Εδώ και χρόνια η δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε κόκκινο κρέας, ειδικά επεξεργασμένο κρέας, έχει συσχετιστεί με ένα ευρύ φάσμα επιπτώσεων στην υγεία, όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης τύπου 2, οι καρδιαγγειακές παθήσεις και κάποιες μορφές καρκίνου.
Βασιζόμενη σε ανασκόπηση των επιδημιολογικών στοιχείων, η Διεθνής Διεύθυνση Έρευνας για τον Καρκίνο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ταξινόμησε τα επεξεργασμένα κρέατα όπως το μπέικον και τα λουκάνικα ως καρκινογόνα για τον άνθρωπο για τον καρκίνο του παχέος εντέρου και τα ακατέργαστα κόκκινα κρέατα, όπως το βοδινό και το χοιρινό κρέας, ως «πιθανώς καρκινογόνα». Από την άλλη, υπάρχει ανησυχία σχετικά με την επίδραση της βιομηχανικής παραγωγής κρέατος στη μόλυνση των φυσικών πόρων, συμπεριλαμβανομένων των ποταμών και του πόσιμου νερού, με τα κατάλοιπα της εκτροφής. Επίσης, ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι η εκτροφή ζώων μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια δασών καθώς και σε μεγάλες ποσότητες εκπεμπόμενων αερίων που συμβάλλουν στα τρέχοντα περιβαλλοντικά και κλιματικά προβλήματα.
Τα τελευταία χρόνια έχει καταστεί σαφές ότι ένα βιώσιμο σύστημα διατροφής που θα μετατοπίσει τον παγκόσμιο πληθυσμό προς περισσότερα τρόφιμα φυτικής και λιγότερα τρόφιμα ζωικής προέλευσης, απαιτείται τόσο για την ανθρώπινη υγεία όσο και για τη διατήρηση των φυσικών πόρων του πλανήτη
Νέα φυτικά προϊόντα
Στην κατεύθυνση αυτή έχουν αναπτυχθεί διάφορα φυτικής προέλευσης τρόφιμα που αντικαθιστούν εκείνα που παράγονται παραδοσιακά από ζώα, όπως υποκατάστατα γάλακτος (π.χ. γάλα σόγιας και ξηρού καρπού) όσο και υποκατάστατα κρέατος με τη μορφή μπιφτεκιών, λουκάνικων και άλλων προϊόντων που μοιάζουν με κρέας, τα οποία παρασκευάζονται από επεξεργασμένα φυτικά συστατικά. Ωστόσο, αυτά τα προϊόντα δεν αποσκοπούν απαραίτητα στη μίμηση της αισθητηριακής εμπειρίας της κατανάλωσης κρέατος. Μια νέα γενιά φυτικών υποκατάστατων κρέατος (ΦΥΚ ή PBMA: plant-based meat alternatives) έχει εισέλθει πρόσφατα στην αγορά. Αυτά τα προϊόντα έχουν σχεδιαστεί ειδικά για να μιμούνται τη γεύση και την εμπειρία της κατανάλωσης κρέατος, ενώ διατίθενται στο εμπόριο ως τρόπος επιτάχυνσης της μείωσης στην κατανάλωση ζωικών προϊόντων και στοχεύουν στο ευρύ κοινό και όχι μόνο στις μικρές στοχευμένες ομάδες vegetarian ή vegan καταναλωτών.
Η συμβολή τους ωστόσο στη μείωση της εξάρτησης από τη βιομηχανική παραγωγή κρέατος είναι αμφιλεγόμενη
Μέχρι στιγμής φαίνεται να υπερέχουν ως προς το κρέας σε περιβαλλοντικούς δείκτες, ωστόσο περαιτέρω μελέτες απαιτούνται για τον υπολογισμό του πραγματικού οφέλους. Όσο αφορά την επίδρασή τους στην υγεία, παρόλο που μπορούν να θεωρηθούν φυτικής προέλευσης τρόφιμα, τα οποία φαίνεται να έχουν θετική επίδραση στην υγεία, η εξαιρετικά επεξεργασμένη φύση τους δημιουργεί ερωτήματα. Σε πρόσφατη βραχυπρόθεσμη μελέτη διαπιστώθηκε ότι η κατανάλωση εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων σχετίστηκε με αυξημένη θερμιδική πρόσληψη και αύξηση του βάρους. Επιπρόσθετα, η επεξεργασία τροφίμων μπορεί να οδηγήσει στην απώλεια ορισμένων θρεπτικών και φυτοχημικών ουσιών που απαντώνται φυσικά στις φυτικές τροφές.
Σύγκριση στη Θρεπτική Αξία
Συγκεκριμένα φαίνεται ότι παρόλο που τέτοιου είδους τρόφιμα είναι χαμηλότερα σε συνολικά και κορεσμένα λιπαρά και περιέχουν μηδενική χοληστερόλη ενώ παραμένουν παρόμοια σε θερμίδες και πρωτεΐνες, είναι ωστόσο υψηλότερα σε νάτριο. Φαίνεται μάλιστα ότι τα ΦΥΚ είναι υψηλότερα σε κορεσμένα λιπαρά σε σύγκριση με τις περισσότερες ελάχιστα επεξεργασμένες φυτικές πηγές πρωτεϊνών, όπως τα φασόλια και φακές.
Που καταλήγουμε;
Συμπερασματικά, οι μελέτες σε αυτά τα καινοφανή τρόφιμα είναι ελάχιστες με αποτέλεσμα να μη μπορούν να εξαχθούν ασφαλή πορίσματα σχετικά με τη χρήση τους και την επίδρασή τους στην υγεία. Παράλληλα, και ενώ το ζήτημα βρίσκεται υπό διερεύνηση, καινούργιες μέθοδοι όπως το εργαστηριακά (καλλιεργημένο) κρέας αναπτύσσονται. Περισσότερες παραδοσιακές επιλογές όπως είναι το tofu, το seitan, και το tempeh μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν ως εναλλακτική επιλογή αντί για το κρέας. Τα ΦΥΚ μπορούν να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο στη βελτίωση της ανθρώπινης και πλανητικής υγείας, αλλά δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποδηλώνουν ότι μπορούν να αντικαταστήσουν την υγιεινή διατροφή που περιλαμβάνει ανεπεξέργαστα ή ελάχιστα επεξεργασμένα φυτικά τρόφιμα.
