Οι διατροφικές προτιμήσεις των μικρών παιδιών είναι εξαιρετικής σημασίας, καθώς φαίνεται να σχετίζονται με τον μετέπειτα κίνδυνο για παχυσαρκία στην ενήλικο ζωή τους. Το γονιδιακό υπόστρωμα έχει προεξέχοντα ρόλο στη διαμόρφωση των διατροφικών προτιμήσεων των παιδιών, αλλά το περιβάλλον είναι αυτό που φαίνεται ότι θα καθορίσει τελικά τις διατροφικές τους συνήθειες.
Γενετικό υπόβαθρο
Από τη γέννηση ακόμη και πριν το βρέφος επηρεαστεί σημαντικά από το περιβάλλον του, έχει φανεί ότι υπάρχει εγγενής προτίμηση για τη γλυκιά γεύση και αποστροφή προς την πικρή. Αυτό αντανακλά μία εξελικτική απόκριση, απαραίτητη για την επιβίωση, καθώς η γλυκιά γεύση συνεπάγεται πηγές ενέργειας (θερμίδων), ενώ η πικρή γεύση συνδέεται με επιβλαβή ή και πιθανώς τοξικά τρόφιμα/ φυτά. Επίσης, η προτίμηση για φρούτα, λαχανικά και πρωτεϊνούχα τρόφιμα φαίνεται να επηρεάζεται σημαντικότερα από το γενετικό υπόβαθρο, σε αντίθεση με την προτίμηση για τα γαλακτοκομικά, τα δημητριακά και τα σνακ που φαίνεται να επηρεάζονται κυρίως από το περιβάλλον.
Νεοφοβία
Με την πάροδο των ετών, το παιδί αρχίζει να επηρεάζεται όλο και λιγότερο από το γενετικό υπόβαθρο. Τα νήπια και τα μικρά παιδιά συχνά γίνονται επιλεκτικά στα τρόφιμα που καταναλώνουν και αρνούνται ή διστάζουν να δοκιμάσουν καινούρια, ιδιαίτερα λαχανικά, μία συμπεριφορά που ονομάζεται νεοφοβία. Η νεοφοβία μπορεί να αποφευχθεί ή να μειωθεί εάν μεγάλη ποικιλία τροφίμων εισαχθεί στη διατροφή των παιδιών από τη δεύτερη κιόλας βρεφική ηλικία.
Περιβάλλον
Το περιβάλλον που μεγαλώνουν τα παιδιά παίζει επίσης πολύ σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των διατροφικών τους προτιμήσεων. Τα καταστήματα που πωλούν έτοιμο φαγητό είναι ευρέως διαδεδομένα και λαμβάνουν όλο και σημαντικότερο ρόλο στη διατροφή της οικογένειας. Αντίστοιχα, τα οικογενειακά γεύματα μειώνονται, κυρίως λόγω έλλειψης χρόνου των μελών. Έτσι, χάνεται μια καλή ευκαιρία για τους γονείς να δράσουν ως μοντέλα υγιεινών συνηθειών διατροφής. Επίσης, οι διαφημίσεις που προβάλλονται στην τηλεόραση αφορούν κυρίως σε ενεργειακά πυκνά τρόφιμα, αυξάνοντας έτσι την πίεση του περιβάλλοντος στα παιδιά να αποζητούν αυτά τα τρόφιμα και να τα προτιμούν έναντι των μη προβαλλόμενων υγιεινών επιλογών.
Η επίδραση των γονέων
Η αντίδραση των γονέων στις διατροφικές προτιμήσεις των παιδιών τους έχει μεγάλη επίδραση στο πώς αυτές θα διαμορφωθούν τελικά. Μερικοί γονείς πιέζουν ή μαλώνουν το παιδί τους για να καταναλώσει τα υγιεινά τρόφιμα, κάποιοι απαγορεύουν τα νόστιμα αλλά ενεργειακά πυκνά τρόφιμα, ενώ άλλοι υποκύπτουν στις προτιμήσεις των παιδιών τους ή τους προσφέρουν ανταλλάγματα.
Ωστόσο, συχνά ο αυστηρός περιορισμός ενός νόστιμου τροφίμου, αυξάνει την επιθυμία τους για αυτό. Σε αντίθεση με τη χρήση του περιορισμού, κάποιοι γονείς πιέζουν τα παιδιά τους να φάνε υγιεινά τρόφιμα, πρακτική όμως που ομοίως μπορεί να έχει αρνητικές επιδράσεις, καθώς η πίεση συχνά τα αποτρέπει από το να καταναλώσουν συγκεκριμένα τρόφιμα, ενώ ταυτόχρονα συνδέουν το τρόφιμο με δυσάρεστα συναισθήματα. Η προσφορά ανταμοιβής στα παιδιά για την κατανάλωση υγιεινών τροφίμων είναι μια άλλη συνήθης πρακτική που εφαρμόζουν οι γονείς, έχοντας καλές προθέσεις.Ωστόσο, όταν προσφέρεται ένα νόστιμο τρόφιμο ως ανταμοιβή, η επιθυμία των παιδιών για το τρόφιμο-δώρο αυξάνει, ενώ του τροφίμου του οποίου την κατανάλωση προσπαθούν οι γονείς να ενισχύσουν, μειώνεται.
Τι μπορούν να κάνουν λοιπόν οι γονείς;
Έχει φανεί ότι καλύτερα αποτελέσματα επέρχονται όταν οι γονείς:
- προσφέρουν ποικιλία τροφίμων στα παιδιά από μικρή ηλικία
- επαναλαμβάνουν την έκθεση σε τρόφιμα, ακόμα κι αν κάποια δεν τους αρέσουν από την αρχή
- χρησιμοποιούν κάποια μορφή επιβράβευσης, πέρα από το φαγητό, όπως μία βόλτα στο πάρκο ή ένα αυτοκόλλητο
- αξιοποιούν τη μίμηση και θέτουν καλά παραδείγματα. Αν οι γονείς καταναλώνουν υγιεινά τρόφιμα στα γεύματα και δείχνουν στο παιδί πόσο τους αρέσουν, αλλά και πόσο καλά νιώθουν καταναλώνοντάς τα, το παιδί έχει αυξημένες πιθανότητες να υιοθετήσει τις ίδιες συνήθειες διατροφής.
- παρουσιάζουν τα τρόφιμα ελκυστικά σε διάφορα σχήματα.
- σερβίρουν τα φρούτα και τα λαχανικά σε ικανοποιητική ποσότητα μέσα στα κύρια γεύματα της ημέρας.
Σημαντικό είναι λοιπόν, οι γονείς να δράσουν από νωρίς, ώστε να καθορίσουν τις διατροφικές συνήθειες των παιδιών τους με τον βέλτιστο δυνατό τρόπο και προσφέροντάς τους το κατάλληλο περιβάλλον για να τις διατηρήσουν μεγαλώνοντας.
