Ο διαβήτης είναι μια ασθένεια που απασχολεί σοβαρά τη δημόσια υγεία και επηρεάζει πάνω από 250 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Η αύξηση των κρουσμάτων έχει αποκτήσει διαστάσεις επιδημίας την τελευταία εικοσαετία. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, σε 30 χρόνια από σήμερα, οι διαγνωσμένοι διαβητικοί θα είναι σχεδόν διπλάσιοι από ό,τι σήμερα. Εκτός από τη συμβατική ιατρική για την αντιμετώπιση του διαβήτη, κατά καιρούς έχουν χρησιμοποιηθεί διάφορες εναλλακτικές θεραπείες για τη θεραπεία του.
Συμπεράσματα ερευνών για τον έλεγχο του διαβήτη
Σε μια συστηματική ανασκόπηση όσον αφορά στα βότανα και στα συμπληρώματα διατροφής για τον έλεγχο του διαβήτη, κατέληξαν στα εξής συμπεράσματα: σε 108 έρευνες εξετάστηκαν 36 βότανα (μεμονωμένα ή συνδυασμός τους) και 9 βιταμίνες και ιχνοστοιχεία σε συμπληρώματα, με τη συμμετοχή 4.565 ασθενών με διαβήτη ή δυσανοχή στη γλυκόζη. Στις 58 κλινικές μελέτες που ήταν κατευθυνόμενες (42 τυχαιοποιημένες και 16 μη τυχαιοποιημένες), βρέθηκε ότι με τη χρήση των παραπάνω εναλλακτικών θεραπειών, ο έλεγχος της γλυκόζης βελτιώθηκε στις 44 απ’ αυτές, δηλ, σε ένα ποσοστό 76%. Πολύ λίγες αρνητικές επιδράσεις αναφέρθηκαν.
Συγκεκριμένα, υπάρχουν ακόμη ελλιπή δεδομένα, όσον αφορά στην αποτελεσματικότητα των βοτάνων και των συμπληρωμάτων για τον έλεγχο του διαβήτη. Παρ’ όλα αυτά, όσα έχουν μελετηθεί, παρουσιάζονται ασφαλή. Μερικά συμπληρώματα απαιτούν επιπλέον έρευνα. Στο άρθρο που ακολουθεί θα εξετάσουμε τα βότανα και τα συμπληρώματα διατροφής, τα οποία θεωρούνται πιο αποτελεσματικά για τον έλεγχο του διαβήτη.
Συμπληρώματα διατροφής μου ελέγχουν τον διαβήτη
Coccinia indica (αναρριχόμενο νεροκολοκύθι)
Είναι ένα αναρριχώμενο φυτό, το οποίο φυτρώνει σε πολλά σημεία της Ινδίας και χρησιμοποιείται για την θεραπεία των «γλυκών ούρων» στην Αγιουρβέδα, ένα παραδοσιακό σύστημα υγείας στην Ανατολική Ινδία. Ο μηχανισμός δράσης του συγκεκριμένου φυτού δεν είναι πλήρως κατανοητός, αλλά παρουσιάζει δράση παρόμοια με αυτή της ινσουλίνης. Ωστόσο, για να διαπιστωθεί ο κύριος ρόλος της Coccinia indica,για τον έλεγχο του διαβήτη απαιτείται περαιτέρω έρευνα.
Αmerican ginseng (P.quiquefolius)= τζίνσεγκ Αμερικής
Πολλές κλινικές μελέτες βρήκαν ότι το τζίνσενγκ Αμερικής, παίζει ρόλο στον έλεγχο του διαβήτη τύπου 2. Τα δεδομένα που υπάρχουν για το τζίνσεγκ Αμερικής υποστηρίζουν ότι η υπογλυκαιμική του δράση, πιθανότατα να σχετίζεται με μειωμένο ρυθμό απορρόφησης των υδατανθράκων, αυξημένη μεταφορά της γλυκόζης με την άμεση μεσολάβηση του νιτρικού οξέος, αυξημένη αποθήκευση γλυκογόνου και ρύθμιση της έκκρισης ινσουλίνης. Ωστόσο, και στην περίπτωση του τζίνσενγκ Αμερικής απαιτείται περαιτέρω έρευνα.
Gymnema sylvestre
Είναι ένα άλλο πολύ γνωστό φυτό που χρησιμοποιείται στην Αγιουρβέδα. Το φυτό αυτό είναι αναρριχόμενο και φυτρώνει σε τροπικά δάση της κεντρικής και νότιας Ινδίας. Σύμφωνα με μια γνωστή λαϊκή παράδοση, όταν κάποιος μασήσει τα φύλλα αυτού του φυτού χάνει την αίσθηση του γλυκού. Και έτσι η διεθνής Ινδική γλώσσα ονόμασε αυτό το φυτό «gurmar», δηλ. «καταστροφέα της ζάχαρης ». Οι πρώτες έρευνες που έγιναν σε ζώα έδειξαν μείωση στα επίπεδα της γλυκόζης του αίματος με υπολειμματική λειτουργία του παγκρέατος, αλλά καμία επίδραση σε ζώα με παγκρεατεκτομή.
