Παρά την πρόοδο των τελευταίων ετών στον τομέα της επανόρθωσης εκφυλιστικών παθήσεων του ανθρώπινου σκελετού, η οστεοαρθρίτιδα συνεχίζει να αποτελεί μια νόσο με πολύ μεγάλη συχνότητα εμφάνισης στον πληθυσμό, κυρίως στις μεγαλύτερες ηλικίες.
Η οστεοαρθρίτιδα έιναι ο πιο συχνός τύπος αρθρίτιδας και προσβάλει τις αρθρώσεις παραβλάπτοντας τη λειτουργικότητα του αρθρικού χόνδρου. Ο χόνδρος αυτός αποτελεί έναν ελαστικό ιστό που καλύπτει τα άκρα των οστών στην άρθρωση, επιτρέποντας την ομαλή κινητικότητα του ενός οστού σε σχέση με το άλλο και απορροφώντας ένα μεγάλο μέρος των κραδασμών που δημιουργούνται από τις κινήσεις της άρθρωσης.
Αλλοίωση του αρθρικού χόνδρου συνεπάγεται έντονη τριβή μεταξύ των αρθρικών επιφανειών και προκαλεί πόνο στην άρθρωση, φλεγμονή και μείωση της κινητικότητάς της και μπορεί να καταλήξει σε οριστική απώλεια της φυσιολογικής αρχιτεκτονικής της άρθρωσης. Η οστεοαρθρίτιδα αποτελεί την συχνότερη αιτία πρόκλησης φυσικής αναπηρίας μεταξύ των ενηλίκων.
Πότε εμφανίζεται η οστεαρθρίτιδα;
Προσβάλλει κατά κύριο λόγο τις άρθρώσεις του ισχίου και του γόνατος. Είναι νόσος που εμφανίζεται σε μεγάλη ηλικία, αφού πάνω από το 50% του πληθυσμού άνω των 65 ετών πάσχει από οστεοαρθρίτιδα. Πριν την ηλικία των 45 ετών, η νόσος είναι συχνότερη στούς άνδρες, ενώ μετά την ηλικία αυτή εμφανίζεται σε μεγαλύτερο ποσοστό στον γυναικείο πληθυσμό.
Παράγοντες που προκαλούν οστεοαρθρίτιδα
Οι επιστήμονες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η οστεοαρθρίτιδα προκαλείται από έναν συνδυασμό παραγόντων που παριλαμβάνουν το υπερβολικό βάρος, τη μεγάλη ηλικία, τους τραυματισμούς των αρθρώσεων, και την καταπόνησή τους από καθημερινές ασχολίες ή αθλητικές δραστηριότητες. Η οστεοαρθρίτιδα είναι μια πολύ σοβαρή νόσος που, πέραν της αναπηρίας που προκαλεί στον ασθενή, έχει αρνητικές επιπτώσεις στον οικονομικό τομέα (υψηλό κόστος θεραπείας, απώλεια πολλών ωρών εργασίας) καθώς και στον ψυχολογικό τομέα (πρόκληση άγχους και κατάθλιψης στον ασθενή).
Διατροφή και οστεοαρθρίτιδα
Διατηρήστε φυσιολογικό σωματικό βάρος
Αν ανήκετε στην κατηγορία των υπέρβαρων προσπαθήστε να χάσετε βάρος. Το επιπλέον σωματικό λίπος αυξάνει τα επίπεδα της φλεγμονής, προκαλώντας μεγαλύτερο πόνο στις αρθρώσεις. Το βάρος, πέρα από την ηλικία, επιβαρύνει τον αρθρικό χόνδρο, με αποτέλεσμα την πρόωρη εμφάνιση οστεοαρθρικών αλλοιώσεων. Οι αρθρώσεις που καταπονούνται περισσότερο είναι τα ισχία, τα γόνατα, οι ποδοκνημικές και η σπονδυλική στήλη. Ο βαθμός συσχετισμού παχυσαρκίας και οστεοαρθρίτιδας του γόνατος έχει τεκμηριωθεί. Έτσι ο κίνδυνος ανάπτυξης οστεοαρθρίτιδας στο γόνατο αυξάνεται σταδιακά από 0,1 για δείκτη μάζας σώματος <20 σε 13,6 για δείκτη μάζας σώματος>36, δηλαδή αυξάνει κατα 136 φορές περισσότερο. (Δείκτης μάζας σώματος = Βάρος σε κιλά/Ύψος2 σε εκατοστά)
Το φυσιολογικό σωματικό βάρος μειώνει τα επίπεδα των δεικτών φλεγμονής στην κυκλοφορία του αίματος που χρησιμοποιούνται από τους ρευματολόγους για να ελέγξουν την κατάστασή σας. Αυτοί οι δείκτες περιλαμβάνουν τη CRP (C αντιδρώσα πρωτεΐνη) και την ΤΚΕ (ταχύτητα καθίζησης ερυθροκυττάρων). Η συχνή άσκηση όπως το περπάτημα, ο χορός ή το κολύμπι βοηθούν στην ενδυνάμωση των μυών που στηρίζουν τα οστά.
