Wasabi: Τι γνωρίζετε για το Ιαπωνικό Λαχανικό;

Τί είναι το Wasabi;

Το γουασάμπι  (Wasabia japonica ή Eutrema japonicum ) ή αλλιώς το γιαπωνέζικο χρένο, είναι φυτό της οικογένειας των σταυρανθών λαχανικών (Brassicaceae family) στην οποία περιλαμβάνεται επίσης το χρένο, το σινάπι, το μπρόκολο, το κουνουπίδι και το λάχανο. Βασικό χαρακτηριστικό του είναι το έντονο πράσινό του χρώμα, το πολύ έντονο άρωμα, και η πικάντικη-καυτερή του γεύση.

Η ιδιαίτερη γεύση του φυτού αποδίδεται σε μια κατηγορία ισοθειοκυανικών ουσιών (ITCs), οι οποίες ευθύνονται για τα περισσότερα οφέλη του φυτού στην υγεία.

Ιστορική αναδρομή του Wasabi

Το γουασάμπι αποτελεί ενδημικό φυτό της Ιαπωνίας, της Βόρειας Κίνας, της Κορέας, της Ρωσίας και θωρείται ένα από τα πιο σπάνια και δύσκολα καλλιεργούμενα λαχανικά στον κόσμο. Σύμφωνα με αρχαιολογικά ευρήματα οι αρχαίοι Ιάπωνες κατανάλωναν γουασάμπι ήδη από το 14.000 π.Χ. Μέχρι τον 16ο αιώνα η καλλιέργεια είχε εξαπλωθεί, αλλά η χρήση του περιοριζόταν στην άρχουσα τάξη της Ιαπωνίας. Ωστόσο, η παραγωγή διευθύνθηκε  με την αύξηση της ζήτησης του σούσι, καθώς το γουασάμπι έγινε το αγαπημένο συνοδευτικό του και εκτιμήθηκε για την ικανότητά του στην αντιμετώπιση των τροφικών δηλητηριάσεων. Στον δυτικό κόσμο έγινε δημοφιλές στις αρχές του 21ου αιώνα με την ολοένα αυξανόμενη δημοτικότητα της ιαπωνικής κουζίνας, με δημοφιλέστερα πιάτα το σούσι και το σασίμι.

Θρεπτική αξία του Wasabi

Βασικά συστατικά της ακατέργαστης ρίζας γουασάμπι αποτελούν οι υδατάνθρακες, το νερό, το λίπος και η πρωτεΐνη. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το Υπουργείο Γεωργίας των Ηνωμένων Πολιτειών (United States Department of Agriculture -USDA), ένα φλιτζάνι (περίπου 130 γραμμάρια) ακατέργαστης ρίζας γουασάμπι περιέχει περίπου τα εξής –μάκρο και μικροθρεπτικά συστατικά:

Πηγή:  https://ndb.nal.usda.gov/ 

* Οι εκατοστιαίες ημερήσιες τιμές (%) βασίζονται σε δίαιτα 2.000 θερμίδων. Οι ημερήσιες τιμές διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο και μπορεί να είναι υψηλότερες ή χαμηλότερες ανάλογα με τις ημερήσιες θερμιδικές του ανάγκες.

Η ποσότητα κατανάλωσης του γουασάμπι συνήθως είναι τόσο μικρή που η θρεπτική του αξία είναι αμελητέα.

Ποια τα οφέλη του αυθεντικού Wasabi για την υγεία;

Οι ισοθειοκυανικές ενώσεις (ITCs) αποτελούν την κύρια κατηγορία δραστικών ενώσεων του φυτού και ευθύνονται για τα περισσότερα από τα οφέλη του λαχανικού στην υγεία. Παρακάτω αναγράφονται μερικά από τα σημαντικότερα οφέλη του γουασάμπι. 

