Η κατανάλωση τροφής, πέρα από την εξασφάλιση των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών για τη ζωή και την επιβίωσή μας, έχει και μία πολύ σημαντική κοινωνική διάσταση, καθώς πολύ συχνά καταναλώνουμε τροφή παρουσία άλλων και έχουμε συνδέσει μερικές από τις πιο σημαντικές στιγμές της ζωής μας, καθώς και τις γιορτές με γεύματα που μοιραζόμαστε με συναδέλφους, φίλους και την οικογένειά μας. Η ύπαρξη συνδαιτημόνων σε ένα τραπέζι φαίνεται ότι επηρεάζει την πρόσληψη και τις επιλογές που θα κάνουμε σχετικά με τη διατροφή μας.
Τα τελευταία χρόνια, τα κοινωνικά πρότυπα αναδεικνύονται όλο και πιο συχνά ως καθοριστικός παράγοντας για τη συμπεριφορά μας σε σχέση με το φαγητό. Στον όρο αυτό περιλαμβάνεται η παρατήρηση των διατροφικών συνηθειών του περίγυρού μας και η χρήση τους ως οδηγό για τις δικές μας επιλογές σε ποιότητα και ποσότητα φαγητού.
Τι εξέτασε πρόσφατη ανασκόπηση της βιβλιογραφίας;
Εξετάστηκαν μελέτες, στις οι οποίες χρησιμοποίησαν την επιρροή κάποιου κοινωνικού προτύπου, του οποίου η διατροφική συμπεριφορά ήταν ελεγχόμενη, για να αξιολογήσουν τον αντίκτυπό της στην διατροφική επιλογή ή και την πρόσληψη. Εξήντα εννέα μελέτες (με πάνω από 5800 συμμετέχοντες), οι οποίες δημοσιεύθηκαν μεταξύ 1974 και 2014, βρέθηκαν σχετικές με το θέμα. Από αυτές, οι 64 μελέτες βρήκαν στατιστικά σημαντική επίδραση του κοινωνικού προτύπου, παρά τις ουσιαστικές διαφορές που είχαν μεταξύ τους στη μεθοδολογία, το είδος των τροφίμων που χρησιμοποίησαν, το κοινωνικό πλαίσιο και τα δημογραφικά στοιχεία των συμμετεχόντων.
Ποια ήταν τα αποτελέσματα;
Από την ανασκόπηση των ευρημάτων των μελετών αυτών, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν περιορισμένα στοιχεία για την επίδραση της πείνας, της προσωπικότητας, της ηλικίας ή του βάρους στην ένταση του αντικτύπου του κοινωνικού προτύπου. Οι ενδείξεις για το αν το φύλο, η προσοχή, η παρορμητικότητα και οι διατροφικοί στόχοι μετρίασαν ή αύξησαν τον αντίκτυπο του κοινωνικού προτύπου ήταν ασαφείς, καθώς επίσης και οι ενδείξεις σχετικά με το αν η επίδραση του προτύπου στην επιλογή τροφίμων είναι το ίδιο ισχυρή με την αντίστοιχη στην ποσότητα της προσλαμβανόμενης τροφής.
Οι επιδράσεις που υποστηρίχθηκαν από σημαντικό αριθμό μελετών ήταν οι εξής:
- H επίδραση του προτύπου είναι αυξημένη όταν τα άτομα φαίνεται να θέλουν να έχουν σχέση με το πρότυπο ή αντιλαμβάνονται τους εαυτούς τους ως όμοιους με το πρότυπο.
- Η επίδραση του προτύπου μειώνεται (αλλά παραμένει σημαντική) για υγιεινά τρόφιμα και γεύματα όπως το πρωινό και το μεσημεριανό γεύμα, ενώ η επίδραση του προτύπου φαίνεται, εν μέρει τουλάχιστον, να επακολουθεί την ασυνείδητη μίμηση συμπεριφοράς.
- H επίδραση των προτύπων φαίνεται να εξαρτάται και από τους στόχους του ατόμου για συσχέτισή του με το πρότυπο καθώς και από τη μείωση της αβεβαιότητας του σε σχέση με τις δικές του επιλογές.
«Το σημαντικότερο πόρισμα ωστόσο, είναι να αξιολογήσουμε την επίδραση των κοινωνικών προτύπων στις σημαντικές προκλήσεις των ημερών μας, την παχυσαρκία και τη διαταραγμένη πρόσληψη τροφής»
Η ανάγκη να παρατηρήσουμε την επίδραση των κοινωνικών προτύπων εκτός του εργαστηρίου κρίνεται σημαντική, καθώς μπορεί να γίνει αξιοποίηση της επίδρασης των κοινωνικών προτύπων προς όφελος της υγείας των ατόμων!
