Είναι χαρακτηριστικό, ότι από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, το μέγεθος των μερίδων που σερβίρεται εντός και εκτός σπιτιού έχει αυξηθεί δραματικά. Η αύξηση αυτή συνάδει με τα ολοένα και αυξανόμενα ποσοστά παχυσαρκίας, καθώς οι μεγαλύτερες ποσότητες φαγητού τελικά φαίνεται να οδηγούν σε μεγαλύτερη ενεργειακή πρόσληψη. Μάλιστα, σύμφωνα με επιδημιολογικές μελέτες, η μεγαλύτερη μερίδα, οδηγεί κατά μέσο όρο σε αύξηση 10% στη συνολική ενεργειακή πρόσληψη, με αποτέλεσμα σήμερα να προσλαμβάνουμε περίπου 200 θερμίδες επιπλέον την ημέρα, που ισοδυναμούν με 10 κιλά παραπάνω σωματικό βάρος το χρόνο.
Με αμιγώς επιστημονικούς όρους, η μερίδα είναι εξατομικευμένη, εξαρτάται δηλαδή από τις θερμιδικές ανάγκες του κάθε ατόμου και καθορίζεται βάσει του φύλου, του βάρους, του ύψους και της ηλικίας του. Για να μπορέσουμε όμως να καθορίσουμε το ενδεδειγμένο μέγεθος της μερίδας, είναι απαραίτητο να χρησιμοποιήσουμε την κατάλληλη μεζούρα.
Ποια όμως η διαφορά μερίδας και μεζούρας;
Η μερίδα είναι η συνολική ποσότητα του τροφίμου που επιλέγουμε να φάμε σε κάποια δεδομένη χρονική στιγμή είτε σε ένα εστιατόριο, είτε στο σπίτι μας. Από την άλλη η μεζούρα είναι μια συγκεκριμένη ποσότητα του εκάστοτε τροφίμου και είναι ένας εύκολος τρόπος για να μετριούνται οι μερίδες και κατ’ επέκταση οι θερμίδες και τα θρεπτικά συστατικά των τροφίμων.
Για να το πετύχουμε αυτό, συνήθως χρησιμοποιούμε ως μεζούρες αντικείμενα από την καθημερινή μας ζωή, διότι οι περισσότεροι από εμάς δεν διαθέτουμε ζυγαριές, ειδικά σκεύη μέτρησης, αλλά ούτε και το απαιτούμενο χρόνο να μετράμε γραμμάρια.
Για παράδειγμα, στο κίτρινο τυρί, χρησιμοποιείται ως μεζούρα μια μπαταρία ενώ η συνιστώμενη μερίδα αντιστοιχεί σε 2 μπαταρίες. Πολλές φορές, η μερίδα και η μεζούρα συμπίπτουν σαν ποσότητες. Στο κρέας, μια μεζούρα αποτελεί το μέσα μέρος της παλάμης που αντιστοιχεί σε ποσότητα 90 γρ. και που είναι κατ’ επέκταση η συνιστώμενη μερίδα του κρέατος. Κάτι ανάλογο ισχύει με τα δημητριακά πρωινού και τα ζυμαρικά όπου η μερίδα είναι ½ φλυτζάνι και αντιστοιχεί στην ποσότητα μιας σφιχτής γροθιάς που είναι η μεζούρα.
Η σημασία της μεζούρας είναι ακόμη μεγαλύτερη για τρόφιμα υψηλής ενεργειακής αξίας. Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Ολλανδία, βρέθηκε ότι οι παχύσαρκες γυναίκες κατανάλωναν μεγαλύτερες ποσότητες από τρόφιμα με πολλές θερμίδες και μικρότερες μερίδες από τρόφιμα με χαμηλό θερμιδικό περιεχόμενο, συγκριτικά με τις γυναίκες υγιούς σωματικούς βάρους.
Για παράδειγμα, ένα τρόφιμο με υψηλή ενεργειακή πυκνότητα είναι το ελαιόλαδο. Είναι γνωστό, ότι η περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, βιταμίνη Ε και άλλα αντιοξειδωτικά, το καθιστούν τροφή υψηλότατης θρεπτικής αξίας. Όμως, δεν παύει να ανήκει στην ομάδα των λιπών. Μία κουταλιά της σούπας ελαιολάδου αποδίδει γύρω στις 100 θερμίδες. Στην προκειμένη περίπτωση, η αξία της μεζούρας που πρέπει να χρησιμοποιούμε έχει ιδιαίτερη σημασία (για το ελαιόλαδο όπως και για κάθε άλλο λάδι μεζούρα είναι η μία κουταλιά και αντιστοιχεί σε μερίδα ποσότητας 15 γρ).
Στα πλαίσια της καμπάνιας «Μερίδες, το μέγεθος μετράει», η επιστημονική ομάδα του mednutrition κατέγραψε σημαντικές πληροφορίες για τις αντιλήψεις αλλά και τις γνώσεις των ερωτώμενων για το μέγεθος των μερίδων καθώς και των μεζούρων που χρησιμοποιεί.
Στην ερώτηση εάν το ελαιόλαδο σερβίρεται χρησιμοποιώντας κάποια μεζούρα, οι περισσότεροι απάντησαν πως δε χρησιμοποιούν (68,9%), διότι ήταν πάγια η αντίληψη των περισσοτέρων ότι το ελαιόλαδο είναι πολύ καλό για την υγεία.
Μάλιστα, σε έρευνα που διεξήχθη στο εξωτερικό, το μεγαλύτερο των συμμετεχόντων δεν παρατήρησε καμία διαφορά στη γεύση όταν τα προσφερόμενα γεύματα παρασκευάστηκαν με λιγότερο λάδι, ενώ ταυτόχρονα μειώθηκε σημαντικά η ενεργειακή τους πυκνότητα. Αυτό σημαίνει πως εάν γινόταν χρήση της μεζούρας του ελαιολάδου όπως και κάθε άλλου λαδιού στο μαγείρεμα, θα υπήρχε σημαντική μείωση του θερμιδικού φορτίου χωρίς να υπάρχει οποιαδήποτε διαφορά στην γεύση. Για όλες τις ομάδες τροφίμων, διανέμεται Poster για πρώτη φορά στην Ελλάδα, όπου φαίνονται οι μερίδες και οι μεζούρες με αντικείμενα από την καθημερινή μας ζωή. To συγκεκριμένο poster διανέμεται στα πλαίσια της καμπάνιας “Μερίδες: Το μέγεθος μετράει” που έχει επιμεληθεί η επιστημονική ομάδα του Portal διατροφής mednutrition.
Ανακεφαλαιώνοντας, το ποσό των θερμίδων που καταναλώνετε, επηρεάζει σημαντικά το βάρος και την υγεία σας. Πέρα, από την ποικιλία τροφών που πρέπει να έχετε καθημερινά, ταυτόχρονα θα πρέπει να προσέχετε και τις μερίδες που καταναλώνετε. Οι μεζούρες που προτείνονται είναι δυνατόν να σας βοηθήσουν να ελέγξετε το μέγεθος των μερίδων και κατ’ επέκταση του σωματικού σας βάρους και της υγείας σας συνολικότερα.
