Εισαγωγή
Η ΙΦΝΕ (ιδιοπαθής φλεγμονώδης νόσος του εντέρου) βρίσκεται σε έξαρση παγκοσμίως, με περίπου 7 εκατομμύρια ανθρώπους να έχουν σήμερα διαγνωστεί και περιλαμβάνει τη νόσο του Crohn (ΝΚ) και την ελκώδη κολίτιδα (ΕΚ), ενώ συμβάλλει σε σημαντική νοσηρότητα.
Η ΙΦΝΕ χαρακτηρίζεται από φλεγμονή του γαστρεντερικού σωλήνα και απορρύθμιση των ανοσολογικών αποκρίσεων, συνήθως με υποτροπές και υφέσεις. Η κατανόηση της περίπλοκης αλληλεπίδρασης μεταξύ των διατροφικών παραγόντων και της επίπτωσης και εξέλιξης της ΙΦΝΕ είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη αποτελεσματικών προληπτικών και θεραπευτικών στρατηγικών.
Σκοπός
Πραγματοποιήθηκε μια συνολική ανασκόπηση για να συνοψίσει τα στοιχεία από συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η διατροφή, τα τρόφιμα και οι διατροφικές εκθέσεις σχετίζονται με τον κίνδυνο εμφάνισης ΙΦΝΕ ή την εξέλιξη της νόσου.
Μέθοδος
Στις 14 Ιουνίου 2023 διενεργήθηκε εκτενής βιβλιογραφική έρευνα που συμπεριλάμβανε τελικώς 692 άρθρα. Τηρήθηκαν οι κατευθυντήριες γραμμές PRISMA για αυτή την ομπρέλα ανασκόπησης. Αποκλείστηκαν μελέτες που αφορούσαν μελέτες σε ζώα και τις μελέτες που παρέχουν μόνο περιφερειακές εκτιμήσεις, περιλήψεις συνεδρίων και τις μελέτες που διερευνούν αποκλειστικά τα συμπληρώματα διατροφής. Συνολικά 47 συστηματικές ανασκοπήσεις, εκ των οποίων οι 24 περιλάμβαναν μετα-αναλύσεις, παρείχαν μέτρα έκβασης για τη νόσο και την εξέλιξη της νόσου.
Αποτελέσματα
Συσχέτιση ΙΦΝΕ με Διατροφικά Πρότυπα
Τα δυτικά διατροφικά πρότυπα σχετίζονται με την ανάπτυξη ΙΦΝΕ στους ενήλικες.
Συσχέτιση ΙΦΝΕ με Τρόφιμα και Συστατικά Τροφίμων
- Συσχέτιση παρατηρήθηκε επίσης με την υψηλή πρόσληψη λίπους και την ΙΦΝΕ και για τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα, αλλά όχι για τα ζαχαρούχα ποτά.
- Δεν υπήρχαν σαφείς συσχετίσεις για τα διαιτητικά n-3 (ω-3) PUFA ή μεταξύ της επίπτωσης της ΙΦΝΕ και της πρόσληψης αυγών.
- Η υψηλή πρόσληψη φρούτων και λαχανικών συνδέεται στενά με μειωμένη επίπτωση της ΕΚ και της ΝΚ.
- Η υψηλή πρόσληψη καφέ συσχετίστηκε με μειωμένη επίπτωση της ΕΚ ενώ παρόμοια τάση παρατηρήθηκε και για τη ΝΚ.
- Τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα συσχετίστηκαν με αυξημένη επίπτωση της ΝΚ, αλλά η συσχέτιση με την ΕΚ δεν ήταν σημαντική.
- Η υψηλή πρόσληψη σακχάρων συσχετίστηκε με αυξημένη επίπτωση ΕΚ και ΝΚ, με παρόμοιες τάσεις για δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε λίπη.
Σχετικά με Διατροφικά σχήματα και πρότυπα
- Μια δίαιτα πλούσια σε φυτικές ίνες συσχετίστηκε στενά με μειωμένη εξέλιξη της νόσου για τη CD και αυξημένη ποιότητα ζωής.
- Τόσο η μεσογειακή δίαιτα όσο και η ειδική δίαιτα υδατανθράκων (χαμηλή σε δημητριακά, σάκχαρα και λακτόζη) έχουν συσχετιστεί με βελτίωση των συμπτωμάτων της ΙΦΝΕ και των βαθμολογιών της ποιότητας ζωής.
- Μια δίαιτα χαμηλή σε ζυμώσιμους ολιγοσακχαρίτες, δισακχαρίτες, μονοσακχαρίτες και πολυόλες (FODMAPs) σχετίζεται με βελτίωση διαφόρων γαστρεντερικών συμπτωμάτων.
Συμπεράσματα
Η μελέτη αυτή έχει πολλά πλεονεκτήματα και είναι, από όσο γνωρίζουμε, μακράν η πιο ολοκληρωμένη συστηματική ανασκόπηση που έχει διεξαχθεί μέχρι σήμερα σχετικά με τις διατροφικές εκθέσεις και τις εκβάσεις που σχετίζονται με την ΙΦΝΕ. Συγκεντρωτικά οι διατροφικοί παράγοντες που σχετίζονται με αυξημένη επίπτωση ή/και εξέλιξη της ΙΦΝΕ περιλαμβάνουν υψηλή πρόσληψη κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος, άλλων επεξεργασμένων τροφίμων και ραφιναρισμένων σακχάρων, σε συνδυασμό με χαμηλή πρόσληψη λαχανικών, φρούτων και φυτικών ινών.
Ένα σημαντικό κριτήριο για την αξιολόγηση των εκθέσεων σε σχέση με την ΙΦΝΕ είναι να υπάρχει επαρκής χρόνος παρακολούθησης για την παρατήρηση των διαφορών στις εκβάσεις που μας ενδιαφέρουν, όπως η επίπτωση, η ύφεση και η εξέλιξη. Το 2017, η απώλεια σχεδόν 2 εκατομμυρίων προσαρμοσμένων στην αναπηρία ετών ζωής αποδόθηκε στην ΙΦΝΕ. Συνεπώς, για την πρόληψη περαιτέρω αύξησης, η γνώση των παραγόντων κινδύνου τόσο για την ανάπτυξη όσο και για την εξέλιξη της νόσου είναι θεμελιώδης.
