Η κατάθλιψη είναι μια πολύπλευρη κατάσταση με ποικίλες βιολογικές και περιβαλλοντικές αιτίες. Σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης διαφόρων χρόνιων νοσημάτων, όπως την παχυσαρκία, το μεταβολικό σύνδρομο και τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ.
Πολλά επιστημονικά δεδομένα θίγουν το ρόλο της διατροφής, όχι μόνο στην εμφάνιση της κατάθλιψης, αλλά και στη σοβαρότητα της νόσου, καθώς και τη θεραπεία της. Τα βιολογικά συστήματα της διατροφής και της κατάθλιψης συνδέονται σε μεγάλο ποσοστό. Η διατροφή ενεργοποιεί ορμονικά και νευροδιαβιβαστικά μονοπάτια στο έντερο τα οποία ρυθμίζουν λειτουργίες του εγκεφάλου όπως η όρεξη, ο ύπνος, η ενεργειακή πρόσληψη, το σύστημα ανταμοιβής, η γνωστική λειτουργία και η διάθεση.
Αυτές με τη σειρά τους επηρεάζουν τη διατροφική συμπεριφορά και ίσως μακροπρόθεσμα να σχετίζονται με στρεσογόνες καταστάσεις κτλ. Πρόσφατες μελέτες αναδεικνύουν κοινούς μεσολαβητές στην ενεργειακή ομοιόσταση και την αλλαγή της διάθεσης (π.χ. τη λεπτίνη, τον IGF-1, NPY, τη γρελίνη, τη μικροβιακή χλωρίδα κτλ), οι οποίοι δρουν στα κυκλώματα μεταξύ εγκεφάλου και στομάχου. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον εμφανίζουν τα αποτελέσματα κλινικών δοκιμών, που αναδεικνύουν ότι η κατανάλωση προβιοτικών βελτιώνει τη διάθεση σε υγιείς εθελοντές.
Ποια τρόφιμα σχετίζονται με την κατάθλιψη;
Στον αντίποδα, η δυτικού τύπου διατροφή, με τα ζαχαρούχα ροφήματα, τα επεξεργασμένα φαγητά, τα τηγανητά, τα επεξεργασμένα κρέατα και τα υψηλά σε λίπος γαλακτοκομικά, σνακ και γλυκά σχετίζονται με αυξημένη πιθανότητα κατάθλιψης σε μακροχρόνιες μελέτες. Χρειάζεται βέβαια να τονισθεί ότι τα δεδομένα προκύπτουν κυρίως από αναδρομικές μελέτες, που δεν εξασφαλίζουν αιτιολογική συσχέτιση.
Επιπλέον, πλήθος μελετών αναδεικνύει ότι υγιεινά τρόφιμα σχετίζονται αντίστροφα με την πιθανότητα εμφάνισης κατάθλιψης και ενδεχομένως βοηθούν στη βελτίωση των συμπτωμάτων της. Τέτοια παραδείγματα είναι:
- Ελαιόλαδο
- Ψάρι
- Λαχανικά
- Ξηροί καρποί
- Όσπρια
- Πουλερικά
- Γαλακτοκομικά
- Ανεπεξέργαστο κρέας
Ποια θρεπτικά συστατικά δρουν ως αντικαταθλιπτικά;
Επιπρόσθετα, συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά όπως το ασβέστιο, το χρώμιο, το φολικό οξύ, τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, η βιταμίνη D, η βιταμίνη B12, το μαγνήσιο, ο ψευδάργυρος και η D-σερίνη έχουν μελετηθεί για τη χρήση τους ως αντικαταθλιπτικά μέσα.
Πιο συγκεκριμένα, το μαγνήσιο, το ασβέστιο, ο σίδηρος και ο ψευδάργυρος έχουν συσχετισθεί αντίστροφα με τον επιπολασμό των καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Η σημασία του ψευδάργυρου αναδεικνύεται και από προοπτικές μελέτες αλλά και από τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές. Αυξημένη κατανάλωση πολυακόρεστων και μονοακόρεστων λιπαρών οξέων έχει συνδεθεί με χαμηλότερη βαθμολογία στην κλίμακα της κατάθλιψης. Πρόσφατη όμως, μετα-ανάλυση δεν επιβεβαίωσε το βοηθητικό ρόλο των ω-3 λιπαρών οξέων.
Τέλος, πολλές φαρμακευτικές αγωγές που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία μεταβολικών διαταραχών πιθανώς να βοηθούν και στη θεραπεία της κατάθλιψης σύμφωνα με τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές.
Συνοψίζοντας...
Υπάρχουν ενδείξεις ότι η διατροφή και κάποια θρεπτικά συστατικά έχουν ρόλο στην πρόληψη και τη θεραπεία της κατάθλιψης, αλλά χρειάζονται καλύτερης ποιότητας μελέτες για να διεξάγουμε πιο ασφαλή συμπεράσματα. Σίγουρα η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου διατροφής, μόνο όφελος μπορεί να έχει, δεδομένου της αυξημένης συνοσηρότητας που χαρακτηρίζει την κατάθλιψη.
