Το ιπποφαές είναι ο καρπός ενός θάμνου, η ονομασία του οποίου προέρχεται από τα συνθετικά "ίππος", που είναι το άλογο και "φαές" που σημαίνει λάμψη.
Εάν και στη ζωή μας μπήκε μόλις στις αρχές του 20ού αιώνα, οι πρώτες αναφορές εντοπίζονται χιλιάδες χρόνια πριν. Τόσο ο καρπός, όσο και τα φύλλα του ιπποφαούς, χρησιμοποιούνταν για τη θεραπεία πολλών παθολογικών καταστάσεων καθώς και ως πηγή ενέργειας και δύναμης, τόσο από τους ανθρώπους όσο και από τα ζώα,. Εξ’ ου άλλωστε και το όνομά του.
Σύμφωνα με ιστορικά στοιχεία, στην εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου χρησιμοποιούνταν ως τρόφιμο για το στρατό και ως δυναμωτικό για τα τραυματισμένα άτομα και ζώα. Ωστόσο, αναφορές χρήσης του ιπποφαούς, υπάρχουν τόσο στην Κινέζικη ιατρική, όσο και στις Αγιουβερδικές πρακτικές.
Τι είναι το ιπποφαές;
Ανήκει στην οικογένεια φυτών Elaeagnaceae και είναι ένας μικρός φυλλοβόλος θάμνος. Φύεται σε ορεινές περιοχές, κατά κύριο λόγο στην Ευρώπη και την Ασία και το ύψος του θάμνου κυμαίνεται από 1 έως 4 μέτρα. Λέγεται αλλιώς και Sea Buckthorn, ωστόσο, συναντάται συχνά και με τη λατινική του ονομασία, Hippophae rhamnoides.
Με ποιους τρόπους μπορεί να το καταναλώσει κάποιος;
Ο καρπός του ιπποφαούς μοιάζει με αυτόν των μούρων και έχει ένα ζωηρό πορτοκαλί χρώμα. Λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε λιπαρά οξέα, διαθέτει μια χαρακτηριστικά ξινή γεύση, η οποία τον χαρακτηρίζει.
Όλα τα μέρη του φυτού, τόσο ο καρπός όσο και τα φύλλα, περιέχουν βιο-ενεργά συστατικά. Στο εμπόριο διατίθεται σε διάφορες μορφές όπως σε ξηρή σκόνη, σε μορφή ελαίου, ως αποξηραμένο φρούτο ή σε χυμό.
Ιπποφαές: Ποια είναι η διατροφική του αξία;
Πολύ συχνά θα ακούσετε ότι το ιπποφαές αποτελεί μια υπερτροφή, και όχι τυχαία. Η διατροφική αξία του είναι ιδιαίτερα υψηλή, γεγονός που οφείλεται σε πάνω από 190 θρεπτικά συστατικά που περιέχει.
Η διατροφική σύνθεση του ιπποφαούς διαφοροποιείται ανάλογα το μέρος που έχει καλλιεργηθεί, το υψόμετρο καθώς και τη διαδικασία εκχύλισης που χρησιμοποιήθηκε. Τα 100γρ. αποξηραμένου φρούτου αποδίδουν περίπου 275 θερμίδες και περιέχουν υδατάνθρακες, πρωτεΐνες και λίπος.
Η πλούσια σύνθεσή του σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, είναι ένα στοιχείο που καθιστά το ιπποφαές έναν ξεχωριστό καρπό, καθώς αποτελεί μια αξιόλογη πηγή ωμέγα 3,6 και 7 λιπαρών οξέων (λινολεϊκό οξύ, άλφα-λινολεϊκό οξύ, παλμιτολεϊκό οξύ, παλμιτικό οξύ).
Σύμφωνα με μελέτες, ο καρπός του ιπποφαούς αποτελεί μια εξαιρετική πηγή φυτικών ινών. Περιέχει βιταμίνες Ε και C (400-600mg / 100γρ. ξηρού βάρους), ενώ στους καρπούς υπάρχουν βιταμίνες του συμπλέγματος Β, όπως βιταμίνη Β1, Β2, Β3, Β5, Β6, βιοτίνη και φολικό οξύ.
Αποτελεί πηγή β-σιτοστερόλης και φλαβονοειδών, όπως είναι η κουερσετίνη, καθώς και πηγή καμφερόλης. Στον καρπό του ιπποφαούς, βρέθηκαν ορισμένες ουσίες που φέρουν το όνομα του φυτού, όπως Ηippophaeosides A-C και Ηippophins C-F, οι οποίες μέχρι στιγμής έχουν εντοπιστεί μόνο στο ιπποφαές και δεν είναι ακόμη γνωστή η δράση και τα οφέλη τους στην υγεία.
