Τα αυξημένα επίπεδα γλυκόζης είναι συχνά σε όσα άτομα έχουν διαγνωστεί με σακχαρώδη διαβήτη, αλλά και όσα άτομα αντιμετωπίζουν διακυμάνσεις στα επίπεδα σακχάρου μέσα στην ημέρα. Η υπεργλυκαιμία είναι μια κατάσταση που απαιτεί ενημέρωση και αντιμετώπιση από εσάς και από τον γιατρό σας. Σε αυτό το άρθρο θα μάθεις τι είναι η υπεργλυκαιμία, ποιες είναι οι αιτίες της, ποια είναι τα συμπτώματα της και ποια είναι η κατάλληλη διατροφή για να την προλάβεις!
Τι Είναι η Υπεργλυκαιμία;
Ως υπεργλυκαιμία ορίζονται τα επίπεδα της γλυκόζης > 200 mg/dl. Υπάρχουν αρκετά ερευνητικά δεδομένα που ανεβάζουν αυτό το όριο στα > 300 mg/dl, ωστόσο οι περισσότερες ιατρικές οδηγίες συμφωνούν στο όριο των 200 mg/dl.
Ο όρος υπεργλυκαιμία είναι ο τεχνικός όρος που χρησιμοποιείται όταν το σώμα σου έχει πολύ χαμηλή ινσουλίνη ή όταν δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει σωστά την διαθέσιμη γλυκόζη.
Σε τι Οφείλεται η Υπεργλυκαιμία;
Η βασικότερη αιτία που οδηγεί σε επεισόδια υπερλγυκαιμίας είναι η ύπαρξη σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι ή ΙΙ.
Στις περιπτώσεις με τύπο Ι, η υπεργλυκαιμία είναι συχνή όταν δεν υπάρχει επαρκής ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης. Το φιανόμενο της υπεργλυκαιμίας στον τύπο Ι είναι τόσο συχνό, ώστε ανήκει πια στα βασικά συμπτώματα του. Αυτή η διαταραχή στην ημερήσια γλυκόζη οφείλεται σε λάθος σχήμα ινσουλίνης – γλυκόζης για το συγκεκριμένο άτομο και για το συγκεκριμένο γεύμα.
Από την άλλη, σε καταστάσεις σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ ή σε μη διαγνωσμένες καταστάσεις, επεισόδια υπεργλυκαιμίας μπορούν να συμβούν:
- όταν τα γεύματα σου είναι μικρότερου όγκου ή ελλειπή σε όλα τα θρεπτικά συστατικά
- όταν ασκείσει λιγότερο ή περισσότερο από αυτό που έχει σχεδιαστεί για εσένα
- αν βιώνεις έντονο ψυχολογικό stress εκείνη την περίοδο
- αν βιώνεις συχνά το 'φαινόμενο της αυγής' (δηλαδή αν ανεβαίνουν τα επίπεδα ορμονών τις πρωινές ώρες μεταξύ 4 και 6 το πρωί)
Οι παράγοντες κινδύνου για υπεργλυκαιμία είναι:
- αν βρίσκεσαι στην ομάδα των παιδιών και νέων εφήβων με σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι
- αν δεν έχεις καταφέρει να ελέγξεις τα επίπεδα γλυκόζης σου
- αν λαμβάνεις κάποιο σχήμα ινσουλίνης
- αν βρίσκεσαι σε κάποια κατάσταση οξείας φλεγμονής ή σήψης ή τραύμα ή μεταχειρουργικά
- αν έχεις διαγνωστεί με παγκρεατίτιδα
- αν λαμβάνεις κάποια φαρμακευτική αγωγή, όπως τα κορτικοστεροειδή
- αν βρίσκεσαι σε περίοδο κύησης
- αν καταναλώνεις συχνά και σε μεγάλη ποσότητα αλκοόλ
Ποια Είναι τα Συμπτώματα της Υπεργλυκαιμίας;
Η υπεργλυκαιμία μπορεί να συμβεί οποιαδήποτε ώρα της ημέρας, ανάλογα με το διατροφικό και ιατρικό ιστορικό σου. Όταν έχεις αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο σώμα σου, είναι πιθανόν να νιώσεις:
- πολυουρία
- πολυδιψία
- αυξημένη όρεξη για φαγητό
- θολή όραση
- αίσθημα συνεχούς κόπωσης
- αδυναμία
- αναπνοή με οσμή κετόνης
- ανεξήγητη απώλεια βάρους
Όλα αυτά τα συμπτώματα είναι σημαντικό να τα παρατηρείς για πάνω από μία μοναδική χρονική στιγμή.