Ο ακριβής μηχανισμός δράσης της Gymnema sylvestre στον έλεγχο του διαβήτη δεν είναι ακόμη γνωστός. Ωστόσο, υπάρχουν θεωρίες που βασίζονται σε έγκυρα δεδομένα και εξηγούν τη δράση του συγκεκριμένου φυτού. Φαίνεται δηλαδή να αυξάνει την πρόσληψη και χρησιμοποίηση της γλυκόζης από τα κύτταρα, την έκκριση της ινσουλίνης, τον αριθμό των β-κυττάρων και επίσης τη λειτουργία τους. Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι το φυτό Gymnema sylvestre παρουσιάζει ευεργετικές δράσεις στο διαβήτη, παρόλο που ο αριθμός των διαθέσιμων επιστημονικών δεδομένων είναι ακόμη μικρός και μη πειστικός.
Αλόη Βέρα
Είναι ένα από τα πολλά γνωστά είδη αλόης. Η αλόη είναι ένα φυτό που μοιάζει με κάκτο της οικογένειας Liliaceae. Χρησιμοποιείται κυρίως στη θεραπεία εγκαυμάτων και την επούλωση των τραυμάτων. Ο αποξηραμένος χυμός της Αλόης Βέρα είναι ένα παραδοσιακό γιατρικό για τον διαβήτη στην Αραβία, παρόλα αυτά το τζελ της αλόης, κι όχι ο αποξηραμένος χυμός, θεωρείται προτιμότερος για την αντιμετώπιση του διαβήτη, καθώς περιέχει το καθαρκτικό ανθρακινόνη. Το τζελ της αλόης προέρχεται από το εσωτερικό τμήμα των φύλλων του φυτού και περιέχει γλυκομανάννη,μια υδατοδιαλυτή διαιτητική ίνα, που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην υπογλυκαιμική δράση της αλόης. Τα δεδομένα σε πειράματα με ζώα είναι αντιφατικά. Εν κατακλείδι, τα δεδομένα που υπάρχουν σήμερα αναφέρουν ότι η αλόη βέρα επιδρά θετικά στον γλυκαιμικό έλεγχο, παρόλα αυτά απαιτείται επιπλέον πληροφόρηση και έρευνα.
Βανάδιο
Το βανάδιο έχει περιγραφεί, τόσο όσο σαν μη απαραίτητο θρεπτικό συστατικό, όσο και σαν συστατικό το οποίο απαιτείται σε πάρα πολύ μικρές ποσότητες και δεν έχει βρεθεί ακόμη κάποιος φυσιολογικός ρόλος του ως ιχνοστοιχείου. Η έλλειψή του στον άνθρωπο δεν μπορεί να διαγνωσθεί. Δεν υπάρχουν ακριβή δεδομένα στην κλινική πράξη, ούτε RDA. O μηχανισμός δράσης του βαναδίου στον γλυκαιμικό έλεγχο σχετίζεται αρχικά με αυτόν της ινσουλίνης, αλλά και με την επαναρρύθμιση των υποδοχέων της ινσουλίνης. Κλινικά, είναι πιθανόν να ενισχύει την οξείδωση της γλυκόζης και τη σύνθεση του γλυκογόνου και να ρυθμίζει την παραγωγή της γλυκόζης από το ήπαρ. Είναι φανερό ότι το βανάδιο βοηθάει στον γλυκαιμικό έλεγχο, αλλά μέχρι τώρα δεν έχουν γίνει τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες έρευνες, που να επιβεβαιώνουν με πιο έγκυρα δεδομένα όλα τα παραπάνω.
Μοmordica charantia
Είναι ένα φυτό που ευδοκιμεί σε τροπικές περιοχές ,όπως στην Ινδία, Ασία, Νότια Αμερική και Αφρική. Επίσης είναι γνωστό ως αχλάδι «βάλσαμο», καρέλα ή πικρό πεπόνι. Συναντάται σε διάφορες μορφές, όπως σε ενέσιμο διάλυμα, σε χυμό φρούτου και σε τηγανητά κομματάκια πεπονιού. Τα ενεργά συστατικά του είναι η σαρατίνη, η βισίνη και το πολυπεπτίδιο-π. Θεωρητικοί μηχανισμοί δράσης περιλαμβάνουν μια αύξηση στην έκκριση ινσουλίνης, στην χρησιμοποίηση της γλυκόζης από τους ιστούς,στην οξείδωση της γλυκόζης και στην μείωση της γλυκονεογέννεσης που γίνεται στο ήπαρ. Είναι βέβαιο, σύμφωνα με τα υπάρχοντα δεδομένα –αν και μικρός ο αριθμός τους-ότι το φυτό Momordica charantia, έχει θετική δράση στον γλυκαιμικό έλεγχο, ωστόσο είναι αναγκαίο να γίνουν περισσότερες έρευνες, που θα αποδεικνύουν ισχυρότερα τη δράση του στο διαβήτη.