Αλλάξτε τα λιπαρά σας
Ο τύπος των λιπών και ελαίων που επιλέγετε μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα της φλεγμονής και του πόνου
Τα κορεσμένα λιπαρά οξέα, που βρίσκονται στα πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα και στις επεξεργασμένες τροφές, μπορούν να αυξήσουν τον πόνο και τη φλεγμονή στο σώμα: το ίδιο μπορούν να κάνουν πολλά έλαια και μαργαρίνες που προέρχονται από το καλαμπόκι ή οι πηγές ηλιελαίου. Αυτά τα έλαια είναι πλούσια σε ω-6 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και μπορούν επίσης να αυξήσουν τη γενική φλεγμονή.
Τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα είναι ουδέτερα λίπη και δεν προδιαθέτουν ή επιδεινώνουν την προυπάρχουσα φλεγμονή. Επιλέξτε ελαιόλαδο, μαργαρίνες από ελαιόλαδο και έλαια από μίγματα λαχανικών πλούσια σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα. Με την ανανέωση των κυττάρων του σώματος τα μονοακόρεστα λιπαρά θα αντικαταστήσουν τα ω-6 μέσα στο κύτταρο μειώνοντας έτσι τη φλεγμονή.
Ακολουθήστε το μεσογειακό τρόπο διατροφής
Έρευνες δείχνουν ότι μια δίαιτα που περιέχει μικρές μερίδες άπαχου κρέατος, μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και αρκετά λαχανικά, μπορεί να μειώσει τη φλεγμονή, βοηθώντας το σώμα να εξαλείψει τις χημικές ενώσεις που προκαλούν τη φλεγμονή.
Στοχεύστε σε 4 μερίδες λαχανικών τουλάχιστον την ημέρα : φρέσκα, κατεψυγμένα ή σε κονσέρβα συν τουλάχιστον 2 μερίδες φρούτων. Μια μερίδα ισοδυναμεί ένα μπολ. Επιλέξτε λαχανικά με διαφορετικά χρώματα για μεγαλύτερη ποικιλία θρεπτικών συστατικών, προκειμένου να μειωθεί η φλεγμονή.
Τρώτε περισσότερα λιπαρά
Ψάρια με σκούρο χρώμα, όπως η σαρδέλα, το σκουμπρί, η ρέγκα, ο τόνος, ο σολομός, ο ξιφίας είναι πλούσια σε ιχθυέλαια (ω-3 πολυακόρεστα). Τα ιχθυέλαια μπορούν να μειώσουν τη φλεγμονή, μειώνοντας τόσο τον πόνο όσο και τον μακροχρόνιο κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα. 2 με 3 μερίδες την εβδομάδα δίνουν το μέγιστο όφελος για την υγεία. Αυγά εμπλουτισμένα σε ω-3 λιπαρά οξέα μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην περίπτωση που δεν προτιμάτε τα λιπαρά ψάρια. (Σημείωση: Οι γυναίκες και τα κορίτσια που μπορεί να αποκτήσουν παιδί κάποια μέρα ή που βρίσκονται σε εγκυμοσύνη ή θηλάζουν δεν πρέπει να καταναλώνουν πάνω από 2 μερίδες λιπαρών ψαριών την εβδομάδα. Γυναίκες που δεν πρόκειται να κυοφορήσουν στο μέλλον, αγόρια και άντρες μπορούν να τρώνε μέχρι και 4 μερίδες την εβδομάδα.)
Επιλέξτε τροφές πλούσιες σε ασβέστιο
Η οστεοαρθρίτιδα και η οστεοπόρωση (μείωση της οστικής μάζας) συχνά εμφανίζονται μαζί. Επιλέξτε τροφές πλούσιες σε ασβέστιο όπως ημιαποβουτυρωμένο γάλα, τυρί ή γιαούρτι χαμηλά σε λιπαρά, για να δυναμώσετε τα οστά. Άλλες πηγές ασβεστίου είναι το τυρί σόγιας, γάλα σόγιας και χυμοί φρούτων εμπλουτισμένοι με ασβέστιο, σαρδέλες σε κονσέρβα, δημητριακά πρωινού, πράσινα φυλλώδη λαχανικά φασόλια φούρνου, άσπρο και μαύρο ψωμί. Καταναλώνετε τουλάχιστον 3 μερίδες τροφών πλούσιων σε ασβέστιο την ημέρα.
