Τα εσπεριδοειδή και άλλα φρούτα μάς προσφέρουν μία ακόμα ευεργετική ουσία, το κιτρικό οξύ. Όταν ακούς την ονομασία κιτρικό οξύ, ακούς και την λέξη citrus (εσπεριδοειδές) από όπου και ανακαλύφθηκε και ονομάστηκε. Σε αυτό το άρθρο θα μάθεις τις βασικές χρήσεις του κιτρικού οξέος, που θα το βρεις και ποια είναι τα οφέλη του !
Τι Είναι Το Κιτρικό Οξύ;
Το κιτρικό οξύ ανήκει στα τρικαρβοξυλικά οξέα και είναι μία από τις πιο άφθονες ουσίες στην φύση ! Στην τεχνητή του μορφή είναι ένας άοσμος λευκός κρύσταλλος με όξινη γεύση. Όμως, έχει πολύ σημαντικό ρόλο και μέσα στο σώμα σου !
Το κιτρικό οξύ είναι το πιο βασικό προϊόν του μεταβολισμού στα κύτταρα μας.
Σχηματίζεται στα μιτοχόνδρια (κύτταρα όπου παράγουν ενέργεια) μέσα από τον κύκλο του Crebs ή αλλιώς στον κύκλο του κιτρικού οξέος. Κατά τον κύκλο αυτό, τα στοιχεία που προσλαμβάνεις από την τροφή σου (υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λίπος) διασπώνται σε μικρότερα μόρια γλυκόζης, ώστε να παραχθεί η απαραίτητη ενέργεια για να ζήσεις και να κινηθείς ! Ταυτόχρονα, το κιτρικό οξύ είναι άφθονο και στο φυτικό βασίλειο σε άλλου είδους αντιδράσεις για την παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα στα φύλλα και στα φυτά.
Εικόνα 1: Χημική δομή κιτρικού οξέος
Ποιες Είναι Οι Πηγές Κιτρικού Οξέος ;
Οι πηγές του κιτρικού οξέος διαχωρίζονται σε φυσικές και τεχνητές, ανάλογα το που βρίσκουμε άφθονο το κιτρικό οξύ.
Οι πιο πλούσιες φυσικές πηγές κιτρικού είναι:
- τα λεμόνια
- τα lime
- τα πορτοκάλια
- τα grapefruit
- τα μανταρίνια
- κάποια είδη berries
Το κιτρικό οξύ δίνει την χαρακτηριστική όξινη γεύση σε όλους αυτούς τους καρπούς.
Άλλες πηγές του είναι οι φράουλες, τα ακτινίδια, οι χυμοί από αυτούς τους καρπούς και πολλά ακόμα φρούτα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της μεγάλης περιεκτικότητας κιτρικού οξέος είναι ο χυμός λεμονιού, όπου περιέχει 7-9% καθαρό κιτρικό οξύ, και γι αυτό χαρακτηρίζεται με τόσο ξινή γεύση !
Η τεχνητή ή βιομηχανοποιημένη μορφή κιτρικού οξέος βρίσκεται, επίσης, σε πάρα πολλά προϊόντα γύρω μας. Παρακάτω θα δούμε τις πιο βασικές τεχνητές πηγές που θα συναντήσουμε το κιτρικό οξύ :
Φαρμακευτικά προϊόντα και συμπληρώματα
Το κιτρικό οξύ χρησιμοποιείται ως έκδοχο σε φάρμακα για την νεφρική λειτουργία και την καρδιακή λειτουργία. Πολύ συχνή είναι η χρήση του και στα συμπληρώματα ασβεστίου και μαγνησίου. Χρησιμοποιείται για να διατηρήσει ενεργά τα συστατικά του φαρμάκου, για να ενισχύσει την συντήρηση τους και να βελτιώσει την υφή ή την γεύση τους.
Ροφήματα και προϊόντα εμπορίου
Θα συναντήσουμε το κιτρικό οξύ σε ανθρακούχα αναψυκτικά, στην σόδα, στην κέτσαπ, σε κατεψυγμένα και κονσερβοποιημένα τρόφιμα, στο κρασί. Θα το βρείτε με την ονομασία Ε330 στην διατροφική ετικέτα του προϊόντος !
Καθαριστικά για το σπίτι
Το κιτρικό οξύ χρησιμοποιείται στα καθαριστικά για τα πιάτα ή για τα τζάμια ή για την απολύμανση επιφανειών από βακτήρια και ιούς.
