Άλλη μία μελέτη έρχεται να «θολώσει» τα νερά σχετικά με το ρόλο της διαιτητικής χοληστερόλης και της κατανάλωση αυγών στην υγεία της καρδιάς. Το 2015, η Αμερικανικη Επιτροπή Υγείας εξέδωσε διατροφικές κατευθυντήριες οδηγίες στις οποίες επισημαίνει ότι η διαιτητική χοληστερόλη δεν είναι θρεπτικό συστατικό που πρέπει να περιορίσουμε στη διατροφή μας καθώς δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα να υποστηρίξουν κάποια δράση. Συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις έχουν καταλήξει ότι με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα η κατανάλωση διαιτητικής χοληστερόλης και αυγών δε σχετίζεται με την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων. Οι ανασκοπήσεις αυτές περιέχουν μελέτες που δείχνουν ότι η διαιτητική χοληστερόλη και η κατανάλωση αυγών έχει φανεί να είναι προστατευτική για την καρδιά σε κάποιες μελέτες, επιβαρυντική σε άλλες ή μη σημαντική σε τρίτες. Η διαφορά που προκύπτει σχετίζεται κατά βάση με το σχεδιασμό και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε μελέτης.
Επομένως τι καινοτόμο έκαναν οι ερευνητές στην τελευταία μελέτη για να αξίζει την προσοχή μας; Οι αρθρογράφοι ισχυρίζονται ότι η συνύπαρξη διαιτητικής χοληστερόλης, κορεσμένων λιπαρών και ζωικής πρωτεΐνης στα ζωικά τρόφιμα, όπως τα αυγά, καθώς και η συνολική ποιότητα διατροφής ένδέχεται να παίζουν ρόλο στη σχέση της διαιτητικής χοληστερόλης με τα καρδιαγγειακά νοσήματα.
Πώς σχεδιάστηκε η μελέτη;
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δεδομένα από 6 προοπτικές μελέτες και πρωτεύων στόχος ήταν η εκτίμηση της σχέσης της κατανάλωσης 1) χοληστερόλης και 2) αυγού με τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων και τον κίνδυνο θανάτου από οποιαδήποτε αιτία.
Οι μελέτες αυτές αξιολόγησαν με διάφορους τρόπους τη διαιτητική πρόσληψη των συμμετεχόντων. Για την παρούσα ανάλυση χρησιμοποιήθηκαν τα πρώτα (baseline) δεδομένα διαιτητικής πρόσληψης χοληστερόλης και αυγού, που ήταν διαθέσιμα για όλες τις μελέτες (από το 1985 για τη μελέτη CARDIA). Για την ανάλυση των δεδομένων προστέθηκαν συγκεκριμένοι συγχυτικοί παράγοντες που είναι γνωστό ότι επιδρούν στη σχέση χοληστερόλης/αυγού και καρδιαγγειακών νοσημάτων. Οι παράγοντες αυτοί ήταν:
- η ηλικία,
- το φύλο,
- η φυλή,
- η εκπαίδευση,
- η ενεργειακή πρόσληψη,
- το κάπνισμα,
- η φυσική δραστηριότητα,
- η κατανάλωση αλκοόλ και
- η χρήση θεραπείας με ορμόνες.
Οι ερευνητές προσέθεσαν επιπλέον στο μοντέλο τα δεδομένα κατανάλωσης τροφίμων που σχετίζονται με τη διαιτητική χοληστερόλη (κορεσμένα λιπαρά, ακόρεστα λιπαρά, ζωική πρωτεΐνη, φυτικές ίνες, αλάτι) καθώς και διαφορετικά μοντέλα διατροφής (μεσογειακή διατροφή, μοντέλο DASH, Healthy Eating Index). Είναι φανερό ότι χρησιμοποιήθηκαν όλα τα διαθέσιμα εργαλεία – τα οποία περιγράφονται με μεγάλη λεπτομέρεια – ώστε να υπάρξουν όσο το δυνατό πιο αξιόπιστα αποτελέσματα.
Τι έδειξαν τα αποτελέσματα;
Συνολικά μελετήθηκαν 29.615 συμμετέχοντες, με μέση ηλικία τα 51.6 έτη, 45% άνδρες και 31% αυτοπροσδιορίστηκαν ως «μαύροι», οι οποίοι πρακολουθούνταν για 17.5 έτη κατά μέσο όρο. Η μέση κατανάλωση διαιτητικής χοληστερόλης ήταν 285 mg (απόκλιση 184) και η μέση κατανάλωση αυγού ήταν 0.34 (απόκλιση 0.46) αυγά την ημέρα.
