Η παρουσίαση στο τηλεοπτικό κοινό από διαιτολόγους-διατροφολόγους επώνυμων προϊόντων διατροφής και δίαιτας καθώς και οι περιορισμοί αυτής είναι επίκαιρο ζήτημα. Ποιά είναι τα όρια στη διαφήμιση συμπληρωμάτων, βοηθημάτων και προϊόντων διατροφής από τους συγκεκριμένους ειδικούς;
Το θέμα θεωρείται από διττή σκοπιά. Από τη μια προκύπτει το ζήτημα προστασίας των καταναλωτών, δηλαδή ποιες ιδιότητες και αποτελέσματα τροφίμων και σκευασμάτων μπορούν να προβάλλονται. Από την άλλη εξετάζεται το κατά πόσον είναι θεμιτή η προσωπική προβολή του επαγγελματία διαιτολόγου-διατροφολόγου μέσω της διαφήμισης εις βάρος των συναδέλφων του.
Τι ορίζεται ως διαφήμιση;
Σύμφωνα με το άρθρο 9 του Ν. 2251/1994 (προστασίας του καταναλωτή), διαφήμιση είναι κάθε ανακοίνωση, που γίνεται με κάθε μέσο στα πλαίσια εμπορικής, βιομηχανικής, βιοτεχνικής ή επαγγελματικής δραστηριότητας με στόχο την προώθηση της διάθεσης αγαθών ή υπηρεσιών. Επομένως, όταν για παράδειγμα ένας διαιτολόγος-διατροφολόγος εμφανίζεται σε τηλεοπτική εκπομπή, παρουσιάζοντας τις ιδιότητες ενός επώνυμου προϊόντος διατροφής, αυτή του η ενέργεια συνιστά διαφήμιση.
Ισχυρισμοί διατροφής κατά τη διαφήμιση
Κατά τη διαφήμιση τέτοιων προϊόντων προβάλλονται ισχυρισμοί διατροφής και υγείας και συχνά γίνονται συγκρίσεις με ανταγωνιστικά προϊόντα. Δηλαδή, υπονοείται ότι το τρόφιμο διαθέτει ιδιαίτερες ευεργετικές θρεπτικές ιδιότητες λόγω της ενέργειας (θερμιδικής αξίας) και των θρεπτικών και άλλων ουσιών, που περιέχει ή δεν περιέχει και σε συγκεκριμένο ποσοστό και θεμελιώνεται σχέση μεταξύ κατηγορίας τροφίμων ή συστατικού του τροφίμου και της υγείας.
Περιορισμούς και κατευθυντήριες οδηγίες αναφορικά με τη χρήση τέτοιων ισχυρισμών στην επισήμανση, παρουσίαση και διαφήμιση των τροφίμων διατιθέμενων στην αγορά εντός Ευρωπαϊκής Κοινότητας προβλέπει ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός (ΕΚ) 1924/2006, ο οποίος λειτουργεί συμπληρωματικά προς την οδηγία 2000/13/ΕΚ, που απαγο¬ρεύει τη χρήση πληροφοριών που θα μπορούσαν να παρα¬πλανήσουν τον καταναλωτή ή να αποδώσουν φαρμακευτικές ιδιότητες στα τρόφιμα.
Βάσει του ΕΚ 1924/2006, οι ισχυρισμοί διατροφής επιτρέπονται μόνον εάν απαριθμούνται στο Παράρτημά του και είναι σύμφωνοι με τους όρους του. Σύγκριση μπορεί να γίνεται μόνο μεταξύ τροφίμων της ίδιας κατηγορίας και ποσότητας, λαμβάνοντας υπ' όψη περισσότερα τρόφιμα της κατηγορίας αυτής, σημειώνοντας τη διαφορά στην ποσότητα θρεπτικής ουσίας ή και της ενεργειακής αξίας. Οι ισχυρισμοί υγείας, πριν την διατύπωσή τους στην επισήμανση των τροφίμων και την κυκλοφορία τους στην αγορά, υποβάλλονται σε διαδικασίες έγκρισης του Κανονισμού και κατηγοριοποιούνται ανάλογα με το περιεχόμενό τους σε καταλόγους, οι οποίοι επικαιροποιούνται.
Περιορισμοί στη χρήση διατροφικών ισχυρισμών
Σύμφωνα δε με γενική αρχή του 1924/2006 ΕΚ η χρήση των ισχυρισμών επί θεμάτων διατροφής και υγείας δεν πρέπει:
- να είναι ψευδής, διφορούμενη ή παραπλανητική,
- να δημιουργεί αμφιβολίες σχετικά με την ασφάλεια ή και τη θρε¬πτική επάρκεια των άλλων τροφίμων,
- να ενθαρρύνει ή να εμφανίζει ως αποδεκτή την υπερβολική κατα¬νάλωση ενός τροφίμου,
- να δηλώνει ή να υπονοεί ότι μια ισορροπημένη και ποικίλη διατροφή δεν μπορεί να παρέχει επαρκείς ποσότητες των θρεπτικών ουσιών γενικά.
Σύμφωνοι με όλα τα παραπάνω, αλλά παραμένει το ερώτημα εάν ένας διαιτολόγος-διατροφολόγος μπορεί να προβάλλει ένα επώνυμο προϊόν σε τηλεοπτική εκπομπή. Την απάντηση δίνει η εγκύκλιος 09386/29-5-2012 του ΕΦΕΤ, η οποία διευκρινίζει περαιτέρω τον ΕΚ 1924/2006. Βάσει λοιπόν της συγκεκριμένης εγκυκλίου, δεν επιτρέπονται οι συστάσεις μεμονωμένων επαγγελματιών στο χώρο της υγείας, οι οποίες περιλαμβάνουν ισχυρισμούς υγείας που συνδέονται ή υπονοούν επώνυμα προϊόντα. Αντιθέτως σχετικές συστάσεις επιτρέπονται από τις Εθνικές, Ευρωπαϊκές και Διεθνείς ενώσεις επαγγελματιών στον τομέα της ιατρικής, διατροφής & διαιτολογίας, που πληρούν τα οριζόμενα στην εγκύκλιο κριτήρια.
Από την άλλη πλευρά, το εάν είναι θεμιτό ένας διαιτολόγος-διατροφολόγος να προβάλλεται μέσω της διαφήμισης ενός προϊόντος διατροφής και υγείας, θα απαντούταν εύκολα εάν είχε θεσπιστεί η υποχρεωτική συμμετοχή κάθε διαιτολόγου-διατροφολόγου σε έναν Πανελλαδικό Σύλλογο, όπως π.χ. Ιατρικό Σύλλογο, και η τήρηση του αντίστοιχου κώδικα δεοντολογίας του επαγγέλματος. Αυτό είναι ένα θέμα, με το οποίο θα ασχοληθούμε σε επόμενο άρθρο.