Μεταγευματική Υπερλιπιδαιμία VS Υπερλιπιδαιμία Νηστείας
Η υπερλιπιδαιμία χωρίζεται σε 2 ξεχωριστές φάσεις ανάλογα με το χρονικό πλαίσιο που εμφανίζεται.
- Όταν η υψηλή συγκέντρωση γλυκόζης εμφανίζεται μετά από 10 λεπτά από την έναρξη του γεύματος, τότε ονομάζεται μεταγευματική υπεργλυκαιμία.
- Όταν η υπεργλυκαιμία συμβαίνει μακριά από τις ώρες κατανάλωσης και απορρόφησης του γεύματος, τότε χαρακτηρίζεται ως νηστείας.
Η μεταγευματική υπεργλυκαιμία έχει εξαιρετική σημασία για την αντιμετώπιση του σακχαρώδη διαβήτη και των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Τα επίπεδα του σακχάρου καθορίζονται από τον χρόνο και τον όγκο του γεύματος, την σύνθεση του, την περιεκτικότητα του σε υδατάνθρακες και την ανάλογη έκκριση ορμονών (ινσουλίνη, γλυκαγόνη). Η τιμή της μεταγευματι κής υπεργλυκαιμίας είναι κατά προσέγγιση 2 ώρες μετά το γεύμα και συνήθως είναι η υψηλότερη τιμή σακχάρου μέσα στην ημέρα.
Αντίθετα, η υπεργλυκαιμία νηστείας εμφανίζει ισχυρή συσχέτιση με τον κίνδυνο της ολικής θνησιμότητας. Η σχέση αυτή οφείλεται στο ότι η υπεργλυκαιμία νηστείας χαρακτηρίζει την ουσιαστική και αντικειμενική κυκλοφορία του σακχάρου στο αίμα. Το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας μας βρισκόμαστε σε μεταγευματική κατάσταση, καθώς χρειάζονται μέχρι και 5 ώρες για να απορροφηθεί ένα γεύμα μας. Άρα, φαίνεται ότι μόνο μεταξύ 4 και 8 το πρωί είμαστε σε φάση νηστείας (και αυτό αλλάζει ανάλογα το ωράριο του ατόμου).Επομένως, και οι δύο δείκτες γλυκαιμίας είναι εξαιρετικά σημαντικοί και απαιτούν ξεχωριστή εκτίμηση και μέτρηση, ώστε να συσχετίζονται με την γενικότερη εικόνα του ατόμου και των νοσημάτων του.
Ποιοι Είναι οι Κίνδυνοι της Υπεργλυκαιμίας ;
Tα παραπάνω συμπτώματα που περιγράφηκαν αφορούν τα συνήθη βιώματα ενός ατόμου με υπεργλυκαιμικά επεισόδια. Όλα απαιτούν άμεση αντιμετώπιση από τους θεράποντες ιατρούς σου. Συχνά, όμως, το άτομο δεν αναγνωρίζει τα συμπτώματα ή δεν επισκέπτεται τον γιατρό του άμεσα.
Τότε, ο κίνδυνος που προκύπτει από την υπεργλυκαιμία είναι πιο σοβαρός.
Οι δύο πιο συχνοί κίνδυνοι ή επιπλοκές της υπεργλυκαιμίας είναι η κατάσταση της διαβητικής κετοξέωσης και η υπεργλυκαιμική υπερόσμωση.
