Η Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση Νόσος (ΓΟΠΝ) αποτελεί μία από τις συχνότερες γαστρεντερικές διαταραχές. Τα συμπτώματά της προκαλούνται από την παλινδρόμηση όξινου γαστρικού περιεχομένου στον οισοφάγο. Πολλοί όμως από τους ασθενείς που πάσχουν από παλινδρόμηση δεν ταλαιπωρούνται από τα κλασσικά συμπτώματα της ΓΟΠ (καούρα και ξινίλες), αλλά παρουσιάζουν συμπτώματα όπως χρόνιο βήχα, βραχνάδα, αίσθημα κόμπου και συνεχή προσπάθεια καθαρισμού του λαιμού.
Οι ασθενείς με τέτοια συμπτώματα έχουν μια άλλη νόσο, τη Λαρυγγοφαρυγγικής Παλινδρόμησης (ΛΦΠ). Η ΛΦΠ είναι το αποτέλεσμα της παλινδρόμησης του γαστρικού περιεχομένου στο φάρυγγα και το λάρυγγα. Η Λαρυγγοφαρυγγική και η Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση θεωρούνται δυο ξεχωριστές κλινικές οντότητες με κοινή όμως αιτιολογία. Η Λαρυγγοφαρυγγική ή εξω-οισοφαγική παλινδρόμηση εκδηλώνεται, διαγιγνώσκεται και αντιμετωπίζεται διαφορετικά από την ΓΟΠΝ.
Πως δημιουργείται η Λαρυγγοφαρυγγική Παλινδρόμηση;
Το περιεχόμενο του στομάχου είναι όξινο και συστατικά του όπως το υδροχλωρικό οξύ και ένα ένζυμο, η πεψίνη μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα σε όργανα που δεν είναι συνηθισμένα σε έκθεση στο οξύ όπως ο οισοφάγος, ο λάρυγγας και ο φάρυγγας. Παλινδρόμηση γαστρικού υγρού από τον στόμαχο στον οισοφάγο ή στον στοματοφάρυγγα μπορεί να συμβεί στον καθένα κυρίως μετά από τα γεύματα , χωρίς όμως η παλινδρόμηση αυτή να συνοδεύεται από συμπτώματα.
Εάν όμως η παλινδρόμηση επαναλαμβάνεται συχνά ή διαρκεί μεγάλο χρονικό διάστημα εμφανίζονται η συμπτωματολογία που επηρεάζει την ποιότητα ζωής του ασθενούς και τον αναγκάζει να αναζητήσει ιατρική βοήθεια. Λόγω της στενής ανατομικής σχέσης του άνω στομίου του οισοφάγου με την αναπνευστική οδό, οι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν και διαταραχές από το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα.
Ενώ όμως ο οισοφάγος έχει από φυσικού του μηχανισμούς προστασίας από το οξύ, όπως το σάλιο και ο περισταλτισμός, ο λάρυγγας δεν διαθέτει παρόμοιους μηχανισμούς με αποτέλεσμα ακόμη και ελάχιστα επεισόδια όξινης παλινδρόμησης να είναι ικανά να προκαλέσουν συμπτώματα από το φάρυγγα και το λάρυγγα. Επιπλέον, ο λάρυγγας είναι 100 φορές πιο ευαίσθητος στην άμεση επαφή με τα όξινα υγρά απ’ ότι ο οισοφάγος.
Συμπτωματολογία
Οι ασθενείς με Λαρυγγοφαρυγγική Παλινδρόμηση διαμαρτύρονται για χρόνια ή πρωινή βραχνάδα, ξηρότητα στο φάρυγγα, συχνές και επαναλαμβανόμενες προσπάθειες καθαρισμού της φωνής και αίσθημα κόμπου στο λαιμό. Η αίσθηση ενός σφιξίματος ή βάρους ή και ξένου σώματος στο λαιμό είχε συσχετιστεί από τον Ιπποκράτη, 2000 χρόνια πριν, με τη μήτρα («ύστερον» στα αρχαία Ελληνικά) και είχε επικρατήσει να ονομάζεται «υστερικός κόμβος» και να αποδίδεται συνήθως σε ψυχοσωματικές διαταραχές.
