Η παχυσαρκία τις τελευταίες δεκαετίες λαμβάνει επίπεδα πανδημίας στις ανεπτυγμένες χώρες. Παρόλο που η απώλεια βάρους μπορεί να συμβάλλει καταλυτικά στη βελτίωση της συνολικής υγείας και της ποιότητας ζωής, η διατήρηση της μείωσης βάρους τις περισσότερες φορές δεν επιτυγχάνεται. Υπάρχουν όμως παράγοντες (συμπεριφοράς, αλλά και φυσιολογίας) που θα μπορούσαν να αποτελέσουν κλειδί για την επιτυχή διατήρηση, λαμβάνοντας υπόψη ότι η αυξομείωση βάρους μπορεί να ενέχει κινδύνους για την υγεία;
Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2017 εντοπίστηκαν συμπεριφορικοί παράγοντες, όπως παραδείγματος χάριν η ενθάρρυνση/υποστήριξη του κοινωνικού περίγυρου για «ορθές» διατροφικές συνήθειες, που συσχετίσθηκαν με την επιτυχή διατήρηση βάρους ή με περεταίρω μείωση.
Πώς σχεδιάστηκε η μελέτη;
Στη μελέτη κλήθηκαν να συμμετάσχουν συνολικά 600 εθελόντριες (2013) από το Strong Women – Healthy Hearts Program (SWHH) κατά το οποίο είχαν υποβληθεί σε 3μηνιαίο πρόγραμμα μείωσης βάρους (κατά την πρώτη αξιολόγηση οι γυναίκες ήταν υπέρβαρες ή παχύσαρκες, ενώ συλλέχθηκαν στοιχεία και αμέσως μετά το πέρας του προγράμματος ελέγχου βάρους). Η πρώτη φάση του SWHH διενεργήθηκε την περίοδο 2007-2013.
- Στη δεύτερη φάση (όπου σκοπός ήταν να ερευνηθούν οι παράγοντες που ενισχύουν τη διατήρηση βάρους) ανταποκρίθηκαν θετικά 165 εθελόντριες (40 ετών και άνω, αυτοεξυπηρετούμενες, καθιστική ζωή), δηλαδή 27,5% των αρχικών συμμετεχουσών. Για 154 συνολικά εθελόντριες υπήρχαν πλήρη στοιχεία βάρους και ύψους σε όλα τα χρονικά σημεία της μελέτης.
- Πέραν των στοιχείων βάρους και ύψους, στη δεύτερη φάση συλλέχθηκαν επιπλέον στοιχεία: αυτο-αποτελεσματικότητα για υγιεινή διατροφή, αυτο-αποτελεσματικότητα για φυσική δραστηριότητα και κοινωνική (οικογένεια, φίλοι) υποστήριξη/ αποθάρρυνση για υγιεινή διατροφή. Στο κομμάτι της φυσικής δραστηριότητας συλλέχθηκαν δεδομένα για πιθανή άσκηση μαζί με φίλους ή την οικογένειά τους.
Τι έδειξαν τα αποτελέσματα;
Ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) βρέθηκε ότι μειώθηκε τόσο από την πρώτη αξιολόγηση έως το τέλος του προγράμματος μείωσης βάρους (-0,5 kg/ m2, p< 0,001), όσο και από το τέλος του προγράμματος μέχρι την τελική αξιολόγηση (-1,3 kg/ m2, p< 0,001). Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εθελόντριες με παχυσαρκία (κατά την πρώτη αξιολόγηση) πέτυχαν τελικά μεγαλύτερη μείωση βάρους και ΔΜΣ συγκριτικά με τις υπέρβαρες εθελόντριες.
Όσον αφορά τους συμπεριφορικούς παράγοντες, βρέθηκε ότι η αυτο-αποτελεσματικότητα των εθελοντριών για υγιεινή διατροφή (δηλαδή να είναι σε θέση να ελέγξουν το περιβάλλον τους και να αναλαμβάνουν την ευθύνη των επιλογών τους), αλλά και η ενθάρρυνση των φίλων για «υγιεινές» διατροφικές συνήθειες συσχετίστηκαν ισχυρά με την περεταίρω μεταβολή του ΔΜΣ από το τέλος του προγράμματος μείωσης βάρους έως την τελική αξιολόγηση.
Ποια είναι τα συμπεράσματα για τον επαγγελματία υγείας;
Η επιτυχής διατήρηση της μείωσης βάρους αποτελεί σίγουρα πρόκληση για τον σύγχρονο διαιτολόγο. Τους δύο παραπάνω παράγοντες μπορούμε να τους έχουμε υπόψη όσον αφορά τη διατήρηση βάρους (στις γυναίκες), αν και ο δεύτερος έχει να κάνει με το κοινωνικό περιβάλλον του πελάτη, που δεν αποτελεί αρμοδιότητά μας να το μεταβάλλουμε. Συνδυαστικά με τα παραπάνω λοιπόν, μπορείτε να έχετε υπόψη σας και ευρήματα (διατροφικό προφίλ) που προέκυψαν από τη μελέτη MedWeight (Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο). Όσον αφορά τη σύσταση της δίαιτας βρέθηκε ότι η αυξημένη κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, τροφίμων πλούσιων σε φυτικές ίνες, γαλακτοκομικών χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, και τροφίμων με πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας βοηθούν στη διατήρηση της μείωσης βάρους (βέβαια αυτά τα χαρακτηριστικά βρέθηκαν για τους άνδρες εθελοντές, και όχι για τις γυναίκες). Τέλος, σύμφωνα με τα ευρήματα, και η άσκηση μπορεί να βοηθήσει καταλυτικά προς την επίτευξη της διατήρησης. Δε μένει λοιπόν, παρά να εφαρμόσετε τις παραπάνω παρεμβάσεις και στην καθημερινή σας πρακτική. Μπορεί να εκπλαγείτε ευχάριστα.
