Εισαγωγή
Ο προδιαβήτης και ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 είναι διαδεδομένες μεταβολικές διαταραχές και αντιπροσωπεύουν σημαντικές παγκόσμιες ανησυχίες για την υγεία. Οι παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής, συμπεριλαμβανομένων των διατροφικών τροποποιήσεων, διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην πρόληψη και τη διαχείριση αυτών των καταστάσεων. Με τα τωρινά δεδομένα, δεν έχει επιτευχθεί συναίνεση σχετικά με την βέλτιστη δίαιτα που αντιπροσωπεύει τα άτομα αυτά.
Βέβαια, συχνά γίνεται λόγος περί της Κετογονικής και Μεσογειακής διατροφής, ως δύο διατροφικές στρατηγικές που φαίνεται να συμβάλλουν στον προδιαβήτη και τον ΣΔ2.
Η Κετογονική δίαιτα είναι μία δίαιτα χαμηλή σε υδατάνθρακες και υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά. Στοχεύει στην μετατόπιση της κύριας πηγής καυσίμου του σώματος από τη γλυκόζη στις κετόνες. Αυτή η διατροφική προσέγγιση έχει κερδίσει την προσοχή για τα πιθανά οφέλη της στη βελτίωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη, στη μείωση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα και στην προώθηση της απώλειας βάρους.
Η Μεσογειακή διατροφή βασίζεται στα παραδοσιακά πρότυπα και δίνει έμφαση στα φρούτα, τα λαχανικά, τα προϊόντα ολικής άλεσης, τα ψάρια, τα άπαχα κρέατα και τα υγιή λίπη όπως το ελαιόλαδο. Είναι πλούσια ως διατροφή σε φυτικές ίνες και ω-3 λιπαρά οξέα, τα οποία έχουν συσχετιστεί με διάφορα οφέλη για την υγεία, συμπεριλαμβανομένου του βελτιωμένου γλυκαιμικού ελέγχου και της διαχείρισης βάρους.
Ποιος ήταν ο Σκοπός της Μελέτης;
Σκοπός της παρούσας, παρεμβατικής τυχαιοποιημένης μελέτης, ήταν να συγκρίνει τις επιδράσεις στην γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c) της Κετογονικής δίαιτας και της μεσογειακής διατροφής σε άτομα με προδιαβήτη και σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (ΣΔ2). Παράλληλα, ως δευτερεύοντα ερευνητικά ερωτήματα, φάνηκαν οι ποσοστιαίες αλλαγές στο σωματικό βάρος, την ινσουλίνη νηστείας, τη γλυκόζη και τα λιπίδια του αίματος και η μειωμένη πρόσληψη θρεπτικών συστατικών.
Να σημειωθεί βέβαια πως ο σχεδιασμός της δίαιτας της μελέτης δεν περιελάβανε προδιαγεγραμμένο ενεργειακό περιορισμό και δεν προοριζόταν να είναι μελέτη απώλειας βάρους .
Πως Σχεδιάστηκε η Μελέτη;
Στην μελέτη συμμετείχαν 33 άτομα (20 άντρες και 13 γυναίκες), ηλικίας ≥ 18 ετών (52-67 έτη) με προδιαβήτη ή ΣΔ2 (61% είχαν προδιαβήτη και 49% ΣΔ2). Τα άτομα αυτά, ακολούθησαν και τις δύο προαναφερόμενες δίαιτες για 12 εβδομάδες την κάθε μία, με τυχαία σειρά.
Τα κριτήρια αποκλεισμού ήταν το βάρος < 50kg, ΔΜΣ ≥40 kg/m 2, LDL χοληστερόλη >190 mg/dL, συστολική αρτηριακή πίεση >160 mmHg ή διαστολική αρτηριακή πίεση >90 mmHg. Οι συμμετέχοντες αποκλείστηκαν επίσης εάν έπαιρναν ορισμένα αντιυπεργλυκαιμικά φάρμακα (π.χ. ινσουλίνη, αγωνιστές του υποδοχέα πεπτιδίου 1 τύπου γλυκαγόνης ή αναστολείς συμμεταφορέα νατρίου-γλυκόζης 2) ή φάρμακα απώλειας βάρους.