• Αντιμετώπιση τροφιμογενών λοιμώξεων: Οι τροφιμογενείς λοιμώξεις είναι νοσήματα που προκαλούνται από μολυσμένα τρόφιμα ή ροφήματα και οφείλονται σε βακτήρια, ιούς, παράσιτα και τοξίνες. Το εκχύλισμα γουασάμπι έχει αποδειχθεί ότι έχει αντιβακτηριακή δράση κατά του Escherichia coli και του Staphylococcus aureus, δύο από τα πιο κοινά βακτήρια που προκαλούν την τροφική δηλητηρίαση.
• Αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες: Μελέτες που έχουν γίνει σε δοκιμαστικούς σωλήνες (test - tubes) με ζωικά κύτταρα έδειξαν ότι οι ισοθειοκυανικές ενώσεις στο γουασάμπι καταστέλλουν τα κύτταρα και τα ένζυμα που προάγουν τη φλεγμονή, συμπεριλαμβανομένης της κυκλοοξυγενάσης-2 (COX-2) και των φλεγμονωδών κυτοκινών όπως οι ιντερλευκίνες και ο παράγοντας νέκρωσης όγκων (TNF). 
• Αντικαρκινικές ιδιότητες: Ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά των ισοθειοκυανικών ενώσεων (ITCs) είναι ότι συντελούν στην χημειοπροφύλαξη και θεραπεία διαφόρων τύπων καρκίνου. Συγκεκριμένα, μελέτες που έχουν γίνει σε δοκιμαστικούς σωλήνες (test- tubes), κατέδειξαν ότι οι ισοθειοκυανικές ενώσεις και άλλες παρόμοιες ενώσεις που απομονώθηκαν από το φυτό γουασάμπι μπορούν να σκοτώσουν ή να καταστείλουν την ανάπτυξη ανθρώπινων καρκινικών κυττάρων του παχέος εντέρου, του στόματος, του παγκρέατος και του μαστού. 
•  Βελτίωση της υγείας του εγκεφάλου: Μελέτες που έχουν γίνει σε ποντίκια κατέδειξαν ότι ισοθειοκυανικές ενώσεις (ITCs) που περιέχονται στο γουασάμπι μπορούν να μειώσουν τη φλεγμονή συμβάλλοντας στην πρόληψη ή στην επιβράδυνση των νευροεκφυλιστικών διαταραχών που προκαλούνται από φλεγμονή, όπως η νόσος του Πάρκινσον.
• Βελτίωση της οστικής υγείας:  Η ένωση π-υδροξυκινναµωµικό οξύ (HCA) που υπάρχει στο φυτό γουασάμπι σύμφωνα με μελέτες που έχουν γίνει σε πειραματόζωα, φαίνεται να συμβάλλει στην αύξηση της οστικής πυκνότητας και στη μείωση της διαδικασίας διάσπασης των οστών. Έτσι, εκτιμάται ότι οι ενώσεις αυτές θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη θεραπεία της οστεοπόρωσης. 
• Απώλεια λίπους: Σύμφωνα με μελέτες που έχουν γίνει σε πειραματόζωα, τα βρώσιμα φύλλα του φυτού γουασάμπι περιέχουν ενώσεις που μπορούν να καταστείλουν την ανάπτυξη και το σχηματισμό των λιποκυττάρων.

Τα περισσότερα από τα εν λόγω αποτελέσματα προκύπτουν από μελέτες που έχουν διεξαχθεί σε πειραματόζωα και δοκιμαστικούς σωλήνες (test – tubes). Για το λόγο αυτό απαιτούνται περεταίρω μελέτες προκειμένου να διαπιστωθούν οι πραγματικές επιδράσεις του γουασάμπι στην υγεία του ανθρώπου.

Τι πρέπει να προσέξετε;

Η κατανάλωση γουασάμπι αντενδείκνυται για τις εξής παθολογικές καταστάσεις:

• Αιμορραγικές διαταραχές: Η κατανάλωση γουασάμπι από άτομα με αιμορραγικές διαταραχές μπορεί να επιβραδύνει την πήξη του αίματος, ενώ μεγάλες ποσότητες μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο αιμορραγίας και μωλώπων. Άτομα που λαμβάνουν επίσης αντιπηκτικά (π.χ. Dabigatran, Anti-Xa, Rivaroxaban, Apixaban) θα πρέπει επίσης να αποφεύγουν την κατανάλωσή του. 
• Υπέρταση: Ορισμένα άτομα με υπέρταση μπορεί να είναι σε θέση να καταναλώσουν το γουασάμπι σε μικρές ποσότητες χωρίς να έχουν δυσμενείς επιπτώσεις, ωστόσο, άλλα άτομα μπορεί να διαπιστώσουν ότι ακόμη και μια μικρή ποσότητα μπορεί να προκαλέσει αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Ανάλογα λοιπόν με το στάδιο υπέρτασης και το ιατρικό ιστορικό του ασθενούς θα πρέπει να δίνεται η κατάλληλη ιατρική σύσταση.
• Γαστρεντερικά νοσήματα: Η κατανάλωση γουασάμπι από άτομα με γαστρεντερικά νοσήματα (π.χ. γαστρίτιδα, έλκος στομάχου, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση) μπορεί να επιδεινώσει την κατάστασή τους και να προκαλέσει γαστρεντερικά προβλήματα, όπως διάρροια, ναυτία, εφίδρωση ή και αποπροσανατολισμό.
• Άτομα με συμπτώματα ηπατίτιδας, παγκρεατίτιδας και σε περιπτώσεις φλεγμονώδους νεφρικής νόσου το γουασάμπι ενδεχομένως να προκαλέσει επιπλοκές γι’ αυτό συνίσταται η αποφυγή του. 