Το ιπποφαές είναι αξιόλογη πηγή προκυανιδών, όπως κατεχίνης, επιγαλοκατεχίνης και γαλοκατεχίνης, ουσίες που έγιναν γνωστές και εντοπίζονται σε μεγαλύτερες ποσότητες στο πράσινο τσάι. Επιπλέον, περιέχει καροτενοειδή, όπως είναι η ζεαξανθίνη, η λουτεΐνη και το β-καροτένιο.
Ποιες είναι οι επιδράσεις του στην υγεία;
Λόγω της ευρείας σύνθεσής του σε θρεπτικά συστατικά θεωρήθηκε ως ένα καρπός με ισχυρές αντιοξειδωτικες, αντιφλεγμονώδεις, αντιμικροβιακές, αναλγητικές και αντικαρκινικές ιδιότητες.
Ιπποφαές και καρδιαγγειακή υγεία
Σύμφωνα με ορισμένες μελέτες, η λήψη ιπποφαούς μπορεί να έχει σημαντικά καρδιαγγειακά οφέλη, γεγονός που αποδίδεται στα φλαβονοειδή που περιέχει. Μελέτες έδειξαν πως, η λήψη ιπποφαούς μειώνει τη συσσώρευση αιμοπεταλίων σε υγιή άτομα, προλαμβάνοντας έτσι την αθηροσκλήρωση, ενώ φάνηκε να βελτιώνει την καρδιαγγειακή λειτουργία σε άτομα με ισχαιμική καρδιοπάθεια. Σε ορισμένες μελέτες φάνηκε πως επιδρά θετικά στα λιπίδια του αίματος ακόμη και σε άτομα με υπερλιπιδαιμία. Συγκεκριμένα, η λήψη ιπποφαούς μείωσε τα επίπεδα της ολικής και της “κακής” LDL χοληστερόλης, μείωσε την οξείδωση της LDL χοληστερόλης, ενώ φάνηκε να έχει θετική επίδραση στα επίπεδα των τριγλυκεριδίων και της ΗDL χοληστερόλης. Δεν κατάφεραν όλες οι μελέτες, ωστόσο, να δείξουν αντίστοιχα, θετικά αποτελέσματα.
Επούλωση πληγών, εγκαυμάτων και έλκους
Το ιπποφαές είναι πλούσια πηγή ωμέγα 6 και 7 λιπαρών οξέων, τα οποία αποτελούν στοιχεία την επιδερμίδας και πιστεύεται ότι βοηθούν στην επούλωση πληγών και στην ανάπλαση του δέρματος από εγκαύματα.
Σύμφωνα με ορισμένες μελέτες, η λήψη ιπποφαούς βοηθά στη μείωση της έντασης των συμπτωμάτων ατοπικής δερματίτιδα (έκζεμα). Άλλες μελέτες, έδειξαν πως η τοπική χρήση ελαίου ιπποφαούς προστατεύει το δέρμα ενάντια στις UV ακτινοβολίες, ενώ συμβάλει στη ταχύτερη επούλωση εγκαυμάτων, στη μείωση του οιδήματος καθώς και σε ανακούφιση του πόνου.
Γαστροπροστασία και ιπποφαές
Μελέτες σε ποντίκια έδειξαν πως η λήψη εκχυλίσματος ιπποφαούς συμβάλει στην προστασία του γαστρεντερικού συστήματος, στη μείωση αναγωγών και παλινδρόμησης και κυρίως στην προστασία και πρόληψη δημιουργίας έλκους. Η δράση του οφείλεται στη μείωση της οξύτητας του στομάχου, στις αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές του, καθώς και στην ικανότητά του να μειώνει το χρόνο κένωσης του στομάχου.
Η λήψη ιπποφαούς μπορεί ακόμη να μειώσει τις πιθανότητες μόλυνσης του γαστρεντερικού σωλήνα, κυρίως μέσω της αντιμικροβιακής του δράσης και αναστολής ορισμένων παθογόνων μικροοργανισμών, όπως ορισμένα Gram- βακτήρια.
Αντιδιαβητικές ιδιότητες του ιπποφαούς
Καθώς το ιπποφαές αποτελεί πηγή υδατανθράκων η λήψη του αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης ορού. Ωστόσο. λόγο τη σύστασής του σε φυτικές ίνες, πολλές μελέτες έδειξαν πως καθυστερεί την αύξηση των επιπέδων γλυκόζη στο αίμα και μειώνει της ανάγκες σε ινσουλίνη, βελτιώνοντας με αυτόν τον τρόπο τη γλυκαιμική απάντηση και το γλυκαιμικό έλεγχο ακόμη και σε άτομα με διαβήτη.
