Από το 2006 έως το 2010, ο αριθμός των εφήβων που αφιερώνει υπερβολικό χρόνο μπροστά σε μια οθόνη έχει τριπλασιαστεί. Η καθιστική ζωή και η αλόγιστη κατανάλωση φαγητού μπροστά σε μια οθόνη αποτελούν δυο από τους βασικότερους παράγοντες που ενοχοποιούνται για την αύξηση των ποσοστών υπερβάλλοντος σωματικού βάρους και παχυσαρκίας στην εφηβεία.
Πολύωρη παρακολούθηση τηλεόρασης και προβλήματα υγείας
Επιστημονικές έρευνες δείχνουν συσχέτιση της υποκινητικότητας με την αύξηση του σωματικού λίπους. Η υπέρμετρη παρακολούθηση τηλεόρασης αυξάνει τις πιθανότητες για ανθυγιεινές επιλογές φαγητού, ενώ ταυτόχρονα μειώνεται η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών.
Επιπροσθέτως, η πολύωρη παρακολούθηση τηλεόρασης έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία και άλλων προβλημάτων εκτός της κακής φυσικής κατάστασης, όπως η υπερλιπιδαιμία, η υψηλή χοληστερόλη και ο σακχαρώδης διαβήτης.
Εφηβεία
Άσκηση
Η άσκηση κατά την περίοδο της εφηβείας μπορεί να παίξει πολύ σημαντικό ρόλο, τόσο στην κοινωνικοποίηση, όσο και στην καλή φυσική κατάσταση και πρόληψη της παχυσαρκίας και άλλων παθολογικών καταστάσεων. Αντιθέτως, η πολύωρη απασχόληση μπροστά σε μία οθόνη σε συνδυασμό με την κατανάλωση τροφών πλούσιων σε λίπος, αλάτι και ζάχαρη ευνοεί την ανάπτυξη καταστάσεων, όπως το υπερβάλλον σωματικό βάρος.
Ρυθμός ανάπτυξης
Κατά τη διάρκεια της εφηβείας παρατηρείται αυξημένος ρυθμός ανάπτυξης και συνεπώς οι απαιτήσεις του οργανισμού αυξάνονται, για να καλυφθούν οι ανάγκες σε ενέργεια, μακροθρεπτικά και μικροθρεπτικά συστατικά. Φυσικά, ο ρυθμός αυτός ανάπτυξης είναι διαφορετικός στα δύο φύλα.
Οι ανάγκες σε απαραίτητα αμινοξέα, «καλά» λιπαρά οξέα και βιταμίνες ιδιαίτερα του συμπλέγματος Β (ιδιαίτερα Β1, Β2 και νιασίνη) είναι ιδιαιτέρως αυξημένες. Με ιδιαίτερη έμφαση για τα κορίτσια στο ασβέστιο, για πρόληψη της οστεοπόρωσης στην ενήλικη ζωή και στον σίδηρο, εξαιτίας της απώλειας αίματος κατά την έμμηνο ρύση.
Διαμόρφωση διατροφικών συνηθειών
Επιπλέον, η εφηβεία είναι μία από τις σημαντικότερες περιόδους για τη διαμόρφωση ορθών διατροφικών συνηθειών. Η υιοθέτηση σωστής διατροφικής συμπεριφοράς αποτελεί βασικό στοιχείο για την πρόληψη της παχυσαρκίας.
Μία ορθή διατροφική συμπεριφορά αποτελεί επιτακτική ανάγκη, σε συνδυασμό βέβαια με κάθε είδους φυσική δραστηριότητα. Η κατανάλωση επίσης τακτικών γευμάτων, με πρωταρχικής σημασίας το πρωινό, έχει πολλάκις συσχετιστεί ερευνητικά με τη διατήρηση ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους.
Ακόμη και όταν δεν αλλάζει το σωματικό βάρος, αποδεικνύεται από επιστημονικές μελέτες ότι η άσκηση αυτή καθ’ αυτή μπορεί να βελτιώσει τις επιβλαβείς συνέπειες της παχυσαρκίας σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα.