Πού μπορώ να το βρω; 

Τα περισσότερα μεγάλα σούπερ μάρκετ πωλούν γουασάμπι κυρίως με τη μορφή πάστας ή σκόνης. Το κόστος του γουασάμπι ποικίλλει ανάλογα με τη ποσότητα και την ποιότητα του προϊόντος. Συγκεκριμένα, το κόστος για την πάστα ή τη σκόνη γουασάμπι κυμαίνεται περίπου στα $5-$10 ανά 30 γρ. ενώ το κόστος για την ακατέργαστη ρίζα γουασάμπι μπορεί να κυμαίνεται μεταξύ $160 και $250 ανά κιλό. Λόγω της μικρής διαθεσιμότητάς του και συνεπώς του υψηλού του κόστους, η εύρεση αυθεντικού γουασάμπι εκτός Ιαπωνίας είναι σπάνια. Ένα συχνό υποκατάστατο λοιπόν που χρησιμοποιείται είναι το μείγμα από χρένο, μουστάρδα, άμυλο και πράσινη χρωστική τροφίμων ή σκόνη από σπανάκι. 

Παρόλο που συχνά αρκετά προϊόντα φέρουν την ονομασία “wasabi”, στην πραγματικότητα αυτά δεν περιλαμβάνουν κανένα από τα συστατικά του φυτού γουασάμπι.

Σε ποιες συνθήκες διατηρείται και πότε είναι καλό να καταναλώνεται;

Καρύκευμα Wasabi

• Συνίσταται πάντοτε ο έλεγχος της ημερομηνίας λήξης. Τα ξηρά τρόφιμα όπως τα καρυκεύματα μπορούν να καταναλωθούν με ασφάλεια ακόμα και μετά την αναγραφόμενη ημερομηνία υπό τον όρο ότι έχουν τηρηθεί οι οδηγίες αποθήκευσης και δεν έχει φθαρεί η συσκευασία.
• Για μεγιστοποίηση της διάρκειας συντήρησης της σκόνης γουασάμπι αποθηκεύστε τη σε δροσερό και σκοτεινό ντουλάπι, μακριά από άμεση θερμότητα ή το ηλιακό φως και βεβαιωθείτε ότι η συσκευασία είναι καλά σφραγισμένη.

Πάστα Wasabi

• Συνίσταται πάντοτε ο έλεγχος της ημερομηνίας λήξης.
• Αν υπάρχουν οδηγίες στη συσκευασία για το πώς να αποθηκεύσετε το προϊόν ή για το μαγείρεμα, βεβαιωθείτε ότι τις ακολουθείτε.
• Για μεγιστοποίηση της διάρκειας συντήρησης της πάστας γουασάμπι αποθηκεύστε την στο ψυγείο.

Ρίζες Wasabi

• Τυλίξτε τις ρίζες γουασάμπι σε υγρές πετσέτες και αποθηκεύστε τις στο ψυγείο όταν αυτές δεν χρησιμοποιούνται.
• Ξεπλύνετέ τις με κρύο νερό κάθε λίγες ημέρες και κόψτε τις όταν χρειάζεται για να αφαιρέσετε τα αλλοιωμένα μέρη. 
• Τα φύλλα όπως και η ρίζα γουασάμπι πρέπει να αποθηκεύονται στο ψυγείο και να χρησιμοποιούνται το συντομότερο δυνατό.

Διάρκεια αποθήκευσης  Wasabi

Πώς να το εντάξετε στη Διατροφή σας;

Σε γενικές γραμμές, μπορείτε να συνδυάσετε το γουασάμπι με πιάτα τα οποία απολαμβάνετε περισσότερο. Ωστόσο, να θυμάστε πως λόγω της έντονης οσμής και γεύσης, το συστατικό αυτό θα πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή.