Έχει το ιπποφαές αντικαρκινικές ιδιότητες
Μελέτες σε πειραματόζωα έδειξαν πως η λήψη χυμού με ιπποφάες, μπορεί να μειώσει τη συχνότητα εμφάνισης αλλά και την ανάπτυξη όγκων. Επιπλέον, ορισμένες προκαταρκτικές μελέτες έδειξαν, πως το έλαιο του ιπποφαούς προστατεύει τα κύτταρα και το DNA από την τοξικότητα της χημειοθεραπείας και της ακτινοβολίας, κυρίως λόγω των φλαβονοειδών που περιέχει. Ωστόσο, εκκρεμούν μεγαλύτερες μελέτες που να επιβεβαιώνουν τις αντικαρκινικές ιδιότητες του ιπποφαούς.
Μείωση της ξηροφθαλμίας
Η ξηροφθαλμία επηρεάζεται σημαντικά από την πρόσληψη λινολεϊκού και γ-λινολενικού οξεός καθώς και ωμέγα 3 λιπαρών οξέων, γενικά. Μελέτες έδειξαν πως χάρη στη πλούσια σε σύνθεσή του σε λιπαρά οξέα, αντιοξειδωτικά, καροτενοειδή και βιταμίνη Ε, το έλαιο του ιπποφαούς μπορεί να μειώσει τη φλεγμονή των ματιών και να βελτιώσει την ξηροφθαλμία, ιδιαίτερα σε κρύες περιόδους.
Διαβάστε Επίσης: Ξηροφθαλμία, πώς βοηθά η Διατροφή;
Αντιοξειδωτική προστασία και ενίσχυση ανοσοποιητικού
Ως πλούσια πηγή βιταμίνης C και βιταμίνης Ε, προσφέρει ισχυρή αντιοξειδωτική προστασία. Η λήψη εκχυλίσματος φύλλων ιπποφαούς φάνηκε να έχει ανοσοτροποποιηικές ιδιότητες. Συγκεκριμένα, αναστέλλει τη δράση των ελευθέρων ριζών και αυξάνει την παραγωγή μορίων που ενισχύουν τη δράση του ανοσοποιητικού συστήματος (IL-2, γ-ιντερφερόνης). Ωστόσο, η λήψη του δεν φάνηκε να μπορεί να προλάβει την εμφάνιση κρυολογήματος ή να μειώσει τη διάρκεια των συμπτωμάτων του κρυολογήματος.
Υπάρχουν αντενδείξεις ή ανεπιθύμητες ενέργειες;
Η λήψη ιπποφαούς είναι ασφαλής και δεν παρουσιάζει τοξικότητα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια για έως και 90 ημέρες από ενήλικες, ωστόσο, συστήνεται να μην χρησιμοποιείται από παιδιά κάτω των 12 ετών. Η συστηματική λήψη ιπποφαούς μπορεί να προκαλέσει ένα ήπιο χρωματισμό των ούρων (έντονο κίτρινο έως κόκκινο χρώμα) ή και αλλαγή στην οσμή τους, ωστόσο δεν αποτελεί κάτι ανησυχητικό για την υγεία.
Η λήψη συμπληρωμάτων με ιπποφαές θα πρέπει να αποφεύγεται από άτομα που λαμβάνουν φάρμακα για τη ρύθμιση της πίεσης, αντιπηκτική ή αντιαιμοπεταλιακή αγωγή, αντινεοπλασματικά φάρμακα ή είναι σε ανοσοκαταστολή. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν μελέτες που να υποστηρίζουν τη λήψη του κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνη ή το θηλασμό, για το λόγο αυτό θα πρέπει να αποφεύγεται η λήψη συμπληρώματος σε αυτές τις περιόδους.
Προσοχή συστήνεται σε όσους λαμβάνουν φάρμακα για τη χοληστερίνη ή το διαβήτη, καθώς ενδέχεται να έχει αθροιστική δράση. Άτομα που πρόκειται να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση, συστήνεται να διακόψουν τη λήψη του τουλάχιστον 2 εβδομάδες πριν το χειρουργείο.
Ποια είναι η συνιστώμενη ημερήσια δοσολογία;
Σε μορφή ξηρού εκχυλίσματος των καρπών και των φύλλων, η συνήθης δόση κυμαίνεται μεταξύ 500 έως 2000mg ημερησίως. Όσο αναφορά το λάδι η δόση μπορεί να είναι υψηλότερη και να κυμαίνεται μεταξύ 2000 έως 5000mg ημερησίως.