L-καρνιτίνη
Πολλές έρευνες, οι οποίες έχουν διεξαχθεί στο εργαστήριο, έχουν βοηθήσει στο να διευκρινιστεί ο ρόλος της L-καρνιτίνης στον μεταβολισμό, ως ρυθμιστής της ενέργειας που χρησιμοποιείται από τα κύτταρα, κυρίως από τα ελεύθερα λιπαρά οξέα, καθώς και την οξείδωση της γλυκόζης.Τρεις μικρές ελεγχόμενες βραχυπρόθεσμες έρευνες έχουν εξετάσει τις ισχυρές επιδράσεις της L-καρνιτίνης στον διαβήτη τύπου 2 (n=18,n=15 και n=9) και έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ενδομυϊκή χορήγηση L-καρνιτίνης (ή το παράγωγό της ακετυλ-L-καρνιτίνη) μπορεί να επιδράσει στην ευαισθησία της ινσουλίνης και να αυξήσει την κινητοποίηση της γλυκόζης και την αποθήκευσή της. Επομένως, τα διαθέσιμα δεδομένα είναι περιορισμένα και δεν υπάρχουν συμπεράσματα, όσον αφορά στην πιθανή δράση της L-καρνιτίνης στη ρύθμιση του σακχάρου του αίματος.
Opuntia streptacantha (nopal) (ακανθώδες αχλάδι)
Το nopal συναντάται κυρίως στη νοτιοδυτική Αμερική και χρησιμοποιείται κυρίως για τον έλεγχο του σακχάρου από κατοίκους των περιοχών αυτών με Μεξικάνικη καταγωγή. Περιέχει σε μεγάλη ποσότητα φυτικές ίνες και πεπτίνη, γεγονός που ενισχύει την υπογλυκαιμική του δράση,όσον αφορά στη μεταφορά της γλυκόζης στο έντερο. Έρευνες σε ζώα αναφέρουν μια μείωση των επιπέδων της μεταγευματικής γλυκόζης και HbA1c (γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη) σε συνδυασμό με τη δράση της ινσουλίνης. Καμία αρνητική επίδραση δεν αναφέρθηκε σε αυτές τις έρευνες. Τα περιορισμένα σε αριθμό δεδομένα προτείνουν μια χαμηλή υπογλυκαιμική δράση του nopal, παρ’ όλα αυτά απαιτούνται μεγαλύτερες σε διάρκεια κλινικές έρευνες.
Αξίζει να αναφερθεί ότι κατά καιρούς έχουν γίνει αναφορές για το χρώμιο, την κανέλα και το ξύδι, ως εναλλακτικές θεραπείες για τον έλεγχο του διαβήτη. Η δράση του χρωμίου σχετίζεται με τον παράγοντα ανοχής της γλυκόζης (GTF) και έχει βρεθεί ότι προκαλεί αύξηση των υποδοχέων της ινσουλίνης και κατά συνέπεια αύξηση της δράση της ινσουλίνης. Ωστόσο, και στην περίπτωση του χρωμίου, απαιτείται περαιτέρω ερευνητική εργασία. Όσον αφορά στην κανέλα, υπάρχει πάλι μικρός αριθμός δεδομένων που να επιβεβαιώνουν την υπογλυκαιμική της δράση. Η επίδραση του ξυδιού φαίνεται να είναι σημαντική στα μεταγευματικά επίπεδα της γλυκόζης. Ωστόσο, παρά τις θετικές επιδράσεις του ξυδιού στον έλεγχο της γλυκόζης, απαιτούνται μεγαλύτερες και πιο μακροπρόθεσμες μελέτες που να επιβεβαιώνουν τα παραπάνω δεδομένα.
Συμπερασματικά
Το σημαντικό με όλες αυτές τις θεραπείες είναι ότι δεν έχει βρεθεί να προκαλούν κακό στην υγεία των ασθενών που τυχόν να τις χρησιμοποιούν, ωστόσο θα πρέπει ο θεράπων ιατρός να ενημερωθεί για τη χρήση τους, αφού είναι πιθανόν να αλληλεπιδρούν με τη φαρμακευτική αγωγή και να μειώνουν τη δράση των φαρμάκων ή να μην είναι πλέον ασφαλείς. Καθώς το ενδιαφέρον για τη χρήση των εναλλακτικών θεραπειών στη θεραπεία του διαβήτη συνεχώς μεγαλώνει, κρίνεται αναγκαίο από τους διαιτολόγους και τους γιατρούς να παρακολουθήσουν και να μελετήσουν την πρόοδο της κλινικής βιβλιογραφίας και να μεταφέρουν αυτή την γνώση και την πληροφορία στους ασθενείς.