Αντιθέτως, όταν η φυσική δραστηριότητα των εφήβων είναι μειωμένη, τότε οι πιθανότητες να επικρατεί υπερβάλλον βάρος ή παχυσαρκία είναι μεγαλύτερες. Στην περίπτωση αυτή, το ισοζύγιο ενέργειας είναι διαταράσσεται, μιας και το άτομο προσλαμβάνει περισσότερη ενέργεια από αυτήν που δαπανά. Αυτό το πλεόνασμα ενέργειας είναι που αποθηκεύεται ως σωματικό λίπος.
Πώς αξιοποιούν οι έφηβοι τον ελεύθερό τους χρόνο;
Μία εξαιρετική μελέτη πραγματοποιήθηκε από το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας, σχετικά με το πώς αξιοποιούν οι έφηβοι τον ελεύθερο χρόνο τους και πώς αυτό μπορεί να επηρεάσει τη φυσική τους κατάσταση και την περαιτέρω υγεία τους, τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον. Μερικά από τα βασικά ευρήματα της μελέτης είναι:
- 1 στους 5 έφηβους σε ηλικία 15 ετών ( 22%) δεν ασχολείται καθόλου με αθλητικές δραστηριότητες.
- Ένα ποσοστό 18,7% των έφηβων αγοριών κάνει κάποιου είδους σωματική άσκηση 2-4 φορές την εβδομάδα.
- 1 στα 8 έφηβα κορίτσια (12,2%) ηλικίας 15 ετών δεν ασκούνται καθόλου, ποσοστό που φαίνεται να αυξάνεται με την ηλικία και το ίδιο ισχύει για τα έφηβα αγόρια.
- 1 στους 5 έφηβους ( 19.8%) παρακολουθούν τηλεόραση για τουλάχιστον 4 ώρες κάθε μέρα της εβδομάδας, ενώ ένα στα 4 αγόρια ηλικίας 13-15 ετών σπαταλούν καθημερινά πάνω από 6 ώρες μπροστά από μια οθόνη.
- Το ποσοστό των υπέρβαρων ή παχύσαρκων παιδιών, που παρακολουθούν περισσότερες από 3 ώρες τηλεόραση ημερησίως ανέρχεται στο 23,9%.
Στην ανωτέρω μελέτη, διερευνήθηκε η παχυσαρκία με βάση το σωματικό βάρος και τον Δείκτη Μάζας Σώματος των εφήβων. Όσοι έφηβοι σπαταλούν στον ελεύθερο χρόνο τους από 3 ώρες και πάνω σε τηλεόραση/DVD/υπολογιστή, έχουν αυξημένα ποσοστά ανθυγιεινών επιλογών, σε σχέση με όσους παρακολουθούν λιγότερες ώρες, ποσοστό που διαφέρει ελάχιστα στα δυο φύλα.
Ακολουθούν οι έφηβοι τις συστάσεις για άσκηση;
Σε άλλη μελέτη, που πραγματοποιήθηκε σε 34 χώρες παγκοσμίως, φάνηκε ότι ένα ποσοστό 76% των αγοριών και 85% των έφηβων κοριτσιών, δεν ακολουθούν καθόλου τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, όσον αφορά στη σωματική άσκηση. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, συστήνονται για τα παιδιά και τους εφήβους τουλάχιστον 60 λεπτά καθημερινής μέτριας ή υψηλής έντασης φυσικής δραστηριότητας.
Γενικότερα, όπως αποδεικνύεται, τα αγόρια δραστηριοποιούνται περισσότερο από τα κορίτσια, τα οποία ενώ διαθέτουν ευρύ φάσμα ενδιαφερόντων, αυτά είναι κυρίως καθιστικά. Άλλες μελέτες, επισημαίνουν ότι όσο ο χρόνος παρακολούθησης τηλεόρασης αυξάνεται, τόσο περισσότερο επηρεάζονται οι κοινωνικές σχέσεις των εφήβων και συνεπώς μειώνονται ο χρόνος, αλλά και η ποιότητα των προσωπικών και συναισθηματικών συναναστροφών.
Όπως προαναφέρθηκε, ο περιορισμός της σωματικής άσκησης έχει τόσο παροντικές, όσο και μελλοντικές επιπτώσεις στην σωματική, αλλά και ψυχική υγεία των εφήβων. Βασικός στόχος, λοιπόν, των κάθε είδους παρεμβάσεων, θα πρέπει να είναι η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας των εφήβων, αλλά και η ταυτόχρονη αλλαγή της διατροφικής συμπεριφοράς τους, μέσω της ορθής επιμόρφωση εφήβων και γονέων.