Οι ερευνητές και στις δύο περιπτώσεις δίαιτας που εξέτασαν, συμπεριέλαβαν μη αμυλούχα λαχανικά, ενώ απέφυγαν τα πρόσθετα σάκχαρα και τα επεξεργασμένα σιτηρά. Η κυριότερη διαφορά μεταξύ των δύο διατροφικών στρατηγικών, ήταν πως στην Κετογονική δίαιτα, δεν ήταν δυνατή η κατανάλωση οσπρίων, φρούτων και προϊόντων ολικής άλεσης.
Κατά τη διάρκεια των πρώτων 4 εβδομάδων που οι συμμετέχοντες ακολουθούσαν τις εν λόγω δίαιτες, προμηθεύονταν έτοιμα τα γεύματά τους, τα οποία είχαν βέβαια πρώτα επιμεληθεί από επαγγελματία διαιτολόγο, ούτως ώστε να πληρούν τις συστάσεις της κάθε δίαιτας αντίστοιχα.
Οι συμμετέχοντες στην συνέχεια, έλαβαν συμβουλές να διατηρήσουν τη διατροφική κέτωση περιορίζοντας τους υδατάνθρακες στα 20-50 g/ημέρα και διατηρώντας τις πρωτεΐνες στο 1,5 g/kg ιδανικού σωματικού βάρους ανά ημέρα και η περεταίρω πρόσληψη να προέρχεται από λίπη. έλαβαν επίσης οδηγίες να καταναλώνουν >3 μερίδες/ημέρα μη αμυλούχων λαχανικών και να διατηρούν επαρκή πρόσληψη μετάλλων και υγρών για την κετογονική κατάσταση (νάτριο, 3-5 g/ημέρα, κάλιο, 3-4 g/ημέρα)
Κατά την Μεσογειακή διατροφή, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να ακολουθήσουν τις συστάσεις της Μεσογειακής πυραμίδας διατροφής.
Τα στοιχεία για την συλλογή των αποτελεσμάτων λήφθηκαν σε 3 διαφορετικές περιόδους:
- Κατά τις πρώτες 12 εβδομάδες της πρώτης δίαιτας (φάση 1)
- Κατά τις επόμενες 12 εβδομάδες της άλλης δίαιτας (φάση 2)
- Κατά τις επόμενες 12 εβδομάδες παρακολούθησης, όπου οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να ακολουθήσουν όποιο τύπο δίαιτας επιθυμούσαν οι ίδιοι
Τα βασικά διερευνητικά αποτελέσματα περιλάμβαναν 3 μετρήσεις συνεχούς παρακολούθησης γλυκόζης (CGM), καθώς και αξιολόγηση της ποιότητας και της τήρησης της διατροφής σε όλη τη μελέτη, μέσω ανακλήσεων διατροφής και αυτοκαταγραφής της διατροφικής τους πρόσληψης σε μία εξειδικευμένη εφαρμογή.
