Η παιδική παχυσαρκία αποτελεί σήμερα ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα των αναπτυγμένων χωρών, τόσο για την υγεία των παιδιών, όσο και για την μετέπειτα ζωή τους ως ενήλικες. Οι συνέπειες από το υπερβάλλον βάρος και την παχυσαρκία στην παιδική ηλικία σχετίζονται με την εμφάνιση ασθενειών, όπως οι καρδιοπάθειες, ο σακχαρώδης διαβήτης και το μεταβολικό σύνδρομο. Επιπλέον, η παιδική παχυσαρκία μειώνει το προσδοκώμενο όριο ζωής έως και 13 χρόνια, γεγονός αρκετά ανησυχητικό.
Το μείζων λοιπόν ερώτημα είναι πως μπορεί να προληφθεί η παιδική παχυσαρκία προτού το φαινόμενο εξαπλωθεί περισσότερο;
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στον τομέα της πρόληψης και μάλιστα από τα πρώτα στάδια της ζωής, με έμφαση στην αλλαγή των συνηθειών και της συμπεριφοράς του παιδιού, αλλά και ολόκληρης της οικογένειας. Ειδικότερα, η ηλικία από 5 έως 12 ετών θεωρείται η πιο κρίσιμη, μιας και το παιδί είναι περισσότερο δεκτικό στις συμβουλές που του παρέχονται.
Πολλές είναι οι επιστημονικές έρευνες που έχουν διεξαχθεί στον τομέα αυτό, με κυριότερη την έρευνα IDEFICS (Identification and prevention of Dietary-and-lifestyle induced Health EFfects in Children and infants Study), που διεξήχθη σε 16,224 παιδιά ηλικίας 2 έως 10 ετών σε ποικίλες χώρες της Ευρώπης με την χορηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με αυτήν, 1 στα 5 παιδιά σήμερα είναι είτε υπέρβαρα είτε παχύσαρκα. Τα μεγαλύτερα ποσοστά συγκεντρώνουν οι νότιες ευρωπαϊκές χώρες έναντι των βορειότερων.
Τα αποτελέσματα εντείνονται και απ' το γεγονός ότι στις νότιες χώρες ( π..χ Ιταλία) τα ¾ των παιδιών τρώνε παρακολουθώντας τηλεόραση, σε αντίθεση με τις βόρειες χώρες (π.χ. Σουηδία), όπου λιγότερο από ¼ των παιδιών πράττει κάτι αντίστοιχο. Ακόμη, τα παιδιά στη Σουηδία καταναλώνουν πολύ χαμηλό ποσοστό αναψυκτικών, σοκολάτας, κέικ και λοιπών λιπαρών τροφίμων, ενώ >40% των παιδιών καταναλώνουν φρέσκα φρούτα και λαχανικά τουλάχιστον μια φορά/ ημέρα. Αυτό φανερώνει ορθή εκμάθηση και μύηση σε σωστές διατροφικές συνήθειες από μικρή ηλικία, με πρωταγωνιστές τα φρούτα και τα λαχανικά και όχι τα κορεσμένα λιπαρά και τις επεξεργασμένες τροφές.
Ένα από τα κύρια σημεία της μελέτης IDEFICS ήταν η δυναμική συσχέτιση της διάρκειας του ύπνου και του ρίσκου για υπερβάλλον βάρος και παχυσαρκία. Τα ευρήματα έδειξαν ότι ο κίνδυνος για εμφάνιση παχυσαρκίας αυξάνεται κατά 300% σε παιδιά που κοιμούνται λιγότερο από 8-9 ώρες/ημέρα. Κι αυτό, γιατί ο χρόνος ύπνου σπαταλείται μπροστά από την τηλεόραση ή σε βιντεοπαιχνίδια. Ο σωστός ύπνος επομένως, αποτελεί απαραίτητο συστατικό για τη διατήρηση ενός υγιούς βάρους και σωστής ανάπτυξης στα παιδιά.