Παρακάτω παρέχονται μερικές απλές ιδέες για το πως μπορείτε να το εντάξετε στην καθημερινή διατροφή σας:

• Σερβίρετέ το ως σάλτσα ή σε μορφή σκόνης με σούσι, ρύζι ή ζυμαρικά (π.χ. noodles).
• Χρησιμοποιήστε το ως συστατικό σε σάλτσες σαλάτας, ντιπ για κράκερς με τυρί, τάκος, πίτες ή σε κρεμώδεις σούπες.
• Δώστε άρωμα σε συνταγές με ψάρια και θαλασσινά όπως ο σολομός, ο τόνος και οι γαρίδες.
• Χρησιμοποιήστε το ως ενισχυτικό γεύσης σε πιάτα ασιατικής και ιαπωνικής κουζίνας.
• Τα φύλλα του φυτού γουασάμπι μπορούν επίσης να καταναλωθούν ωμά σε σαλάτες ή να αποξηρανθούν και να καταναλωθούν ως τσιπς.

Συνταγές

Δροσερό και ταυτόχρονα spicy dip με γουασάμπι

Υλικά

• 200 γρ. Γιαούρτι
• 1 κ.γλ. Wasabi σκόνη
• 2 κ.σ. χυμό λεμόνι 
• 1 σκελίδα σκόρδο τριμμένο

Οδηγίες

Ανακατέψτε όλα τα υλικά μέσα σε ένα μπολ και συνοδέψτε με ψητό, ψάρι ή κρέας. 

Wasabi, Τζίντζερ, σκόρδο και ψητές κόκκινες πατάτες

Υλικά

• 2 κιλά κόκκινες πατάτες, κομμένες στη μέση
• 3 κουταλάκια του γλυκού σκόνη γουασάμπι
• 1 ολόκληρη σκελίδα σκόρδο
• 2 κουταλιές της σούπας έξτρα παρθένο ελαιόλαδο
• 1 κουταλάκι του γλυκού τζίντζερ, ψιλοκομμένο
• 1-2 κουταλάκια του γλυκού νερό
• Θαλασσινό αλάτι και φρέσκο μαύρο πιπέρι για γεύση (προαιρετικά) 

Οδηγίες

• Προθερμάνετε το φούρνο στους 220 βαθμούς °C.
• Σπάστε μια ωμή σκελίδα σκόρδου και ξεφλουδίστε την.
• Τοποθετήστε τις πατάτες και το σκόρδο σε μια μεγάλη κατσαρόλα, καλύψτε με κρύο νερό και σιγοβράστε τις για περίπου 5-10 λεπτά. Το βράσιμο μειώνει τον χρόνο ψησίματος και βοηθάει στο να παραμείνουν υγρές.
• Ακολούθως, αφαιρέστε την κατσαρόλα από τη φωτιά και ολοκληρώστε τη διαδικασία στο φούρνο, ώστε να ροδίσουν και να γίνουν λίγο τραγανές.
• Σε ένα μικρό γυάλινο μπολ, ανακατέψτε καλά τη σκόνη γουασάμπι και προσθέστε 1 κουταλάκι του γλυκού νερό. Σε περίπτωση που χρειαστεί προσθέστε περισσότερο νερό έως ότου δημιουργηθεί μια παχύρρευστη πάστα. Σκεπάστε και άφησε το μείγμα στην άκρη.
• Ξαναβάλτε τις πατάτες στην κατσαρόλα και προσθέστε τις σκελίδες σκόρδου.
• Στη συνέχεια, στο μπολ με το γουασάμπι προσθέστε λίγο τζίντζερ, ελαιόλαδο, αλάτι και πιπέρι. Ανακατέψτε καλά και προσθέστε το μείγμα στις πατάτες και το σκόρδο μέχρι να καλυφθούν καλά.
• Τοποθετήστε τις πατάτες σε ένα ταψί και βάλτε τις στον φούρνο μέχρι να ροδίσουν. Εάν χρειαστεί, γυρίστε τις μία ή δύο φορές για να ροδίσουν από όλες τις πλευρές. Παρακολουθήστε τα προσεκτικά για να μην καούν. 
• Βγάλτε τις από το φούρνο και απολαύστε τις ζεστές.

Επιπρόσθετες δημοφιλείς συνταγές που μπορούν να παρασκευαστούν με αυτό το ιδιαίτερο συστατικό

• Φτερούγες κοτόπουλου με σάλτσα γουασάμπι
• Αβοκάντο γεμιστό με τόνο και σάλτσα γουασάμπι
• Ρύζι, σαφράν και μαγιονέζα γουασάμπι
• Κολοκυθάκια με κρέμα γουασάμπι
• Παγωτό γουασάμπι