Η σημασία της σωστής διατροφής στην πρόληψη αλλά και στην αντιμετώπιση πολλών ασθενειών (όπως η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, οι καρδιαγγειακές νόσοι αλλά και ορισμένοι τύποι καρκίνου) είναι γνωστή εδώ και αρκετά χρόνια. Όλο και περισσότερες έρευνες δείχνουν ότι τροφές με αυξημένο ποσοστό σε κορεσμένα λιπαρά, με συντηρητικά, επεξεργασμένους υδατάνθρακες και πλούσιες σε ζάχαρη σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με την δραματική αύξηση της παχυσαρκίας και του μεταβολικού συνδρόμου και πολλών συνοδών χρόνιων προβλημάτων υγείας.
Δυστυχώς και στην χώρα μας, μια χώρα με την παραδοσιακά μεσογειακή διατροφή, τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί η χρήση τροφών με πολλά λιπαρά, η κατανάλωση γρήγορων τροφών (τύπου fast food), ενώ έχει μειωθεί η κατανάλωση φρέσκων λαχανικών και φρούτων. Τα νοσοκομεία και νοσηλευτικά ιδρύματα φαίνεται να ακολουθούν αυτό το μοτίβο, ενώ το πρόβλημα φαίνεται να είναι παγκόσμιο, με ελάχιστες εξαιρέσεις.
Διαμονή στο νοσοκομείο και διατροφή
Η διαμονή στο νοσοκομείο σχετίζεται με τη φροντίδα της υγείας και την επαναφορά του σώματος σε βέλτιστη κατάσταση. Πολλές φορές, ασθενείς με χρόνια προβλήματα όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση, οι καρδιαγγειακές παθήσεις, που νοσηλεύονται με για οξείες ή χρόνιες επιπλοκές των νοσημάτων αυτών ακούν τους ιατρούς τους να τους μιλούν για τη σημασία της σωστής διατροφής με χαμηλά λιπαρά, χωρίς τηγανητά, χωρίς βούτυρο, για τη χρήση του ελαιόλαδου με μέτρο, την αύξηση των φυτικών ινών στη διατροφή τους και τη μείωση της ζάχαρης και των επεξεργασμένων υδατανθράκων. Την ίδια στιγμή, βλέπουν στους δίσκους του φαγητού τους να έρχονται φαγητά με πολλά λιπαρά και σάλτσες, μαγειρεμένα με πολύ λάδι, συνοδευόμενα από γλυκά, πρωινά με κέικ και βούτυρο με μαρμελάδα ενώ, στις περισσότερες περιπτώσεις, το μενού είναι κοινό για όλους, ανεξαρτήτως πάθησης και δεν δίνεται η δυνατότητα επιλογής.
Καφετέριες στα νοσοκομεία
Ιδιαίτερα προβληματικό είναι και το μενού και οι επιλογές που προσφέρουν και οι καφετέριες στα νοσοκομεία, ιδιωτικά και δημόσια. Τα περισσότερα σνακ και γεύματα είναι του επιπέδου ταχυφαγίου (fast food): τυρόπιτες, πίτσες, σάντουιτς και γλυκά είναι σχεδόν πάντα οι μοναδικές επιλογές ενώ δεν υπάρχουν σαλάτες, φρούτα ή γαλακτοκομικά. Με τον τρόπο αυτό δεν προωθείται η ιδέα της υγιεινής διατροφής σε επισκέπτες και συνοδούς αλλά και στο ίδιο το προσωπικό των νοσοκομείων, ιατρούς και νοσηλευτές που θα πρέπει να λειτουργούν σαν πρότυπα.
Ενημέρωση για τις διατροφικές ομάδες
Η διατροφή, όπως και η άσκηση ένα από τα λίγα πράγματα που μπορεί ο ασθενής να ελέγξει και να αλλάξει πλήρως, χρειάζεται διδασκαλία και παραδειγματισμό. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να εφαρμόζεται «θεραπευτική διατροφή» στα νοσοκομεία (διατροφή κατάλληλη για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων παθήσεων), όπου κάθε ασθενής θα λαμβάνει – και θα μαθαίνει- ποια είναι η σωστή διατροφή για αυτόν.
Είναι επίσης μια καλή ευκαιρία ενημέρωσης για τις διατροφικές ομάδες και τη σωστή αναλογία σε υδατάνθρακες, πρωτεΐνες και λιπαρά που πρέπει να έχει η διατροφή τους καθώς και για την ποσότητα των μερίδων. Ειδικά στην εποχή μας, που η υπερκατανάλωση θερμίδων και κορεσμένων λιπαρών έχει οδηγήσει σε μια έξαρση παθήσεων που σχετίζονται με την παχυσαρκία και το μεταβολικό σύνδρομο, τα νοσοκομεία πρέπει να γίνουν πρότυπα σωστής διατροφής.
Αλλαγή τρόπου ζωής μετά την παραμονή στο νοσοκομείο
Ένας ασθενής π.χ. με στεφανιαία νόσο ή αγγειοπάθεια πρέπει να μειώσει την κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών. Κατά τη διάρκεια της διαμονής του στο νοσοκομείο θα πρέπει να του προσφέρονται γεύματα χαμηλά σε λιπαρά, με μειωμένο αλάτι και πολλές φυτικές ίνες. Ο ασθενής αυτός πρέπει να αλλάξει τον τρόπο ζωής του - η παραμονή του στο νοσοκομείο συνιστά μια μοναδική ευκαιρία. Το ιδανικό θα ήταν το μενού να περιέχει όλες τις διατροφικές οδηγίες και ο ασθενής, με την καθοδήγηση ειδικών διατροφολόγων, να καλείται να επιλέξει τον σωστό συνδυασμό τροφών. Είναι επίσης ένας τρόπος για να ενημερωθούν και οι συγγενείς του για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να τρέφονται.
Το θετικό είναι ότι αρκετά μεγάλα νοσηλευτικά ιδρύματα στο εξωτερικό έχουν αρχίσει να εστιάζουν στο πρόβλημα της διατροφής την οποία παρέχουν και αναπτύσσουν ιδέες για να βελτιώσουν την ποιότητά της και να ενημερώσουν το κοινό για τη σωστή διατροφή.
Κλινικές έρευνες έχουν δείξει ότι μια διατροφή που περιορίζει τα ολικά λιπαρά στο 20% (και τα κορεσμένα <10%) και περιέχει πρωτεΐνες με χαμηλά λιπαρά έως 30% και υδατάνθρακες έως 50% των ημερησίων θερμίδων, με χαμηλή περιεκτικότητα σε νάτριο (γύρω στα 2 γρ.) και αυξημένες φυτικές ίνες (30γρ ημερησίως) μπορεί να μειώσει την αρτηριακή υπέρταση και τον κίνδυνο για καρδιαγγειακές παθήσεις.
Μεσογειακή Διατροφή
Η σωστή μεσογειακή διατροφή με όσπρια, λαχανικά, φρούτα, λίγο λάδι, ξηρούς καρπούς, δημητριακά, ψάρι, πουλερικά, λίγο κόκκινο κρέας και γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά (γάλα και γιαούρτι), στις σωστές μερίδες είναι ιδανική και μπορεί να υποστηριχθεί χωρίς να αυξήσει το κόστος της διατροφής για το νοσοκομείο.
