Το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (PCOS) είναι μια ορμονική ανισορροπία, η οποία θεωρείται ότι γενικά επηρεάζει περίπου το 5-10% του γυναικείου πληθυσμού που βρίσκεται στην αναπαραγωγική ηλικία. Ο επιπολασμός της νόσου είναι υψηλότερος σε υπέρβαρες ή παχύσαρκες γυναίκες, με συχνότητα εμφάνισης μέχρι και 28%, όπως αναφέρθηκε σε έναν ισπανικό πληθυσμό.
Ποια τα κλινικά χαρακτηριστικά του συνδρόμου;
Τα κλινικά χαρακτηριστικά του συνδρόμου είναι περίσσεια ανδρογόνων (υπερανδρογοναιμία), δυσλειτουργία των ωοθηκών και υπογονιμότητα. Συχνό φαινόμενο επίσης, είναι η παρουσία αντίστασης στην ινσουλίνη (ινσουλινοαντίσταση), η οποία έχει συσχετιστεί με αύξηση της παραγωγής ανδρογόνων, ανδρικών δηλαδή ορμονών που παράγονται στα λιποκύτταρα (υπερανδρογοναιμία).
Ο συνδυασμός ινσουλινοαντίστασης και κοιλιακής παχυσαρκίας είναι αυτός που οδηγεί σε αύξηση του κινδύνου για εμφάνιση μεταβολικού συνδρόμου και σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, όπως και διαβήτη κύησης.
Οι περισσότεροι ασθενείς με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών είναι παχύσαρκοι και σχεδόν το 50% από αυτούς πληρούν τα κριτήρια του μεταβολικού συνδρόμου, όπως αυτά ορίζονται από το Εθνικό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης για τη Χοληστερόλη.
Το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών τείνει να είναι μια κληρονομική νόσος, αν και στα αίτιά του συγκαταλέγεται και η επίδραση περιβαλλοντικών παραγόντων.
Στην Ελλάδα η πιθανότητα εμφάνισης του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών υπολογίζεται στο 5-10% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας
Ποια τα συμπτώματα της νόσου;
- Άστατη εμφάνιση έμμηνου ρύσης
- Υπογονιμότητα, λόγω της έλλειψης ωορρηξίας
- Αυξημένη τριχοφυΐα σε πρόσωπο, στήθος, στομάχι, πλάτη, αντίχειρες και στα δάχτυλα των ποδιών
- Ακμή, λιπαρό δέρμα, πιτυρίδα
- Αραίωση των μαλλιών στο κεφάλι
- Αύξηση σωματικού βάρους, ιδιαίτερα στην περιοχή της κοιλιάς (κοιλιακή παχυσαρκία)
- Αντίσταση στην ινσουλίνη και διαβήτης τύπου 2
- Υψηλή χοληστερόλη ή/και αυξημένη πίεση του αίματος
- Κατάθλιψη, πιθανόν λόγω της εμφάνισης υπογονιμότητας
Τι μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη του συνδρόμου;
Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών είναι αποτέλεσμα τόσο γενετικών/κληρονομικών όσο και περιβαλλοντικών παραγόντων. Βασικό ρόλο στην εμφάνιση του συνδρόμου παίζει ο παθολογικός μεταβολισμός του «σακχάρου» με αυξημένη παραγωγή ινσουλίνης. Το σωματικό βάρος της γυναίκας επίσης σχετίζεται με την εμφάνιση του συνδρόμου, με τις υπέρβαρες ή παχύσαρκες γυναίκες να έχουν μεγαλύτερη προδιάθεση για την εμφάνισή του.
Διάγνωση & Θεραπεία του συνδρόμου
Η διάγνωση θα πρέπει να γίνεται με προσοχή και όχι επιπόλαια από ειδικούς ιατρούς με γνώσεις και εμπειρία στο θέμα. Η θεραπεία θα πρέπει κάθε φορά να εξατομικεύεται στην κάθε γυναίκα ανάλογα με τις ανάγκες της. Φαρμακευτική αγωγή τόσο για την επίτευξη εγκυμοσύνης όσο και για τη ρύθμιση του κύκλου είναι μία συνήθης θεραπευτική προσέγγιση, ενώ η απώλεια βάρους για τις υπέρβαρες γυναίκες μπορεί να βελτιώσει αρκετά τα συμπτώματα του συνδρόμο
Πολυκυστικές Ωοθήκες & Διατροφή
Σύμφωνα με πολλές έρευνες, έχει διαπιστωθεί ότι η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών και η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας βοηθά στη διαχείριση του συνδρόμου.
