αλλά όχι των φρούτων. Είναι πάντως πιο αποτελεσματικοί από τη διατροφική εκπαίδευση
Εκπαίδευση αισθήσεων- μαθήματα γεύσης (μέθοδος Sapere)
Δε φαίνεται να επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό τις διατροφικές προτιμήσεις, αλλά σε κάποιες μελέτες φαίνεται μείωση στην νεοφοβία, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα
Διαθεσιμότητα και προσβασιμότητα
Η διαθεσιμότητα αφορά την παρουσία του τροφίμου στο περιβάλλον του παιδιού και η προσβασιμότητα το που και το πως τοποθετείται, ώστε να είναι εύκολη η κατανάλωσή του. Βοηθούν την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών και φαίνεται ότι η συνεχής έκθεση σε ποικιλία φρούτων και λαχανικών να αυξάνει σταθερά την κατανάλωση τους
Αρχιτεκτονική της επιλογής και ώθηση
Η αρχιτεκτονική της επιλογής αναφέρεται στην αλλαγή του πλαισίου στο οποίο λαμβάνονται οι αποφάσεις και υπάρχει μια ώθηση προς μια προβλεπόμενη επιλογή. Με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά ωθούνται να κάνουν πιο υγιεινές επιλογές χωρίς να περιορίζουν τις επιλογές των λιγότερο υγιεινών τροφίμων. Σε σχολικό περιβάλλον φαίνεται να αυξάνει την επιλογή και την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών βραχυπρόθεσμα, όμως μακροπρόθεσμα δεν υπάρχουν δεδομένα
Στιγματισμός-συσκευασία τροφίμου και χαρακτήρες-μασκότ σε προϊόντα
Το πακετάρισμα και η αισθητική του τροφίμου επηρεάζουν την κατανάλωσή του, ιδιαίτερα στα νεότερα παιδιά. Είναι λοιπόν βοηθητικό να παρουσιάζονται φρούτα και λαχανικά σε ελκυστικές συσκευασίες, με αυτοκόλλητα ή εικόνες. Δεν υπάρχουν όμως μακροπρόθεσμα δεδομένα
Τρόπος προετοιμασίας και σερβιρίσματος
Επηρεάζουν την πρόσληψη και την αρέσκεια των λαχανικών, αλλά δεν υπάρχουν μακροπρόθεσμα δεδομένα
Δυνατότητα επιλογής
Υπάρχουν περιορισμένα δεδομένα. Ίσως εξαρτάται και από το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο προσφέρονται οι επιλογές
Τα συμπεράσματα για τον επαγγελματία διαιτολόγο
Υπάρχουν αποτελεσματικές στρατηγικές ελέγχου για την αλλαγή της διατροφικής συμπεριφοράς των παιδιών που είναι καλό να έχουν κατά νου οι επαγγελματίες υγείας. Ο συνδυασμός των μεθόδων ίσως επιφέρει θετικά και μακροχρόνια αποτελέσματα. Σίγουρα απαιτούνται περαιτέρω μελέτες που διερευνούν νέες μεθόδους ή και συνδυασμό μεθόδων, σε διάφορα πλαίσια.