Όμως, σε ένα ποσοστό το οποίο φτάνει μέχρι και σε 80% των ασθενών η αιτιολογία είναι η λαρυγγοφαρυγγική παλινδρόμηση. Σε μεγάλο ποσοστό ασθενών, τα παραπάνω συμπτώματα δεν συνοδεύονται από το θορυβώδες σύμπτωμα της καούρας και έτσι οι ασθενείς επισκέπτονται πλειάδα ιατρών με πτωχά συνήθως αποτελέσματα. Επίσης, οι ασθενείς που πάσχουν από ΛΦΠ έχουν κατά κύριο λόγο παλινδρόμηση κατά τη διάρκεια της ημέρας. Το γεγονός της απουσίας του καψίματος πίσω από το στέρνο, η παλινδρόμηση κυρίως την ημέρα και το μη τυπικό και μη θορυβώδες των συμπτωμάτων καθιέρωσαν τον χαρακτηρισμό της λαρυγγοφαρυγγικής παλινδρόμησης ως σιωπηλής νόσου.
Διάγνωση
Πρώτο και κύριο βήμα όσον αφορά στη διάγνωση της Λαρυγγοφαρυγγικής Παλινδρόμησης είναι η ενδελεχής λήψη του ιστορικού και η καταγραφή της συμπτωματολογίας του ασθενούς. Έτσι χρησιμοποιείται και αξιολογείται ο Δείκτης Συμπτωμάτων Παλινδρόμησης (Πίνακας). Πρόκειται για ένα ερωτηματολόγιο 9 ερωτήσεων που συμπληρώνεται από τον ίδιο τον ασθενή, και το οποίο έχει αποδειχτεί πως έχει υψηλή εγκυρότητα, αξιοπιστία και επαναληψιμότητα.
Ακολουθεί μια πλήρης Ωτορινολαρυγγολογική εξέταση σε συνδυασμό με έμμεση λαρυγγοσκόπηση και ενδοσκόπηση του λάρυγγα. Κατά την τελευταία εκτιμώνται και βαθμολογούνται τα ευρήματα που είναι συμβατά με παλινδρόμηση. Ανάλογα με την απουσία ή παρουσία ευρημάτων μπορεί να ακολουθήσουν και πιο εξειδικευμένες εξετάσεις όπως η 24ωρη pΗ-μετρία ή και η γαστροσκόπηση.
Ποια είναι η θεραπευτική αντιμετώπιση;
Η αγωγή είναι καταρχήν φαρμακευτική και στοχεύει στην καταστολή του γαστρικού οξέος. Έτσι χορηγούνται αναστολείς της αντλίας πρωτονίων (ΑΑΠ) σε τουλάχιστον διπλάσια από την κλασσική δοσολογία που χορηγούνται στη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Η θεραπεία πρέπει να συνεχίζεται για τουλάχιστον 6 μήνες ή περισσότερο σε μερικές περιπτώσεις.
Εκτός από τη φαρμακευτική αγωγή πρέπει να ακολουθούνται και κάποιες οδηγίες όπως: να αποφεύγονται ρούχα που σφίγγουν τη μέση, να λαμβάνονται πολλά και μικρά γεύματα, να αποφεύγονται τα λίπη, οι τομάτες, τα κρεμμύδια, το πιπέρι, τα πατατάκια και τις τηγανισμένες τροφές, οι σοκολάτες, οι ξηροί καρποί, το οινόπνευμα (ιδίως το κόκκινο κρασί), ο καπνός, ο καφές και τα αεριούχα ποτά. Θα πρέπει επίσης να ρυθμιστεί το σωματικό βάρος και το βραδινό γεύμα να λαμβάνεται 3 με 4 ώρες πριν την κατάκλιση.
Συμπερασματικά
Η Λαρυγγοφαρυγγική Παλινδρόμηση αποτελεί μια σχετικά καινούργια κλινική οντότητα η οποία χαρακτηρίζεται από το άτυπο και σιωπηλό της συμπτωματολογίας της. Απαραίτητη είναι η ενημέρωση όχι μόνο των ασθενών αλλά και των ιατρών ώστε να είναι εφικτή η έγκαιρη διάγνωση και η αντιμετώπιση της.
Πίνακας. Δείκτης Συμπτωμάτων Παλινδρόμησης
