Το θέμα του συγκεκριμένου High-lebel Conference, το οποίο πραγματοποιήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου στις Βρυξέλλες, ήταν: «On our plate today: healthy and sustainable food choices». Εκεί αναφέρθηκαν τα τελικά συμπεράσματα του 3ετούς προγράμματος LiveWell project for Low Impact Food in Europe (LIFE). Ο κύριος στόχος του πρωτοποριακού αυτού έργου ήταν η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, τουλάχιστον κατά 25%, που προκύπτει από την παραγωγή των τροφίμων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Για τον λόγο αυτό, δοκιμάστηκε ένα πρότυπο «αειφόρου διατροφής», το οποίο εφαρμόστηκε πιλοτικά σε 3 χώρες, τη Γαλλία, τη Σουηδία και την Ισπανία, και ήταν παράλληλα υγιεινό, θρεπτικό αλλά και οικονομικά προσιτό.
Το έργο στόχευε επίσης στο να επηρεαστούν οι πολιτικές και οι πρακτικές για να διευκολύνουν την υιοθέτηση «αειφόρου» διατροφής χαμηλής σε εκπομπές ρύπων άνθρακα. Το συνέδριο οργανώθηκε, όπως και τα προηγούμενα, από τους Friends of Europe και το WWF.
Ποια είναι όμως η κατάσταση αυτή τη στιγμή στον πλανήτη αναφορικά με τη διατροφή; Γενικά, το παγκόσμιο σύστημα τροφίμων είναι δυστυχώς γεμάτο προβλήματα και αντιφάσεις. Αυτό σημαίνει ότι εκατομμύρια άνθρωποι στις φτωχές χώρες δεν έχουν ξεπεράσει ακόμη το φάσμα της πείνας, ενώ από την άλλη πλευρά εκατομμύρια άνθρωποι στις πλούσιες χώρες υποφέρουν από τις επιπτώσεις της παχυσαρκίας.
Τι πρέπει να γίνει λοιπόν για να εξαλειφθούν τα προβλήματα; Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση του Ο. Schutter, UN Special Rapporteur on the Right to Food: «Η δυτικού τύπου διατροφή δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνει παγκόσμια», ενώ συμπλήρωσε ότι το πιο σημαντικό είναι η ύπαρξη μιας νέας πολιτικής για τα τρόφιμα με ρεαλιστικές στρατηγικές. Συμπληρωματικά, αναφέρθηκε ότι υπάρχει ήδη στην Ε.Ε., Αγροτική Πολιτική, Πολιτική Υγείας, Εκπαίδευσης, Οικονομική, Περιβαλλοντική, ενώ λείπει μια ενιαία Πολιτική Τροφίμων!
Οι τελικές προτάσεις του προγράμματος Livewell for Life παρουσιάζουν μια εργαλειοθήκη των επιλογών πολιτικής για την προώθηση της «αειφόρου διατροφής». Προσδιορίζονται εννέα ειδικές δράσεις για άμεσα αποτελέσματα:
- Ενίσχυση των πιέσεων και των δημοσίων παρεμβάσεων στους αρμόδιους Ευρωπαϊκούς Φορείς (σε ανώτατο επίπεδο). Αυτό σημαίνει αναβάθμιση της γεωργικής και της διατροφικής πολιτικής σε μία βιώσιμη πολιτική για τα τρόφιμα: οι περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές αξίες θα πρέπει να έχουν μεγαλύτερη επιρροή στην παραγωγή και στην κατανάλωση των τροφίμων. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να διαβουλεύονται με ένα ευρύ φάσμα ειδικών επιστημόνων τροφίμων για να αναπτύξουν ένα κοινό μακροπρόθεσμο όραμα για το τι συνιστά ένα βιώσιμο σύστημα τροφίμων. Οι ιδέες περιλαμβάνουν καλύτερη συνεργασία και ενσωμάτωση των πολιτικών σχετικά με τα τρόφιμα (κυρίως μεταξύ της γεωργίας, του περιβάλλοντος και της υγείας) με τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε., τις εθνικές κυβερνήσεις και τις τοπικές οργανώσεις.
- Δημιουργία νέων υγιεινών και βιώσιμων διατροφικών κατευθυντήριων οδηγιών με μικρό οικολογικό αποτύπωμα σε εθνικό επίπεδο.
- Ενίσχυση των «πράσινων» Δημόσιων Συμβάσεων με περιβαλλοντικά οφέλη στον τομέα της αλυσίδας παραγωγής τροφίμων.
