Η καφεΐνη είναι ένα αλκαλοειδές της ξανθίνης η οποία βρίσκεται σε διάφορα φυτά, όπως στους σπόρους του καφέ και του κακάο, στα φύλλα τσαγιού, στους καρπούς guarana κ.ά. Στα φυτά δρα ως φυσικό φυτοφάρμακο, προστατεύοντάς τα από τα έντομα που τρέφονται από αυτά, ενώ στον άνθρωπο δρα ως διεγερτική ουσία του κεντρικού νευρικού συστήματος, αυξάνοντας τα επίπεδα της ντοπαμίνης.
Η καφεΐνη χρησιμοποιείται και καταναλώνεται ευρέως ως προσθετικό σε τρόφιμα, ροφήματα, ποτά και αναψυκτικά. Επίσης πολλά φάρμακα μπορεί να περιέχουν καφεΐνη. Η μέση περιεκτικότητα σε καφεΐνη στα πιο γνωστά ροφήματα φαίνεται παρακάτω:
| Ρόφημα καφέ φίλτρου | 145mg/200ml |
| Ρόφημα ελληνικού καφέ | 50mg/60ml |
| Ρόφημα στιγμιαίου καφέ | 100mg/180ml |
| Ρόφημα ντεκαφεϊνέ καφέ | 1,5mg/180ml |
| Ρόφημα κακάο (παρασκευασμένο με νερό) | 15mg/200ml |
| Ρόφημα τσαγιού | 35mg/240ml |
| Αναψυκτικό τύπου cola | 40mg/250ml |
| Ενεργειακό ποτό με καφεΐνη ή γκουαράνα | 77mg/240ml |
Ποιά είναι η επίδραση της καφεΐνης στην υγεία μας;
Η αλήθεια είναι ότι η καφεΐνη είναι μία ουσία η οποία έχει μελετηθεί αρκετά και έχει συσχετιστεί με διάφορους τομείς της υγείας του ανθρώπου. Οι περισσότερες όμως μελέτες για την καφεΐνη είναι στην πραγματικότητα βασισμένες στο ρόφημα του καφέ, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολο να διακρίνουμε τα αποτελέσματα της καφεΐνης ξεχωριστά από αυτά του ροφήματος συνολικά. Οι βασικότεροι τομείς με τους οποίους έχει συσχετιστεί η καφεΐνη είναι οι παρακάτω.
Καφεΐνη & ενυδάτωση
Η καφεΐνη βραχυπρόθεσμα μπορεί να έχει μία ήπια διουρητική δράση κυρίως σε άτομα τα οποία δεν καταναλώνουν συχνά καφεΐνη, ενώ κάτι τέτοιο δε φαίνεται να συμβαίνει στους τακτικούς φίλους του καφέ. Σε κάθε περίπτωση η δράση αυτή δεν οδηγεί σε αφυδάτωση ακόμα και αν οι ανάγκες είναι αυξημένες όπως στους αθλητές.
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Ιατρικής της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των Η.Π.Α. (2004) “τα καφεϊνούχα υγρά και αναψυκτικά μπορούν να συνεισφέρουν στην καθημερινή ενυδάτωση του οργανισμού με τον ίδιο τρόπο που συμβάλλουν τα ροφήματα που δεν περιέχουν καφεΐνη”.
Καφεΐνη & χρόνια νοσήματα
Η καφεΐνη φαίνεται να έχει ευεργετική δράση στη λειτουργία των αρτηριών και συνεπώς τα καρδιαγγειακά. Η διεγερτική της δράση μπορεί να αυξήσει παροδικά την αρτηριακή πίεση σε άτομα που δεν είναι συνηθισμένα στην κατανάλωση καφεΐνης- αυτό ωστόσο.δεν αιτιολογεί την υπέρταση ως νόσο. Φαίνεται επίσης, να βελτιώνει την ευαισθησία των κυττάρων στην ινσουλίνη και συνεπώς βοηθά στη διαχείριση του διαβήτη.
Καφεΐνη & καρκίνος
Σύμφωνα με τις τελευταίες διατροφικές οδηγίες της Αμερικανικής Κοινότητας για τον Καρκίνο «τα περισσότερα στοιχεία συγκλίνουν στο ότι η συχνή κατανάλωση καφέ ή/και τσαγιού δεν έχει καμία σημαντική σχέση με τον κίνδυνο καρκίνου σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος».
Αντιθέτως, πρόσφατες μελέτες προτείνουν ότι η καφεΐνη μπορεί να έχει προστατευτική δράση ενάντια στην ανάπτυξη ορισμένων μορφών καρκίνου, όπως του παχέως εντέρου και του ήπατος, κάτι το οποίο βέβαια χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση.
Καφεΐνη & νόσος Alzheimer
Ορισμένες πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι πιθανότατα η καφεΐνηνα βοηθάει στη διατήρηση των γνωσιακών λειτουργιών κατά τη γήρανση και κατ’ επέκταση να έχει προστατευτική δράση ενάντια στην ανάπτυξη της νόσου Alzheimer, κάτι τέτοιο όμως θα πρέπει να επιβεβαιωθεί και από άλλες μελέτες.
Είναι η καφεΐνη εθιστική;
Η διακοπή μιας συνήθειας μπορεί να είναι λιγότερο ή περισσότερο ανεκτή από κάποιον και το να μην απολαμβάνει τη διεγερτική δράση της καφεΐνηςσίγουρα διαφέρει. Σαν συστατικό όμως, η καφεΐνη δεν χαρακτηρίζεται ως εθιστική ουσία. Η ασφαλής πρόσληψη καφεΐνης όπως ορίζεται από την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων είναι έως 400mg/ημ.. Στην εγκυμοσύνη και το θηλασμό η σύσταση αυτή κατεβαίνει στα 200mg/ημ.