Βιταμίνη D
Συνεπώς, μια καλά ισορροπημένη διατροφή, η οποία εξασφαλίζει το επιθυμητό σωματικό βάρος, αποτελεί ένα σημαντικό «όπλο» για την αντιμετώπιση αυτής της νόσου. Οι ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα χρειάζεται να καταναλώνουν επαρκείς ποσότητες ασβεστίου και βιταμίνης D. Έχει βρεθεί ότι μειωμένες προσλήψεις ασβεστίου και βιταμίνης D σχετίζονται με εξέλιξη της νόσου.
Γαλακτικομικά προιόντα
Συνεπώς, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, το αυγό και τα λιπαρά ψάρια είναι απαραίτητα διατροφικά στοιχεία στη δίαιτα ασθενών με οστεοαρθρίτιδα, καθώς αποτελούν πλούσιες πηγές ασβεστίου και βιταμίνης D.
Αντιοξειδωτικά
Έρευνες έχουν δείξει επίσης ότι η υψηλή πρόσληψη αντιοξειδωτικών ουσιών, κυρίως της βιταμίνης C, μειώνει το ρυθμό εξέλιξης της νόσου. Τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη C είναι τα πορτοκάλια, το ακτινίδιο, η τομάτα, η πατάτα, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά κ.α. Αντιθέτως, οι βιταμίνες C και Ε και το β-καροτένιο δεν αποτρέπουν την έναρξη της νόσου.
Βιταμίνη Β6
Μερικές μελέτες έχουν δείξει ότι η έλλειψη βιταμίνης Β6 ίσως είναι υπεύθυνη για την έναρξη της οστεοαρθρίτιδας. Σύγχρονες μελέτες προτείνουν ότι οι ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα πρέπει να αυξήσουν την κατανάλωση ω3 λιπαρών οξέων, καθώς αυτά έχουν αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Πλούσιες πηγές ω3 λιπαρών οξέων είναι τα ψάρια και τα ιχθυέλαια.
Ποια η θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου;
Η θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου διακρίνεται σε μη φαρμακευτική, σε φαρμακευτική και σε χειρουργική αντιμετώπιση.
Μη φαρμακευτική αντιμετώπιση της νόσου
Στην περίπτωση αυτή εφαρμόζονται ασκήσεις ενδυνάμωσης των μυών της πάσχουσας άρθρωσης και άλλα είδη φυσικοθεραπείας, συστήνεται η απώλεια βάρους και το άτομο μπορεί να χρησιμοποιήσει υποστηρικτικές συσκευές όπως νάρθηκες, μπαστούνια κτλ.
Φαρμακευτική αντιμετώπιση της νόσου
Για τη φαρμακευτική αντιμετώπισης της νόσου μπορούν να χρησιμοποιηθούν:
- Τοπικές αλοιφές
- Αναλγητικά
- Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα
- Εγχύσεις φαρμακευτικών ουσιών μέσα ή/και γύρω από την άρθρωση
Σε κάθε περίπτωση για την εφαρμογή ενός θεραπευτικού σχήματος με φάρμακα υπεύθυνος είναι πάντα ο θεράποντας ιατρός, ο οποίος θα εκτιμήσει τη συνολική κλινική εικόνα του ασθενούς.
Χειρουργική αντιμετώπιση της νόσου
Σε περίπτωση που ο ασθενής έχει εξαντλήσει όλους τους προηγούμενους τρόπους αντιμετώπισης της νόσου και η κατάστασή του δεν έχει βελτιωθεί και επηρεάζεται η ποιότητα της ζωής του, τότε μπορεί να καταφύγει στη λύση της ολικής αρθροπλαστικής. Η ολική αρθροπλαστική είναι μία χειρουργική επέμβαση κατά την οποία αντικαθίσταται η κατεστραμμένη άρθρωση με τεχνητή. Η ολική αρθροπλαστική αν και έχει πολύ καλά αποτελέσματα, έχει διάρκεια ζωής περίπου 15 χρόνια. Για το λόγο αυτό, καλό θα ήταν να μην καταφεύγουν σε αυτή τη λύση άτομα ηλικίας μικρότερης των 65 ετών.
Συμπερασματικά
Με τη βοήθεια κατάλληλης διατροφικής φροντίδας εκτός της ιατρικής, η οποία περιλαμβάνει εξασφάλιση του φυσιολογικού σωματικού βάρους και επαρκή πρόσληψη ασβεστίου, βιταμίνης D, βιταμίνης C και ω3 λιπαρών οξέων, μπορεί να αναχαιτιστεί σημαντικά ο μηχανισμός εκφύλισης της άρθρωσης και συνεπώς η εξέλιξη της οστεοαρθρίτιδας, κάτι που θα προσφέρει στον ασθενή καλύτερη ποιότητα ζωής και αποδοτική προσφορά στο κοινωνικό σύνολο.