- Βελτίωση της διατροφικής εκπαίδευσης των πολιτών, για να μπορούν να κάνουν σοφότερες επιλογές. Οι εθνικές κυβερνήσεις θα πρέπει να προωθούν και να εξασφαλίζουν ότι δραστηριότητες όπως η καλλιέργεια τροφίμων, οι επισκέψεις σε φάρμες και τα μαθήματα μαγειρικής είναι διαθέσιμα σε όλα τα σχολεία, δεν εξαρτώνται από τις τοπικές πρωτοβουλίες και δεν περιλαμβάνουν δίδακτρα. Η Διατροφική Πολιτική στα σχολεία σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο θα πρέπει να εξασφαλίζει στα παιδιά υγιή και οικοφιλικά σχολικά γεύματα. Χρειάζεται περισσότερη εκπαίδευση για την ενθάρρυνση απόκτησης υγιεινών διατροφικών συνηθειών, που θα βασίζονται στην ποικιλία των τροφίμων και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα.
- Ενίσχυση της προληπτικής δράσης της διατροφής στις μη μεταδοτικές ασθένειες, καθώς έχει διαπιστωθεί ότι η υγιεινή και η βιώσιμη διατροφή είναι αληλοσυνδεόμενες, με ευεργετικά οφέλη. Διατηρώντας επομένως και ενισχύοντας την υπάρχουσα προληπτική τους επίδραση στην παχυσαρκία και το υπερβολικό βάρος επέρχεται όφελος για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον.
- Καλύτερη διαχείριση της οικονομικής διακυβέρνησης: Απαιτείται μεγαλύτερη έμφαση στις οικονομικές πολιτικές, καθώς και επαρκής πληροφόρηση. Η νομοθεσία επιβολής προστίμου του κακού χρήστη-εκμεταλλευτή ή του ρυπαίνοντα, πρέπει να εφαρμόζεται καλύτερα στην πολιτική για τα τρόφιμα. Το περιβαλλοντικό κόστος και το κόστος υγείας της παραγωγής και κατανάλωσης τροφίμων θα πρέπει να αντικατοπτρίζεται στην μακρο-οικονομική διακυβέρνηση.
- Η πολιτική ανταγωνισμού δεν πρέπει να επισκιάσει τη βιωσιμότητα των στόχων: Απαιτείται η Ε.Ε. και τα κράτη - μέλη να καταλήξουν σε συμφωνία σχετικά με το πώς η πολιτική ανταγωνισμού της Ε.Ε. μπορεί να παρέχει ένα δίκαιο περιβάλλον στην αγορά. Θα πρέπει να οριστεί ένα προβλέψιμο πλαίσιο με τα ελάχιστα προαπαιτούμενα και να επιβραβευτούν οι πρωτοπόροι σε καινοτομίες στον τομέα της υγείας και του περιβάλλοντος.
- Τοπικές-παγκόσμιες συνεργασίες, συνέργιες: Η επίτευξη βιώσιμης κατανάλωσης τροφής η οποία βελτιώνει επίσης τη θρεπτική αξία της διατροφής και καταπολεμά αποτελεσματικά την αλλαγή του κλίματος είναι μια παγκόσμια πρόκληση. Σε τι βαθμό όμως οι συγκεκριμένες επιτυχείς πρωτοβουλίες μπορούν να αναπαραχθούν και εκτός Ευρώπης; Τα κράτη μέλη της Ε.Ε. πρέπει να κάνουν καλή χρήση της ενέργειας σε τοπικό επίπεδο εξασφαλίζοντας ότι κατευθύνεται προς διεθνείς στόχους για την ανάπτυξη της υγείας, της διατροφής και της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας.
- Διασφάλιση της λογοδοσίας και του ελέγχου της τροφικής αλυσίδας: H βιομηχανία τροφίμων πρέπει να είναι ένας σημαντικός εταίρος για την ενθάρρυνση της υγιεινής και βιώσιμης διατροφής. Οι εθελοντικές δεσμεύσεις θα πρέπει να υποστηρίζονται από ρεαλιστικούς στόχους. Αν αυτές δεν πληρούνται, οι εθνικές κυβερνήσεις πρέπει να είναι έτοιμες να παρέμβουν με νέους νομοθετικούς κανονισμούς.
Τέλος, σε ατομικό επίπεδο προτείνεται:
- η κατανάλωση περισσότερων φυτικών τροφίμων, (προτίμηση στα προϊόντα ολικής άλεσης),
- η μείωση της κατανάλωσης τροφίμων πλούσιων σε λίπος, αλάτι και ζάχαρη,
- η μείωση των τροφίμων που καταλήγουν στα σκουπίδια,
- η κατανάλωση ποικιλίας τροφίμων από όλες τις ομάδες τροφίμων,
- η μείωση της κατανάλωσης κρέατος (κόκκινο και λευκό),
- η κατανάλωση τροφίμων βιώσιμης καλλιέργειας (από πιστοποιημένους φορείς) μέσω του «δίκαιου» εμπορίου.
Φυσικά, αυτό που προτείνεται για την Ευρώπη, δεν πρέπει να μείνει αποκλειστικά στα στενά γεωγραφικά της όρια. Όλος ο πλανήτης το έχει ανάγκη και η οποιαδήποτε πρόοδος πρέπει να φτάσει παντού.
