Ο Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 1(ΣΔΤ1) αποτελεί μία χρόνια μεταβολική νόσο της παιδικής ηλικίας, της οποίας η επίπτωση αυξάνεται ραγδαία παγκοσμίως. Η σύγχρονη θεραπευτική προσέγγιση του ΣΔ τύπου 1 εστιάζει στην αυτοφροντίδα και την αυτοδιαχείριση.
Η αυτοφροντίδα προϋποθέτει πως το παιδί μπορεί να παρακολουθεί τακτικά τα επίπεδα γλυκόζης αίματος, αλλά και να ενεργεί σύμφωνα με τις απαιτήσεις της νόσου που προκαλούνται από περιβαλλοντικούς ή βιολογικούς παράγοντες, τροποποιώντας ανάλογα την ινσουλινοθεραπεία, με απώτερο στόχο τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης επιπλοκών. Ιδιαίτερα για τους εφήβους, απαιτείται προσαρμογή στις αλλαγές που επιφέρει η εφηβεία, μεταβιβάζοντας οι γονείς σταδιακά την ευθύνη για τη διαχείριση της νόσου στους ίδιους τους έφηβους.
Δεδομένης, λοιπόν της περιπλοκότητας της θεραπείας του διαβήτη, τα αποτελέσματα μελετών αναφέρουν χαμηλά επίπεδα συμμόρφωσης στα παιδιά και τους εφήβους με ΣΔ τύπου 1.
Επιπτώσεις απο τη δυσκολία αποδοχής
Η δυσκολία στην αποδοχή της θεραπευτικής αγωγής μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση σοβαρών άμεσων και απώτερων επιπλοκών, όπως η υπογλυκαιμία, η διαβητική κετοξέωση, το διαβητικό κώμα, οι αμφιβληστροπάθειες, οι νευροπάθειες, οι νεφροπάθειες και η καρδιοαγγειακή νόσος.
Η επιτυχής διαχείριση του ΣΔΤ1 έχει τεκμηριωθεί πως μειώνει τη συχνότητα και τη σοβαρότητα των επιπλοκών. Παρόλα αυτά, αν και η εντατικοποιημένη θεραπεία της νόσου σχετίζεται με βελτιωμένο γλυκαιμικό έλεγχο, πολλές οικογένειες αποτυγχάνουν να διατηρήσουν τη μεταβολική ρύθμιση στους επιθυμητούς θεραπευτικούς στόχους.
Τελικά...πόσα παιδιά συμορφώνονται;
Σύμφωνα με αποτελέσματα μελετών, τα ποσοστά συμμόρφωσης για τα παιδιά με ΣΔ τύπου 1, κυμαίνονται γενικότερα κάτω από το 50 % των επιθυμητών. Σε μελέτη του Patino και των συνεργατών του, το 49% των εφήβων που συμμετείχαν, ανέφερε σημαντικά χαμηλή βαθμολογία συμμόρφωσης στην ινσουλινοθεραπεία, το 75% αυτών μη- συμμόρφωση στον έλεγχο της γλυκόζης και σχεδόν το 64% ανέφερε ότι δεν ακολουθεί τις οδηγίες των ειδικών, για συχνή φυσική δραστηριότητα. Παρά τα ικανοποιητικά αποτελέσματα στην ινσουλινοθεραπεία, το 79,6% ανέφερε πολύ καλή συμμόρφωση, ένα σημαντικό ποσοστό, το 85%, στη μελέτη της Pereira και των συνεργατών της, δεν ακολουθούσε το προκαθορισμένο πλάνο γευμάτων και το 77% δεν ενσωμάτωνε στην καθημερινότητά του την σωματική άσκηση.
Η μη συμμόρφωση των παιδιών και των εφήβων στη θεραπεία του ΣΔ τύπου 1 έχει συσχετιστεί με πτωχή έκβαση της νόσου, όπως συχνή εμφάνιση επεισοδίων υπογλυκαιμίας και υπεργλυκαιμίας, χαμηλή ποιότητα ζωής αλλά και με υψηλές υγειονομικές δαπάνες.
Καθώς το φαινόμενο της μη συμμόρφωσης στην θεραπεία των παιδιών με ΣΔ τύπου 1 είναι σύνηθες, το ενδιαφέρον των ερευνητών δεν στρέφεται μόνο στη μέτρηση και αξιολόγησή της, αλλά και στη διερεύνηση των παραγόντων που την επηρεάζουν. Από την ανασκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας προκύπτουν παράγοντες που επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά τη συμμόρφωση των παιδιών και των εφήβων στη θεραπεία του διαβήτη.
Η ηλικία εμφάνισης της νόσου και η μη ικανοποίηση των παιδιών από την ινσουλινοθεραπεία, λόγω της δυσκολίας ένταξής της και της επίδρασης των άμεσων επιπλοκών στην καθημερινότητά τους, αποτελούν παράγοντες μη καλής συμμόρφωσης στη θεραπευτική αγωγή.
Ο νοσηλευτής, το κλειδί της επιτυχίας!
Αντίθετα, οι πεποιθήσεις των παιδιών για τη φύση της ασθένειας, η ύπαρξη κινήτρου και υποστηρικτικής σχέσης μεταξύ αυτών, του νοσηλευτή και της ομάδας του διαβήτη, σχετίζονται με αυξημένη συμμόρφωση στη θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου. Η αίσθηση αποδοτικότητας που βιώνουν οι νέοι όταν ακολουθούν τη θεραπεία τους, η αλληλεπίδραση μεταξύ αυτής και των προσδοκιών τους για ένα θετικό θεραπευτικό αποτέλεσμα, η διάρκεια της άσκησης εβδομαδιαίως, αλλά και ο τύπος του αθλήματος που επιλέγουν τα παιδιά και οι έφηβοι με σακχαρώδη διαβήτη, φαίνεται από μελέτες πως βελτιώνουν σημαντικά τη συμμόρφωση στη θεραπεία.
Η αξιολόγηση της συμμόρφωσης αποτελεί απαραίτητο εργαλείο για τους εξειδικευμένους επιστήμονες υγείας του ΣΔ, με σκοπό να καθορίσουν το βαθμό στον οποίο τα παιδιά και οι γονείς ακολουθούν το πλάνο φροντίδας αλλά και να εκτιμήσουν την αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων για τη βελτίωση της συμμόρφωσης. Επιπλέον, η ενίσχυση της συμμόρφωσης στη θεραπεία του διαβήτη καθίσταται ιδιαίτερα σημαντική τόσο στην έκβαση της νόσου όσο στη ποιότητα ζωής του παιδιού και της οικογένειας.
