Εισαγωγή
"Είμαστε αυτό που τρώμε". Εκτός από το "τι τρώμε", το "πότε τρώμε" αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ως ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που καθορίζει τη μεταβολική υγεία. Δεδομένου ότι το φαγητό είναι γενικά μια επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά σε καθημερινή βάση στον άνθρωπο, συνδέεται με τον καθημερινό 24ωρο ρυθμό του νευροενδοκρινικού συστήματος.
Σκοπός
Αυτή η ανασκόπηση επικεντρώνεται:
-
Στις χρονικές πτυχές των γευμάτων
-
Σε άτομα που έχουν κανονικό πρόγραμμα φωτός/σκοταδιού και
-
Στα μεταβολικά αποτελέσματα που σχετίζονται με την παχυσαρκία, τον διαβήτη, το λιπώδες ήπαρ και άλλους παράγοντες καρδιομεταβολικού κινδύνου.
Είδη κιρκάδιων ρολογιών
-
Το μοριακό κιρκάδιο ρολόι που εκφράζεται στους περισσότερους ιστούς και όργανα των θηλαστικών.
-
Το κεντρικό ρολόι στον εγκέφαλο (SCN) ελέγχει τις διακυμάνσεις της ώρας μέσα στην ημέρα στις οξείες αντιδράσεις στα γεύματα.
-
Τα περιφερικά ρολόγια που εκφράζονται στους περιφερικούς ιστούς.
Ημερήσιες διακυμάνσεις στις οξείες απαντήσεις στα γεύματα:
Οι οξείες γλυκαιμικές αποκρίσεις σε ένα γεύμα, ή η ανοχή στη γλυκόζη, παρουσιάζουν έναν ισχυρό ημερήσιο ρυθμό.
Η ινσουλίνη εκκρίνεται ως απάντηση στους διαιτητικούς υδατάνθρακες για να διεγείρει την πρόσληψη γλυκόζης από το αίμα και να καταστείλει την ενδογενή παραγωγή γλυκόζης από το ήπαρ.
Το κεντρικό ρολόι του SCN ρυθμίζει τον ημερήσιο ρυθμό των οξέων γλυκαιμικών αποκρίσεων στα γεύματα και οδηγεί σε καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο κατά το πρωινό σε υγιή άτομα. Έτσι, είναι πιθανό να είναι καλύτερη η κατανάλωση γευμάτων με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη στο πρωινό σε σύγκριση με την κατανάλωση του ίδιου γεύματος σε άλλες ώρες της ημέρας.
Κορεσμός και θερμογένεση
Τα ίδια γεύματα που καταναλώνονται το πρωί παράγουν περισσότερη μεταγευματική επινεφρίνη και νορεπινεφρίνη, λιγότερη ακυλιωμένη γκρελίνη και υψηλότερη θερμογένεση (που προκαλείται από τη διατροφή) σε σχέση με το γεύμα που καταναλώνεται την ώρα του βραδινού σε υγιή ανθρώπους.
Τα αποτελέσματα αυτά υποδηλώνουν ότι η κατανάλωση μεγάλου ποσοστού θερμίδων στο πρωινό θα μπορούσε να είναι καλύτερη από ό,τι στο βραδινό, εάν κάποιος στοχεύει στον έλεγχο του σωματικού βάρους μέσω της μείωσης της πρόσληψης θερμίδων ή της αύξησης της ενεργειακής δαπάνης.
Μεγάλη ποσότητα κατανάλωσης στο πρωινό
Η κατανάλωση σημαντικού ποσοστού θερμίδων, ιδίως υδατανθράκων, στο πρωινό είναι ευεργετική για τη χρόνια αντιμετώπιση της παχυσαρκίας και του σχετιζόμενου με αυτήν μεταβολικού συνδρόμου σε σύγκριση με την κατανάλωση της ίδιας ποσότητας θερμίδων ή υδατανθράκων στο βραδινό.
Μια άλλη μελέτη δείχνει ότι το πρωινό χαμηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες και υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά μείωσε τα επίπεδα γλυκόζης και τη μεταβλητότητα της γλυκόζης σε ασθενείς με διαβήτη τύπου ΙΙ.
Παράλειψη πρωινού και κατανάλωση βραδινού αργά
Με τι σχετίζεται η παράλειψη του πρωινού;
-
Υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου ΙΙ στον γενικό πληθυσμό και με υψηλότερα επίπεδα HbA1c μεταξύ ασθενών με διαβήτη τύπου ΙΙ.
-
Αύξηση των μεταγευματικών επιπέδων γλυκόζης.
-
Μείωση έκκρισης ινσουλίνης.