Με βάση το μοντέλο που περιγράφεται παραπάνω, για κάθε 300 mg επιπλέον διαιτητικής χοληστερόλης καθημερινά, ο κίνδυνος εμφάνισης καρδιαγγειακού νοσήματος αυξήθηκε κατά 17% και ο κίνδυνος θανάτου από οποιαδήποτε αιτία κατά 18%.
Το εύρημα αυτό ήταν στατιστικά σημαντικό και παρέμεινε σημαντικό μετά την προσαρμογή στο μοντέλο παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου, τροφίμων που σχετίζονται με τη διαιτητική χοληστερόλη και διάφορων διατροφικών μοντέλων, με μια σημαντική εξαιρέση: δεν ήταν σημαντική η διαφορά όταν υπήρξε προσαρμογή για κατανάλωση αυγών!
Παρομοίως, για κάθε επιπλέον μισό αυγό καθημερινά, ο κίνδυνος εμφάνισης καρδιαγγειακού νοσήματος αυξάνεται κατά 6% και ο κίνδυνος θανάτου από οποιαδήποτε αιτία κατά 9%. Τα αποτελέσματα δεν ήταν σημαντικά όταν προστέθηκε η διαιτητική χοληστερόλη ως συγχυτικός παράγοντας.
Περαιτέρω αναλύσεις έδειξαν ότι η συσχέτιση διαιτητικής χοληστερόλης και κατανάλωσης αυγού με την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων ήταν πιο εμφανής στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες και σε άτομα με υψηλότερα επίπεδα λιπιδίων στο αίμα. Δεν υπήρχε σημαντική συσχέτιση διαιτητικής χοληστερόλης και κατανάλωσης αυγού με την εμφάνιση οποιουδήποτε συγκεκριμένου καρδιαγγειακού νοσήματος (εγκεφαλικό επεισόδιο, ισχαιμικό επεισόδιο, καρδιακή ανεπάρκεια).
Τι να προσέξουμε σε αυτή τη μελέτη;
Δεν είναι η πρώτη μελέτη που βρίσκει τέτοιου είδους συσχέτιση μεταξύ χοληστερόλης/αυγού και καρδιαγγειακών νοσημάτων και σίγουρα δε θα είναι η τελευταία. Υπάρχουν όμως καποια σημαντικά στοιχεία στη διεξαγωγή της μελέτης αυτής που αξίζει να προσέξουμε πριν καταλήξουμε σε συμπεράσματα:
- Η μελέτη αυτή είναι μελέτη παρατήρησης. Μπορούμε να καταλήξουμε σε συμπεράσματα πιθανής συσχέτισης αλλά όχι αιτίας. Επομένως σύμφωνα με τα αποτελέσματα «υπάρχει πιθανή συσχέτιση διαιτητικής χοληστερόλης/αυγού με την εμφάνιση καρδιαγγειακών».
- Τα δεδομένα της διατροφικής αξιολόγησης προέρχονται μόνο από την έναρξη κάθε μελέτης. Στη μελέτη CARDIA τα δεδομένα είναι από το 1985. Πιθανώς οι διατροφικές συνήθειες έχουν αλλάξει σημαντικά από τότε μετά απο 32 χρόνια.
- Τα αρχικά «στατιστικά σημαντικά» αποτελέσματα για τη διαιτητική χοληστερόλη εξαφανίζονταν όταν γινόταν διόρθωση μοντέλου για κατανάλωση αυγού και αντίστροφα.
Τι να κρατήσουμε από αυτή τη μελέτη;
Ας μη δαιμονοποιούμε το αυγό, το οποίο είναι τρόφιμο πλούσιο σε πρωτεΐνη, βιταμίνες A, D, E, B12, φυλλικό οξύ, χολίνη, ψευδάργυρο και σίδηρο. Επίσης είναι πολύ σημαντικό να αξιολογούμε την ποιότητα μιας μελέτης και να ανατρέχουμε σε συστηματικές ανασκοπήσεις για τέτοια θέματα, όπου έχουν συγκεντρωθεί όλες οι διαθέσιμες έρευνες και όχι μόνο σε μία μελέτη παρατήρησης.