Η διαβητική κετοξέωση είναι η κατάσταση που το σώμα δεν έχει αρκετή ινσουλίνη, επομένως δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει επαρκώς την γλυκόζη ως καύσιμο. Έτσι, το σώμα αρχίζει να διασπά το λίπος για να παράγει την απαιτούμενη ενέργεια. Η κατάσταση όπου το σώμα παράγει τις 'κετόνες' ως παράγωγο της διάσπασης του λίπους, ονομάζεται κέτωση. Είναι πιο συχνή σε παιδιά με σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι, σε νεαρούς εφήβους, αλλά και αρρύθμιστο σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ. Κάποια από τα συμπτώματα της είναι οι κοφτές μικρές αναπνοές, η αφυδάτωση και η μείωση της επίγνωσης, αλλά σε κάθε περίπτωση είναι απειλητική για την ζωή και απαιτεί άμεση αντιμετώπιση.
Η υπεργλυκαιμική υπερόσμωση, από την άλλη, είναι η κατάσταση της σοβαρής και επίμονης υπεργλυκαιμίας όπου εμφανίζεται αφυδάτωση, αντί για κέτωση. Αυτού του είδους η κατάσταση είναι πιο συχνή σε σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ μαζί με άλλη χρόνια νόσο (πχ πνευμονία, καρδιαγγειακά νοσήματα). Τα πιο συχνά συμπτώματα της υπεργλυκαιμικής υπερόσμωσης είναι ο πόνος στο σώμα, ο πυρετός, το ξηρό στόμα και το αίσθημα της δίψας.
Ξεχωριστό κομμάτι στους κινδύνους της υπεργλυκαιμίας αξίζουν τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Η υπεργλυκαιμία έχει φανεί ότι σχετίζεται με την αύξηση της πιθανότητας για αθηροσκλήρωση. Γι αυτό στην σημερινή ιατρική πρακτική, η εκτίμηση των επιπέδων του σακχάρου είναι παράγοντας εμφάνισης και αντιμετώπισης των καρδιαγγειακών νόσων. Επιπλέον, ο έλεγχος των επιπέδων σακχάρου μέσω του δείκτη της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης έχει σχετιστεί με τις γενικότερες επιπλοκές του σακχαρώδη διαβήτη. Τέλος, η μεταγευμαιτκή υπερλιπιδαιμία που προαναφέρθηκε, έχει συσχετιστεί άμεσα με την ανάπτυξη της χρόνιας φλεγμονής και του αυξημένου οξειδωτικού stress του οργανισμού.
Εφόσον επιτευχθεί ο έλεγχος και η βελτίωση των επιπέδων σακχάρου, φαίνεται ότι μειώνονται σημαντικά οι καρδιαγγειακές επιπλοκές, η χρόνια φλεγμονή και όλες οι επιπλοκές του σακχαρώδη διαβήτη.
Πρόληψη Της Υπεργλυκαιμίας Μέσω Της Διατροφής
Η πρόληψη της υπεργλυκαιμίας επιτυγχάνεται όταν το άτομο αρχίζει να καταλαβαίνει πότε ανεβαίνει η γλυκόζη στο αίμα του. Ως αποτέλεσμα, η σωστή διαχείριση έρχεται όταν μάθεις πια να το αντιλαμβάνεσαι έγκαιρα.
Η φαρμακευτική αγωγή που στοχεύει στην διόρθωση της γλυκόζης χορηγείται πάντα από τον θεράποντα ιατρό σου. Τα πιο συχνά φάρμακα για τις υπεργλυκαιμίες είναι όσα στοχεύουν στην μείωση στην αντίσταση στην ινσουλίνη (πχ.μετφορμίνη) ή οι σουλφονυλουρίες. Η διατροφή για τον σακχαρώδη διαβήτη έχει ως απόλυτο στόχο τον βέλτιστο γλυκαιμικό έλεγχο και την μείωση των υπόλοιπων παραγόντων κινδύνου.
Η υιοθέτηση της Μεσογειακής διατροφής φαίνεται να είναι το πιο αποτελεσματικό μοντέλο διατροφής και τρόπου ζωής και για την υπεργλυκαιμία.
Η πιο βασική σύσταση σύμφωνα με τις διεθνείς διατροφικές συστάσεις για τον Σακχαρώδη Διαβήτη, είναι η αλλαγή του συνολικού τρόπου ζωής, και όχι μεμονωμένες διατροφικές οδηγίες από την Μεσογειακή διατροφή.