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι ακόμα και ένα μέτριο ποσοστό απώλειας βάρους (5-10% του συνολικού σωματικού βάρους) μπορεί να βελτιώσει όλες τις εκδηλώσεις του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών.
Η απώλεια βάρους μειώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη, τις συγκεντρώσεις των ανδρογόνων του ορού, το μέγεθος των ωοθηκών και τον αριθμό των κύστεων των ωοθηκών. Αυξάνει επίσης την ωορρηξία και τη γονιμότητα και βελτιώνει τις συγκεντρώσεις των λιπιδίων του πλάσματος.
Τι διατροφή να ακολουθήσετε;
Για όλους τους παραπάνω λόγους, οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών προτείνεται να ακολουθούν ένα πρόγραμμα υγιεινής διατροφής το οποίο να περιλαμβάνει:
Μικρά και συχνά γεύματα
Κατά προτίμηση 4-5 ανά ημέρα (3 κυρίως γεύματα και 2 ενδιάμεσα σνακ). Καλό θα ήταν να μην παραλείπονται γεύματα.
Κατανάλωση τροφίμων από όλς τις ομάδες
Ποικιλία τροφίμων από όλες τις ομάδες: φρούτα, λαχανικά, δημητριακά και προϊόντα ολικής άλεσης, άπαχες πρωτεΐνες και χαμηλά σε λιπαρά γαλακτοκομικά προϊόντα. Η κατανάλωση τέτοιων τροφίμων μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του σακχάρου του αίματος, στη βελτίωση της χρήσης ινσουλίνης και στην ομαλοποίηση των επιπέδων των ορμονών.
Προτιμήστε τα λιγότερο επεξεργασμένα τρόφιμα
Έμφαση στα ανεπεξέργαστα δημητριακά, π.χ. ψωμί και ζυμαρικά ολικής αλέσεως, αναποφλοίωτο ρύζι, δημητριακά πρωινού ολικής άλεσης, μπάρα δημητριακών ολικής αλικής αλέσεως κ.λπ., δηλαδή τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες.
Αυξήστε την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών
Κατανάλωση τουλάχιστον 5 μερίδων λαχανικών εποχής και φρούτων χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη, όπως μήλα, εσπεριδοειδή, κ.ά.
Αύξηση της κατανάλωσης μονοακόρεστων και ω-3 λιπαρών οξέων
Προτίμηση τροφίμων όπως το ελαιόλαδο, τα καρύδια, τα αμύγδαλα, το αβοκάντο, φυτική μαργαρίνη και τα λιπαρά ψάρια.
Μειωμένη κατανάλωση απλών σακχάρων
Μειωμένη κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε απλά σάκχαρα όπως γλυκά, ροφήματα και γενικά ζάχαρη σε οποιαδήποτε μορφή, διότι επιδεινώνουν την υπερινσουλιναιμία και την ινσουλινοαντίσταση.
Επιλογή τροφίμων με χαμηλά λιπαρά
Πρόσληψη πρωτεϊνών κυρίως από άπαχο κρέας, ψάρια, πουλερικά και γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά. Μείωση της κατανάλωσης πλούσιων λιπαρών, όπως βούτυρο, μαγιονέζα, κρέμα γάλακτος, κ.λπ.
Σωστή ενυδάτωση
Επαρκή πρόσληψη υγρών όπως, νερό, φυσικών χυμών, χαμηλής ή καθόλου περιεκτικότητας σε λιπαρά γάλα και άλλα αφεψήματα.
Ο ρόλος της φυσικής δραστηριότητας
Η τακτική άσκηση μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της ινσουλινοαντίστασης και κατά συνέπεια στην ανακούφιση των συμπτωμάτων του συνδρόμου. Συστήνονται τουλάχιστον 30 λεπτά μέτριας έντασης σωματική δραστηριότητα, τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας. Τέτοιου είδους ασκήσεις αποτελούν το περπάτημα, το κολύμπι, το ποδήλατο, η κηπουρική και διάφορες άλλες.
Στην περίπτωση που είναι επιθυμητή η ταυτόχρονη απώλεια βάρους, μπορεί να χρειαστεί πρόσθετη σωματική δραστηριότητα σε συνδυασμό πάντα με τη διατροφή. Για αύξηση της μυϊκής μάζας, προτείνονται ασκήσεις αντίστασης, τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα.
Τι να κρατήσετε;
Ο συνδυασμός που συμβάλλει θετικά στη βελτίωση όλων των συμπτωμάτων σε γυναίκες με Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών, είναι μια ισορροπημένη διατροφή, με ταυτόχρονη αύξηση της φυσικής δραστηριότητας.