Τι έδειξαν τα Αποτελέσματα;
Το κύριο συμπέρασμα της μελέτης ήταν πως η Μεσογειακή διατροφή φάνηκε να μπορεί να υποστηριχθεί καλύτερα από άτομα με προδιαβήτη και ΣΔ2. Αναλυτικότερα, παρατηρήθηκαν τα εξής:
- Οι τιμές της HbA1c δεν διέφεραν μεταξύ των διαιτών στις 12 εβδομάδες, αλλά βελτιώθηκαν από την αρχική τους τιμή (πριν την παρέμβαση) και με τις δύο
- Τα τριγλυκερίδια μειώθηκαν περισσότερο με την Κετογονική δίαιτα
- Η LDL χοληστερόλη ήταν υψηλότερη στην Κετογονική δίαιτα
- Η HDL χοληστερόλη αυξήθηκε κατά 11% στην Κετογονική, ενώ στην μεσογειακή κατά 7%
- Το βάρος μειώθηκε κατά 8% έπειτα από την Κετογονική και κατά 7% με την Μεσογειακή διατροφή
- Οι συμμετέχοντες φάνηκε να έχουν χαμηλότερη πρόσληψη φυτικών ινών και τριών θρεπτικών συστατικών (φολικό οξύ, βιταμίνη C και μαγνήσιο) με την Κετογονική δίαιτα
- Οι συμμετέχοντες είχαν αυξημένη πρόσληψη φυτικών ινών με την Μεσογειακή
- Στην τελική παρακολούθηση των 12 εβδομάδων, οι διατροφικές συνήθειες που επέλεξαν οι συμμετέχοντες, ήταν παρόμοιες με το πρότυπο της Μεσογειακής διατροφής, υποδηλώνοντας μία δυνατότητα για μεγαλύτερη βιωσιμότητα μακροπρόθεσμα
Ποια τα Συμπεράσματα για τον επαγγελματία Διαιτολόγο – Διατροφολόγο;
Φαίνεται λοιπόν πως η Κετογονική και η Μεσογειακή διατροφή, μπορούν να παρουσιάσουν οφέλη στα άτομα με προδιαβήτη και ΣΔ2. Όμως ένας επαγγελματίας διαιτολόγος-διατροφολόγος με βάση τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης, οφείλει να επικεντρωθεί κυρίως στα εξής:
Πρόσληψη Υδατανθράκων
Η μείωση της πρόσληψης υδατανθράκων συνίσταται συχνά ως στρατηγική για τον έλεγχο της γλυκόζης στο αίμα σε άτομα με προδιαβήτη και ΣΔ2, παρ΄όλα αυτά, τα μεταβολικά οφέλη και οι κίνδυνοι του ακραίου έναντι του μέτριου περιορισμού υδατανθράκων είναι ασαφή και επιβάλλεται ιδιαίτερης προσοχής.
Πρόσληψη Θρεπτικών Συστατικών
Η χαμηλή πρόσληψη των θρεπτικών συστατικών που παρατηρήθηκαν στους συμμετέχοντες με την Κετογονική δίαιτα, πιθανών να οφείλεται στην αποφυγή οσπρίων, φρούτων και προϊόντων ολικής αλέσεως. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να εξετάζεται η πιθανή έλλειψη σε θρεπτικά συστατικά, ως επακόλουθο αυστηρών περιορισμών.
Εξατομίκευση
Δεν υπάρχει μία προσέγγιση που να ταιριάζει σε όλους και γι΄αυτό η επιλογή θα πρέπει να βασίζεται σε μία ενδελεχή αξιολόγηση των περιστάσεων κάθε ατόμου και θα πρέπει να βασίζεται στις ατομικές του ανάγκες και προτιμήσεις.
Μακροχρόνια Συμμόρφωση
Η επιτυχής αντιμετώπιση του προδιαβήτη και του ΣΔ2 απαιτεί μακροπρόθεσμες διατροφικές αλλαγές. Η κετογονική δίαιτα, ενώ φαίνεται να προσδίδει βραχυπρόθεσμα οφέλη, η μακροπρόθεσμη τήρησή της μπορεί να φανεί δύσκολη σε κάποιον, εν αντιθέσει με την μεσογειακή η οποία με την ποικιλία των τροφίμων μπορεί να φανεί πιο προσαρμοστική στην καθημερινότητα και τις συνήθειες των ατόμων.
Η ανάπτυξη λοιπόν, ενός συμβατού και εφικτού σχεδίου είναι απαραίτητη, ενώ παράλληλα θα πρέπει να ευθυγραμμίζεται με τον τρόπο ζωής του κάθε ατόμου, ούτως ώστε να διασφαλιστεί και η μακροπρόθεσμη τήρησή του.
Φυσικά, μια ολιστική και πολυδιάστατη προσέγγιση του θέματος είναι απαραίτητη για την επίτευξη βέλτιστων αποτελεσμάτων.
