Η παιδική παχυσαρκία είναι ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα δημόσιας υγείας, μιας και πέρα από τα πολυάριθμα αρνητικά οφέλη τόσο σε ιατρικό επίπεδο, όσο και σε ψυχολογικό μπορεί να έχει αντίκτυπο και στην ενήλικη ζωή. Αυτό που πρέπει όμως να σημειωθεί είναι ότι μπορεί να οδηγήσει μέχρι και στην εκδήλωση διατροφικών και αγχώδη διαταραχών. Ακόμα και σε κοινωνικό επίπεδο μπορεί να υπάρχει αντίκτυπο από το λεγόμενο «πείραγμα» των συμμαθητών μέχρι τις λανθασμένες πρακτικές σίτισης των γονιών που μπορεί να τραυματίσουν τα παιδιά.
Κοινές Διατροφικές Πεποιθήσεις σε παιδιά με υπερβάλλον βάρος
Οι διατροφικές συνήθειες των παιδιών χτίζονται κατά την παιδική ηλικία και διατηρούνται πολλές από αυτές και στην μετέπειτα ζωή τους. Ποικίλουν από μειωμένη ποικιλία σε τροφές και δυσκολία στην επίτευξη των διατροφικών τους αναγκών μέχρι και πολλή αυξημένη κατανάλωση τροφίμων με αποτέλεσμα την αύξηση του κινδύνου για παχυσαρκία.
Η συμπεριφορική αξιολόγηση των διατροφικών συμπεριφορών των παιδιών στηρίζεται σε δύο βάσεις: την προσέγγιση στο φαγητό και την αποστροφή στο φαγητό. Η προσέγγιση στο φαγητό βασίζεται στον αντίκτυπο των εξωτερικών σημαδιών, όπως είναι η οσμή και η γεύση του. Από την άλλη πλευρά, η αποστροφή στο φαγητό βασίζεται στην ευαισθησία του αισθήματος κορεσμού που έχουν τα παιδιά στα φαγητά.
Ποιες από αυτές θεωρούνται διαταραγμένες;
Ο όρος διαταραγμένη συμπεριφορά διατροφής συμπεριλαμβάνει μια σειρά αρνητικών συμπεριφορών γύρω από το σώμα και το βάρος. Πολλές φορές τα υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά έχουν την τάση να είναι επιρρεπή σε διαταραγμένες συμπεριφορές σίτισης. Τέτοιες μπορεί να είναι: η επεισοδιακή υπερφαγία (binge eating) και η υπερβολική τους ανησυχία για τον έλεγχο του βάρους τους.
Τα υπέρβαρα παιδιά βιώνουν πιο έντονα το άγχος για το σώμα τους και το βάρος λόγω των Δυτικών προτύπων ομορφιάς που προωθούνται τόσο από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όσο και από την μόδα.
Έτσι αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά λανθασμένων πρακτικών σίτισης, με στόχο να πετύχουν την «τέλεια» εικόνα όπως:
- Οι δίαιτες (αμφιβόλου επιστημονικής υποστήριξης της μεθοδολογίας τους)
- Η αποφυγή του φαγητού και
- Η δαιμονοποίηση τροφίμων ή ομάδων τροφίμων
Ψυχολογικοί Παράγοντες
Τα αποτελέσματα των επιστημονικών ερευνών έχει δείξει ότι η ύπαρξη διαταραγμένων συμπεριφορών διατροφής συνδέεται άμεσα με συμπτώματα σχετικά με κατάθλιψη και με τη μη ικανοποίηση με το σώμα τους. Ο τελευταίος όρος αναφέρεται κυρίως στην αρνητική αντίληψη που διατηρούν για το σωματότυπο τους και το άγχος ή την ανησυχία την οποία έχουν για το βάρος τους.
Επιπλέον, η έρευνα έχει δείξει ότι τα παιδιά με υπερβάλλον σωματικό βάρος είναι πιο δυσαρεστημένα με το βάρος τους και το σώμα τους σε σχέση με τους συνομηλίκους τους που δεν έχουν αυξημένο σωματικό βάρος.
Συνεπώς, όλη αυτή η πίεση είναι πιο πιθανό να αυξήσει τον κίνδυνο εκδήλωσης κάποιας διατροφικής διαταραχής.
Κοινωνικοπολιτισμικοί Παράγοντες
Η παιδική ηλικία είναι μια κρίσιμη περίοδος για το αν θα γίνει παχύσαρκο. Ο Δυτικός τρόπος σίτισης που εστιάζει σε μεγάλο βαθμό στο junk φαγητό, στα πλούσια σε θερμίδες σνακ, στα αναψυκτικά, στην αφθονία ερεθισμάτων φαγητού, στην έλλειψη φυσικής δραστηριότητας και στην έντονη ενασχόληση με τα ηλεκτρονικά μέσα έχει εντείνει το πρόβλημα της υπερβαρότητας και της παχυσαρκίας.
