Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c) αποτελεί έναν συμπληρωματικό τρόπο αξιολόγησης του γλυκαιμικού ελέγχου στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη. Σχηματίζεται από τη μη αντιστρεπτή ένωση μορίων γλυκόζης με μόρια αιμοσφαιρίνης στο αίμα, μια διαδικασία που ονομάζεται μη ενζυματική γλυκοζυλίωση. Η τιμή της στο αίμα εκφράζεται σε εκατοστιαίο ποσοστό της ολικής αιμοσφαιρίνης.
Τι δείχνουν οι τιμές της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης στο αίμα;
Οι τιμές της HbA1c αντικατοπτρίζουν το μέσο επίπεδο τιμών γλυκόζης των τελευταίων 9-10 εβδομάδων, διάστημα που αντιστοιχεί στο μέσο χρόνο ζωής των αιμοσφαιρίων. Η σχέση των επιπέδων γλυκόζης στο πλάσμα και της HbA1c είναι ανάλογη, δηλαδή, όσο αυξάνουν οι τιμές γλυκόζης τόσο αυξάνει και η τιμή γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης.
Φυσιολογικές τιμές αιμοσφαιρίνης θεωρούνται τιμές <5.7%.Τιμές ανάμεσα από 5.7-6.4% θεωρείται ότι υποδηλώνουν μια κάποιου βαθμού διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης και αυξάνουν το κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη στο μέλλον.Τιμές >6.4% χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης για την επιβεβαίωση ύπαρξης σακχαρώδη διαβήτη.
Ποιοι οι στόχοι της HbA1c στον διαβήτη;
Οι θεραπευτικοί στόχοι για τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη εξατομικεύονται. Σε γενικές γραμμές οι στόχοι είναι HbA1c<7% για άτομα χαμηλού καρδιαγγειακού κινδύνου και >7% για άτομα υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου, για όσους έχουν αυξημένο κίνδυνο υπογλυκαιμιών και ιδιαίτερα ανεπίγνωστων, καθώς και για ηλικιωμένους.
Πόσο συχνά πρέπει να μετριέται η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη;
Σε διαβητικά άτομα στα οποία υπάρχει καλός έλεγχος αιματικής γλυκόζης, τότε μια φορά κάθε 6 μήνες είναι μια επαρκείς συχνότητα εξέτασης της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης.
Σε διαβητικά άτομα στα οποία δεν υπάρχει καλός έλεγχος, τότε μια φορά κάθε 3 μήνες συστήνεται περισσότερο.
Γιατί πρέπει να μετριέται η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη;
Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη είναι μία από τις εξετάσεις για την παρακολούθηση του διαβήτη, μαζί με τη γλυκόζη αίματος. Θεωρείται σαν μια εναλλακτική επιλογή της γλυκόζης αίματος.
Σε αντίθεση με τη γλυκόζη, η οποία μπορεί να έχει μεγάλες διακυμάνσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας, η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη αντικατοπτρίζει πιο χρόνιες τιμές του ζαχάρου στο αίμα (τον μέσο όρο των περίπου 2-3 προηγούμενων μηνών).
Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη είναι πιο χρήσιμο εργαλείο για την παρακολούθηση της μακροχρόνιας πορείας και έλεγχο του διαβήτη σε ένα άτομο.
Πέραν από τη σχέση της με τον διαβήτη, η αυξημένη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη συνδέεται επίσης με τον αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα και καρδιακή προσβολή.
Πλεονεκτήματα εξέτασης γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης
- Είναι καλό εργαλείο για τη μακροχρόνια παρακολούθηση του γλυκαιμικού ελέγχου
- Δεν απαιτεί τον εξεταζόμενο να είναι νηστικός
- Συνδέεται όχι μόνο με τον διαβήτη, αλλά και με καρδιαγγειακά νοσήματα
- Δεν επηρεάζεται από βραχυπρόθεσμους παράγοντες όπως φυσική άσκηση, κάπνισμα και διατροφή
- Είναι πιο σταθερή και πιο δύσκολο να υπάρξουν σφάλματα από λάθη πριν την εξέταση, σε σχέση με τη γλυκόζη αίματος
Πότε οι τιμές της HbA1c δεν λαμβάνονται υπόψιν;
Οι τιμές της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης δεν πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν σε περιπτώσεις αιμοσφαιρινοπάθειας (απλή, δρεπανοκυτταρική ή μεσογειακή αναιμία), νεφροπάθειας, χρόνιου αλκοολισμού καθώς και σε περιπτώσεις χρόνιας απώλειας αίματος.
Περιορισμοί στη μέτρηση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης
Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες οι οποίοι μπορούν να επηρεάσουν την μέτρηση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης και να δώσουν ψευδώς αυξημένα ή μειωμένα αποτελέσματα.
Ψευδώς αυξημένη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη
Οποιαδήποτε πάθηση ή κατάσταση η οποία προκαλεί είτε αύξηση στην ζωή του ερθυροκυττάρου είτε μείωση στο ρυθμό αναπαραγωγής των ερυθροκύτταρων, μπορεί να προκαλέσει την ψευδώς αυξημένη τιμή γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης:
- Σιδηροπενική αναιμία (έλλειψη σιδήρου)
- Μεγαλοβλαστική αναιμία (έλλειψη βιταμίνης Β12 ή/και φυλλικού οξέος)
- Ασπληνία
- Πιθανώς μετά τη μετάγγιση αίματος (αμφιλεγόμενα αποτελέσματα)
- Πιθανώς έντονη υπερτριγλυκεριδαιμία
- Πιθανώς έντονη υπερχολερυθριναιμία
- Ουραιμία
- Ορισμένες ουσίες όπως δηλητηρίαση από μόλυβδο, χρόνιος αλκοολισμός και χρήση οπιοειδών
Ψευδώς μειωμένη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη
Παρομοίως, οποιαδήποτε πάθηση ή κατάσταση έχει ως αποτέλεσμα είτε τη μείωση στη διάρκεια ζωής του ερυθροκυττάρου, είτε την αύξηση του ρυθμού αναπαραγωγής τους, μπορεί να προκαλέσει τη ψευδώς μειωμένη τιμή γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης.
- Οξέα και χρόνια απώλεια αίματος
- Αιμολυτική αναιμία
- Σπληνομεγαλία
- Νεφρική νόσος τελικού σταδίου
- Κατά τη 12-16η εβδομάδα κύησης μέχρι και την 20-24η εβδομάδα (μετά οι τιμές μπορεί να αρχίσουν να αυξάνονται πάλι)
- Συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης Ε
- Ριμπαβιρίνη και ιντερφερόνη-άλφα
