Σε μια εποχή που τα ποσοστά παχυσαρκίας αυξάνονται διαρκώς, η ιδέα του τροφικού εθισμού και της πιθανής επακόλουθης αύξησης του βάρους έχει τραβήξει ιδιαίτερα το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας. Για παράδειγμα, υπάρχει η υπόθεση ότι η ευχαρίστηση που προκαλεί η ζάχαρη, ενδέχεται να οδηγεί σε εγκεφαλικούς μηχανισμούς επιβράβευσης με αποτέλεσμα τον εθισμό στην κατανάλωση της. Αποτελέσματα από μελέτες σε πειραματόζωα υποστηρίζουν αυτή την υπόθεση, αλλά δεν υπάρχουν μελέτες σε ανθρώπους που να την εξετάζουν.
Προκειμένου να διερευνηθεί αν η κατανάλωση συγκεκριμένων κατηγοριών τροφίμων προκαλεί εθισμό και αν αυτός συνδέεται με αυξημένο βάρος και καταθλιπτική διάθεση, πραγματοποιήθηκε συγχρονική μελέτη σε 1495 υγιείς φοιτητές (μέσος όρος ηλικίας 21.6±3 έτη).
Πώς σχεδιάστηκε η μελέτη;
Οι εθελοντές συμπλήρωσαν ηλεκτρονικά μια φόρμα που αξιολογούσε γενικά χαρακτηριστικά (μέσα σε αυτά και βάρος και ύψος), τον εθισμό σε συγκεκριμένες κατηγορίες τροφίμων-(μέσω μιας τροποποιημένες έκδοσης της κλίμακας Yale Food Addiction Scale) – υψηλά σε λίπος αλμυρά τρόφιμα, υψηλά σε λίπος γλυκά τρόφιμα, τρόφιμα που περιέχουν κυρίως ή αποκλειστικά ζάχαρη, χαμηλά σε λίπος αλμυρά τρόφιμα- και των καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Σε περισσότερους από τους μισούς εθελοντές (τυχαία επιλεγμένοι) έγιναν ανθρωπομετρήσεις και στο εργαστήριο.
Οι αριθμοί έδειξαν...
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, το 95% είχε μια εμπειρία με τουλάχιστον 1 σύμπτωμα τροφικής εξάρτησης, ενώ το 12.6% μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως εθισμένο στο φαγητό. Οι περισσότεροι εμφάνιζαν συμπτώματα εξάρτησης στα πολύ λιπαρά αλμυρά τρόφιμα (~30%) και στα πολύ λιπαρά γλυκά τρόφιμα(~25%), ενώ μόνο το 2% και το 5% σε αλμυρά τρόφιμα χαμηλά σε λιπαρά και σε τρόφιμα που περιείχαν κυρίως ζάχαρη, αντίστοιχα. Με την υπερβαρότητα συσχετίστηκαν μόνο τα σημεία εξάρτησης στα υψηλά σε λίπος αλμυρά και γλυκά τρόφιμα (p<0,0001). Τέλος, τα άτομα με περισσότερα καταθλιπτικά συμπτώματα είχαν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίζουν εξάρτηση από το φαγητό, και κυρίως εξάρτηση σε υψηλά σε λίπος αλμυρά και γλυκά τρόφιμα.
Ποια είναι η ερμηνεία των αποτελεσμάτων;
Σύμφωνα με τα παραπάνω ευρήματα η ζάχαρη δεν φαίνεται να συνεισφέρει σε εθισμό και σε αυξημένο βάρος, κάτι που αντιθέτως φάνηκε για τα λιπαρά τρόφιμα. Σημαντικό ρόλο στην τροφική εξάρτηση φαίνεται να παίζει η ψυχολογική κατάσταση, οπότε ίσως να πρόκειται για συνολική εξάρτηση από την τροφή και όχι για συγκεκριμένο τροφικό εθισμό. Για πιο ασφαλή συμπεράσματα, απαιτούνται περισσότερες μελέτες με καλύτερο σχεδιασμό.
Τι να κρατήσει ο διαιτολόγος;
Είμαστε γενετικά προδιατεθειμένοι να αναζητάμε τη γλυκιά γεύση στις επιλογές μας, το ίδιο και οι πελάτες μας. Η πλήρης αποκοπή της από την καθημερινότητα κάποιου θα οδηγήσει πιθανόν σε δυσαρέσκεια μη συμμόρφωση στο πλάνο διατροφής που προτείνουμε. Η ισορροπία φαίνεται επομένως να είναι και εδώ η λύση, κάτι το οποίο ισχύει και για τις λιπαρές τροφές, οι οποίες συνδέονται εντονότερα με την κατανάλωσή τους βάσει της ψυχολογικής κατάστασης οδηγώντας σε συναισθηματικό φαγητό. Εκπαιδεύστε τους πελάτες σας στην επιλογή τροφίμων με τα, απαραίτητα για τη διατροφή μας, καλά λιπαρά, χαμηλά σε ζάχαρη και δώστε τους μια στο τόσο τη δυνατότητα να καταναλώσουν τη σωστή μερίδα από το αγαπημένο τους γλυκό.