Οι γονείς που είναι υπέρβαροι πολλές φορές δυσκολεύονται στο να διαχειριστούν την πρόσληψη τροφής τους, με συνέπεια να μην μπορούν να ακολουθήσουν και ισορροπημένες πρακτικές σίτισης και για τα παιδιά τους. Όταν από την άλλη επιχειρούν να είναι πολύ περιοριστικοί αυτό μπορεί να ενισχύσει την παρόρμηση των παιδιών να φάνε περισσότερο από όσο θα θέλανε και να χάσουν την αίσθηση του αισθήματος πείνας.
Ακόμα, η τηλεόραση και οι διαφημίσεις σχετίζονται με αυξημένη κατανάλωση φαγητού και φαίνεται ότι μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στο σχηματισμό άποψης για το φαγητό και στις προτιμήσεις που θα αποκτήσουν.
Σωματικοί/ Βιολογικοί Παράγοντες
Η αναγνώριση των γεύσεων και των οσμών αναπτύσσεται πριν ακόμα και από τη γέννηση κατά την ανάπτυξη του ως έμβρυο, μιας και έρχεται σε επαφή μέσω του αμνιακού σάκου με τα φαγητά που τρώει η μαμά.
Μετά τη γέννηση, τα περισσότερα έμβρυα και παιδιά έχουν προτίμηση στις γλυκιές και αλμυρές γεύσεις. Οι πικρές γεύσεις που μπορεί να υπάρχουν ενδεικτικά σε αρκετά λαχανικά είναι αυτές που συχνά τα παιδιά τις απορρίπτουν όταν τις δοκιμάσουν για πρώτη φορά, αλλά αυξάνεται η αποδοχή σε αυτά με την έκθεση τους. Πολύ σημαντική είναι η επαναλαμβανόμενη σταδιακή έκθεση στα τρόφιμα και η ποικιλία στα τρόφιμα.
Οι διατροφικές συμπεριφορές σχετίζονται με περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς παράγοντες από εσωτερικούς βιολογικούς μηχανισμούς. Από βιολογικής πλευράς μπορεί να οριστεί από το εσωτερικό κίνητρο της πείνας για αναζήτηση φαγητού που ρυθμίζεται από το περιφερειακό και κεντρικό νευρικό σύστημα. Παράλληλα και η παχυσαρκία έχει γενετική σύνδεση σε μεγάλο βαθμό και πιο συγκεκριμένα με το γονίδιο FTO που έχει σχέση με την αυξημένη ενεργειακή πρόσληψη και με τις διατροφικές προτιμήσεις.
Προειδοποιητικά Σημεία
Στην διατροφική πρόσληψη των παιδιών, η ελεγκτική προσέγγιση των γονέων με τρόπους όπως είναι η πίεση, η απαγόρευση και η χρήση του τροφίμου ως ανταμοιβή μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στην διατροφική τους συμπεριφορά και τελικά να οδηγήσει προς την αντίθετη κατεύθυνση. Ενδεικτικά, άλλα καίρια σημεία είναι:
- Η πίεση για το φαγητό επηρεάζει αρνητικά την πρόσληψη ενός νέου τροφίμου σε σχέση με την απλή έκθεση.
- Η διαθεσιμότητα πλούσιων σε θερμίδες τροφίμων που είναι φθηνά και είναι πολύ εύκολα στο σερβίρισμα μπορούν και αυτά να εννοήσουν την ανάπτυξη της παχυσαρκίας.
- Η μείωση της φυσικής δραστηριότητας των παιδιών σε συνδυασμό με την αύξηση του χρόνου που αφιερώνουν σε καθιστικές δραστηριότητες και στα ηλεκτρονικά μέσα πιθανόν αυξάνουν την υιοθέτηση μη υγιεινών διατροφικών συμπεριφορών.
Τι μπορείτε να κάνετε για την υιοθέτηση πιο Υγιεινών Διατροφικών Αντιλήψεων;
H επιτυχής σίτιση των παιδιών με σκοπό να αποκτήσουν υγιείς διατροφικές συνήθειες προϋποθέτει την απόκτηση από τους γονείς ή τους φροντιστές των παιδιών μερικών βασικών διατροφικών γνώσεων, σχετικά με τις διατροφικές ανάγκες των παιδιών ανά ηλικιακό εύρος.
Οι πιο σημαντικές πρακτικές είναι:
- Η άμεση και εύκολη πρόσβαση σε φρούτα και λαχανικά
- Η αποφυγή ύπαρξης τροφίμων πλούσιων σε «κενές» θερμίδες μέσα στο σπίτι
- Η αποφυγή χρήσης του φαγητού ως μέσο επιβράβευσης
- Η εμπιστοσύνη στην αυτό-ρύθμιση του παιδιού στο κομμάτι της πείνας – κορεσμού
- Το σερβίρισμα μέτριου μεγέθους μερίδων
- Η υιοθέτηση των οικογενειακών γευμάτων, μιας και οι γονείς λειτουργούν ως πρότυπα για τα παιδιά
- Μην δείχνεις σαν γονιός ή σαν φροντιστής την αποστροφή σου για τρόφιμα μπροστά στο παιδί
- Στα οικογενειακά γεύματα έχε ποικιλία τροφίμων
- Επανέλαβε την έκθεση του παιδιού σε νέα τρόφιμα
- Άφησε το παιδί να έχει άποψη για το τι θα φάει
- Κλείσε την τηλεόραση ανάμεσα στα γεύματα