Πάμε να δούμε ποιες είναι οι βασικότερες οδηγίες για να μειώσεις τα υπεργλυκαιμικά επεισόδια, αλλά και να τα προλάβεις.
- Μείωση ημερήσιων θερμίδων, ώστε να μειωθεί το σωματικό βάρος σου τουλάχιστον κατά 5%
- Μείωση συνολικού διατροφικού λίπους σε <30% των ημερήσιων θερμίδων
- Μείωση του κορεσμένου λίπους σε <10% των ημερήσιων θερμίδων
- Αύξηση ημερήσιας πρόσληψης φυτικών ινών τουλάχιστον στα 25 γραμμάρια/ημέρα
- Επιλογή προϊόντων ολικής άλεσεως
- Επιλογή τροφίμων χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη, όπως τα προϊόντα ολικής άλεσης, οι πράσινες σαλάτες, τα όσπρια και κάποια φρούτα και λαχανικά.
Εξέχουσας σημασίας είναι η σύσταση για αύξηση της φυσικής δραστηριότητας. Συστήνεται η άσκηση μέτριας έντασης τουλάχιστον για 150 λεπτά/εβδομάδα, μοιρασμένα σε 3 φορές/εβδομάδα. Όμως, η άσκηση δεν συστήνεται σε περιπτώσεις που το άτομο δεν έχει ρυθμισμένη την γλυκόζη του ή αντιμετωπίζει συχνά υπεργλυκαιμικά επεισόδια.
Κάποια τρόφιμα που φαίνεται ότι βοηθούν στην ρύθμιση της υπεργλυκαιμίας είναι το πράσινο τσάι, ο καφές, τα μπαχαρικά, το χαρούπι και τα προϊόντα του, όλα τα είδη σαλάτας και το καστανό ρύζι ! Δοκιμάζοντας τα είναι πιο γευστικό το διαιτολόγιο σου και θα διατηρήσεις την καλή γλυκαιμική σου κατάσταση !
Πότε Πρέπει να Επισκεφτώ Τον Γιατρό Ή Και Τον Διαιτολόγο ;
Η επίσκεψη στον γιατρό σου είναι το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνεις όταν αντιληφθείς “περίεργες” τιμές σακχάρου, για πάνω από 1-2 φορές. Ο γιατρός θα εκτιμήσει την συνολική εικόνα και θα σε ενημερώσει κατάλληλα. Πρέπει, επίσης, να επισκεφτείς άμεσα τον γιατρό σου, αν νιώθεις κάποιο από τα συμπτώματα που αναφέρθηκαν παραπάνω. Ειδικά σε περιπτώσεις που νιώθεις αλλαγή στις αναπνοές σου, ανάσα με μυρωδιά φρούτου, ναυτία ή πολύ ξηρό στόμα, η επίσκεψη στον γιατρό είναι απαραίτητη !
Η επίσκεψη στον διαιτολόγο-διατροφολόγο είναι το δεύτερο πράγμα που πρέπει να κάνεις. Ο διαιτολόγος θα σε εκπαιδεύσει να υπολογίζεις την σωστή μερίδα φαγητού για σένα, θα σε ενημερώσει για τα κατάλληλα τρόφιμα για τον σακχαρώδη διαβήτη, αλλά και θα λειτουργήσετε προληπτικά ενάντια στα χρόνια νοσήματα.
Συνοψίζοντας
Η υπεργλυκαιμία είναι κατάσταση που απαιτεί συχνό ιατρικό έλεγχο, πιθανή φαρμακευτική αγωγή και την κατάλληλη διατροφή. Ο συχνός έλεγχος του σακχάρου και η σωστή αντιμετώπιση θα προλάβει απειλητικές για την ζωή καταστάσεις υπεργλυκαιμίας. Είναι καλό, τέλος, να θυμάσαι ότι η κατάλληλη διατροφή μπορεί να προλάβει ή και να αντιμετωπίσει τα επεισόδια υπεργλυκαιμίας.