Η παραπάνω μελέτη έδειξε ακόμη, ότι όσα παιδιά ασκούνται τακτικά, έχουν πολύ λιγότερες πιθανότητες να γίνουν υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Κρίνεται λοιπόν επιτακτική η ανάγκη, τα παιδιά να γίνουν περισσότερο δραστήρια και να ενθαρρύνεται η σωματική τους άσκηση, τόσο από την οικογένεια, όσο και από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Εξαιρετικά σημαντικό ρόλο σε αυτό, παίζει το περιβάλλον, αλλά και η δόμηση των πόλεων, αφού οι γειτονιές και οι χώροι στους οποίους κινούνται τα παιδιά οφείλουν να είναι κατάλληλα διαμορφωμένοι, ώστε να προάγουν την φυσική δραστηριότητα.
Το οικογενειακό περιβάλλον ανήκει επίσης στα πρωτεύοντα συστατικά για την διαμόρφωση καλής υγείας. Τόσο το μορφωτικό επίπεδο, όσο και η οικονομική κατάσταση της οικογένειας σχετίζονται άμεσα με το σωματικό βάρος του παιδιού. Σύμφωνα με μελέτες, παιδιά από οικογένειες με χαμηλό εισόδημα παρουσιάζουν 50% περισσότερες πιθανότητες να είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Το γεγονός αυτό οφείλεται στην κακή ποιότητα διατροφής αυτών των οικογενειών. Επιπλέον, τα παιδιά που οι γονείς τους είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι, έχουν 40-80% περισσότερες πιθανότητες να είναι και τα ίδια υπέρβαρα ή παχύσαρκα.
Τα υψηλά ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας που προαναφέρθηκαν, υποδηλώνουν έμμεσα και υψηλά ποσοστά σε όλες τις παρελκόμενες συνέπειες της παχυσαρκίας. Αυξάνεται ραγδαία η επικινδυνότητα για ανάπτυξη καρδιαγγειακών προβλημάτων στην ενήλικη ζωή, ποσοστό που ενισχύεται, αν στην οικογένεια του παιδιού υπάρχει ήδη ιστορικό. Έτσι, συμπεραίνουμε ότι πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας σημαίνει και πρόληψη των καρδιακών νοσημάτων που σχετίζονται με αυτήν.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι στην παρούσα χρονική στιγμή η έρευνα IDEFICS συνεχίζεται, ούτως ώστε οι επιστήμονες να διερευνήσουν περαιτέρω τη συσχέτιση του υπερβάλλοντος βάρους και της παιδικής παχυσαρκίας με τις διατροφικές συνήθειες των παιδιών, τους γενετικούς παράγοντες καθώς και αλλαγές στον τρόπο ζωής των παιδιών που θα βοηθήσουν στην πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας.
Σε ελληνικό έδαφος, ο δρόμος φαίνεται μακρύς μεν, αισιόδοξος δε. Συγχαρητήρια αξίζει να δοθούν στις δράσεις του προγράμματος ΠΑΙΔΕΙΑΤΡΟΦΗ, που επικεντρώνονται σε αυτόν ακριβώς τον τομέα της πρόληψης και αφορούν παιδιά 0 -12 ετών.
Η δίαιτα σε υπέρβαρα ή παχύσαρκα παιδιά (πράξη απαγορευμένη από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας) δεν αποτελεί λύση στο ζήτημα της παιδικής παχυσαρκίας. Η λύση βρίσκεται στην πρόληψη, με συμμετοχή των επαγγελματιών υγείας και τη στήριξη των κοινωνικών φορέων, για ορθή επιμόρφωση σε διατροφικά ζητήματα, ενημέρωση παιδιών και οικογένειας, καθώς και προαγωγή της σωματικής δραστηριότητας. Γιατί τελικά ...όπως φαίνεται και από την έρευνα IDEFICS... το «Σουηδικό Μοντέλο» ίσως να μην είναι και τόσο κακό...!!!
