Παρά τη διαδεδομένη χρήση του ΔΜΣ ως τον συνηθέστερο δείκτη για την παχυσαρκία, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ορίζει την παχυσαρκία ως την υπερβολική συσσώρευση λίπους σε βαθμό τέτοιο που μπορεί να επηρεαστεί η υγεία. Επομένως, εκτός από την απώλεια βάρους, η μείωση λιπώδους μάζας φαίνεται να είναι ο απώτερος στόχος για τη διαχείριση της παχυσαρκίας και των επιπλοκών της. Ως εκ τούτου, η αναλογία της λιπώδους και της άλιπης μάζας κατά τη διάρκεια της απώλειας βάρους αξίζει να εξεταστεί.
Ποικίλες μεθοδολογίες και στρατηγικές έχουν δοκιμαστεί για την επίτευξη αρνητικού ενεργειακού ισοζυγίου και κατ’ επέκταση την απώλεια βάρους. Οι στρατηγικές που υπόσχονται γρήγορα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα ελκυστικές για άτομα με παχυσαρκία, ωστόσο η απώλεια με βραδύτερο ρυθμό έχει υποτεθεί ότι επιφέρει περισσότερο διατηρήσιμα αποτελέσματα μακροπρόθεσμα στην αλλαγή της σύστασης του σώματος. Οι μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα έχουν διφορούμενα αποτελέσματα οδηγώντας σε αβεβαιότητα σχετικά με τη βέλτιστη μέθοδο διαχείρισης του υπερβάλλοντος βάρους, ενώ αναπάντητη παραμένει και η επίδραση της γρήγορης ή βραδύτερης απώλειας βάρους στον βασικό μεταβολικό ρυθμό των διαιτώμενων.
Σε μία πρόσφατη συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση συγκρίθηκε η επίδραση των διαφορετικών ποσοστών απώλειας βάρους, αλλά ίσου συνολικού βάρους, στη σύσταση του σώματος και στον μεταβολικό ρυθμό ανάπαυσης (RMR). Στην ανασκόπηση συμπεριλήφθηκαν μελέτες που δημοσιεύθηκαν έως τον Οκτώβριο του 2019 και στόχο είχαν να εξετάσουν την επίδραση της βραδύτερης έναντι της γρήγορης απώλειας βάρους υπέρβαρων/ παχύσαρκων συμμετεχόντων στη σύσταση του σώματος και στον RMR μέσω των βάσεων δεδομένων PubMed, της Cochrane Library, Web of Science, Embase, SCOPUS και Ovid.
Αν και η συνολική απώλεια βάρους ήταν παρόμοια (μέση διαφορά: 0,03 kg, 95% CI [-0,65, 0,71]), ο βραδύτερος ρυθμός απώλειας βάρους προώθησε μεγαλύτερη μείωση της λιπώδους μάζας (-1 kg, 95% CI [-1,70, -0,29]) και του ποσοστού σωματικού λίπους (-0,83%, 95% CI [-1,49, -0,17]). Επιπλέον, ο ήπιος ρυθμός απώλειας βάρους διατήρησε τον RMR σε σημαντικά καλύτερα επίπεδα σε σύγκριση με τη γρήγορη απώλεια βάρους (97,39 kcal, 95% CI [76,76, 118,01]). Σε άλλους παράγοντες ωστόσο, όπως στην περιφέρεια της μέσης και των γοφών, στην αναλογία περιφέρειας μέσης-γοφών και στην άλιπη μάζα σώματος δεν υπήρξε σημαντική διαφορά μεταξύ του βραδύτερου και του ταχύτερου ρυθμού απώλειας βάρους.
Συμπερασματικά, η παρούσα συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση καταδεικνύει τα ευεργετικά αποτελέσματα του βραδύτερου ρυθμού απώλειας βάρους, σε σύγκριση με τον ταχύ ρυθμό στη λιπώδη μάζα στο ποσοστό του σωματικού λίπους και στον RMR σε υπέρβαρα/παχύσαρκα άτομα χωρίς ωστόσο την αντίστοιχη επίδραση του στην άλιπη μάζα σώματος ή σε ανθρωπομετρικούς δείκτες. Επομένως, βάσιμη είναι η οδηγία που δίνεται συχνά από επαγγελματίες υγείας για την ήπιου ρυθμού απώλεια βάρους καθώς φαίνεται να έχει περισσότερα οφέλη στη σωματική σύσταση των διαιτώμενων.