Καλλυντικά και προϊόντα προσωπικής υγιεινής
Θα βρούμε κάποια μορφή του κιτρικού οξέος στα κραγιόν, στα αποσμητικά και σε διάφορες κρέμες προσώπου για την ακμή ή για δερματικά προβλήματα. Επίσης, χρησιμοποιείται σε κρέμες για τα μαύρα στίγματα, για τις ρυτίδες και για λαμπερό δέρμα.
Ποια Είναι Τα Οφέλη Του Κιτρικού Οξέος;
Οι βασικοί ρόλοι του κιτρικού οξέος σε όλες τις παραπάνω κατηγορίες προϊόντων είναι η δράση του ως συντηρητικό, ως αντιμικροβιακός παράγοντας ή ως ρυθμιστής της οξύτητας τους.
Στα τρόφιμα χρησιμοποιείται ως αρωματικός παράγοντας, ως ενισχυτής οξύτητας και ως πρόσθετο για την καλύτερη συντήρηση ή για την εξάλειψη μικροβιακών μολύνσεων στο προϊόν.
Στην υγεία μας το κιτρικό οξύ δεν εμφανίζει κάποιο συγκεκριμένο όφελος λόγω του ότι είναι μέρος του σώματος μας και της λειτουργίας του. Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να τονιστεί ότι το κιτρικό οξύ δεν ανήκει στις καρκινογόνες ουσίες, όπως προβάλλεται ευρέως στο διαδίκτυο. Δεν έχει φανεί από καμία επιστημονική μελέτη ότι το κιτρικό οξύ σχετίζεται με κάποιο είδος καρκίνου.
Το βασικότερο όφελος του κιτρικού οξέος είναι η χρήση του στον μεταβολισμό της ενέργειας που αναφέρθηκε παραπάνω. Φαίνεται πως αν δεν υπήρχε το κιτρικό οξύ, δεν θα μπορούσαμε να μεταβολίσουμε (“εκμεταλλευτούμε”) μεγάλο μέρος από την τροφή μας ! Ένας μέσος άντρας μεταβολίζει κατά μέσο όρο 2 κιλά κιτρικού οξέος την ημέρα ! Επιπλέον, όταν το κιτρικό οξύ χρησιμοποιείται σε συμπληρώματα μαγνησίου ή ασβεστίου, ενισχύει την απορρόφηση τους μέσα στο σώμα μας.
Στο κομμάτι των τροφίμων, χάριν στο κιτρικό οξύ μειώνεται ο κίνδυνος αλλοίωσης από βακτήρια και ιούς, όπως το Clostridium botulinum (αλλαντίαση), στα κονσερβοποιημένα τρόφιμα. Έτσι, αυξάνεται ο χρόνος συντήρησης του τροφίμου και ο κίνδυνος επιμόλυνσης.
Είναι Ασφαλές Το Κιτρικό Οξύ;
Ναι, το κιτρικό οξύ είναι ασφαλές σε επίπεδο τροφίμων σύμφωνα με τον FDA (Oργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων) και σύμφωνα με τον WHO (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας). Για να είμαστε ακριβείς, έχει χαρακτηριστεί ως μία από τις πιο ασφαλείς πρόσθετες ουσίες στην βιομηχανία τροφίμων.
Σχετικά με τα φάρμακα που περιέχουν κιτρικό οξύ ή τα καθαριστικά κιτρικού οξέος, απαιτείται όμως προσοχή. Τα άτομα που λαμβάνουν συστηματικά φάρμακα με κιτρικό οξύ, χρειάζεται να προσέχουν για πιθανές παρανέργειες (πόνοι, σύγχυση, ζαλάδα, αρρυθμίες). Επίσης, είναι πιθανός ο ερεθισμός των ματιών ή του δέρματος, αν έρθετε σε άμεση και εκτεταμένη επαφή με το βιομηχανοποιημένο κιτρικό οξύ σε σκόνη. Να θυμάστε, όμως, πως το φυσικό και το βιομηχανοποιημένο κιτρικό οξύ είναι ουσίες διαφορετικής σύστασης και διαλυτότητας!
Που καταλήγουμε;
Από όλα όσα αναφέρθηκαν παραπάνω, συμπεραίνεται πως το κιτρικό οξύ έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στην καθημερινότητα μας και στο σώμα μας. Είναι μία από τις ουσίες που χρησιμοποιούνται στην βιομηχανία τροφίμων για την καλύτερη ποιότητα των προϊόντων τους και μέχρι τώρα είναι απολύτως ασφαλής ουσία ως πρόσθετο !