Αντίθετα, άλλες μελέτες δεν παρατήρησαν αλλαγές στα επίπεδα γλυκόζης/ινσουλίνης.
Με τι σχετίζεται η κατανάλωση βραδινού αργά;
-
Υψηλότερη γλυκαιμική μεταβλητότητα.
-
Μειωμένη ανοχή στη γλυκόζη σε άτομα που έχουν γενετική προδιάθεση για διαβήτη.
Αποτελέσματα
Διαπιστώθηκε ότι το πρόωρο δείπνο ή η παράλειψη του δείπνου αυξάνει τα περιστατικά νυχτερινής υπογλυκαιμίας.Τα αποτελέσματα συνολικά υποδηλώνουν ότι η παράλειψη πρωινού ή/και το καθυστερημένο βραδινό μπορεί να έχει δυσμενή μεταβολικά αποτελέσματα.
Σύνδρομο νυχτερινής διατροφής
Χαρακτηρίζεται από κατανάλωση > 25% των συνολικών ημερήσιων θερμίδων μετά το τελευταίο γεύμα και/ή τουλάχιστον δύο επεισόδια νυχτερινής αφύπνισης ανά εβδομάδα με κατανάλωση τροφής, πρωινή ανορεξία, έντονη επιθυμία για φαγητό μετά το βραδινό γεύμα πριν από τον ύπνο ή κατά την αφύπνιση, αϋπνία, κατάθλιψη.
Συχνότητα και τακτικότητα γευμάτων
Θα πρέπει να τρώμε πολλά και μικρότερα γεύματα ή λιγότερα και μεγαλύτερα γεύματα;
-
Παρεμβατικές μελέτες σε ανθρώπους με διαβήτη τύπου ΙΙ δείχνουν ότι 2-3 γεύματα την ημέρα για 12 εβδομάδες μπορούν να προκαλέσουν μεγαλύτερη μείωση του σωματικού βάρους, των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα και HbA1c και της αντίστασης στην ινσουλίνη σε σύγκριση με 6 γεύματα την ημέρα χωρίς να επηρεάζεται η συνολική θερμιδική πρόσληψη.
-
Μια μετα-ανάλυση διαπίστωσε ότι η μεγαλύτερη συχνότητα γευμάτων μπορεί να μειώσει τα επίπεδα ολικής χοληστερόλης και LDL χοληστερόλης χωρίς να επηρεάσει τον γλυκαιμικό έλεγχο.
-
Η διαμάχη σχετικά με τις επιδράσεις της μεταβολής της συχνότητας των γευμάτων μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι η «χαμηλότερη συχνότητα γευμάτων» περιλαμβάνει πολλές μεταβλητές που πρέπει να ελέγχονται προσεκτικά κατά τη διάρκεια των μελετών.
Με τι σχετίζεται η ακανόνιστη κατανάλωση γευμάτων;
-
Υψηλότερους καρδιομεταβολικούς κινδύνους.
-
Οι παρεμβατικές μελέτες έδειξαν επίσης ότι η μεταβλητή συχνότητα γευμάτων με 3-9 γεύματα την ημέρα για 2 εβδομάδες αυξάνει τη χοληστερόλη, τη γλυκόζη και την ινσουλίνη σε σύγκριση με 6 κανονικά γεύματα την ημέρα σε υγιείς ενήλικες.
-
Επομένως, τα ακανόνιστα γεύματα, ιδίως τα ακανόνιστα πρωινά, έχουν δυσμενή μεταβολικά αποτελέσματα.
Διατροφή περιορισμένου χρόνου
Η διατροφή περιορισμένου χρόνου (TRF) είναι μια διαιτητική παρέμβαση που περιορίζει την ημερήσια πρόσληψη τροφής σε ένα περιορισμένο χρονικό όριο 12 ωρών ή λιγότερο κάθε μέρα.
Τι μπορεί να κάνει η TRF;
-
Να βελτιώσει τον συστηματικό μεταβολισμό και να παρατείνει τη διάρκεια ζωής.
-
Να αποτελέσει διατροφική παρέμβαση για την κιρκάδια διαταραχή.
Συμπέρασμα
Η μελλοντική διερεύνηση των νευροενδοκρινικών μηχανισμών που διέπουν τη σύνδεση του κεντρικού ρολογιού με τον συστηματικό μεταβολισμό θα βοηθήσει στην κατανόηση της αιτιολογίας των μεταβολικών καταστάσεων που σχετίζονται με τον χρόνο και θα παρέχει πληροφορίες για θεραπευτικές διαιτητικές παρεμβάσεις που χειρίζονται τα χρονικά πρότυπα των γευμάτων.
