Η σύγχρονη τάση των ενηλίκων είναι να καταναλώνουν το μεγαλύτερος μέρος των θερμίδων τους προ το τέλος της ημέρας. Το φαινόμενο αυτό έχει οδηγήσει στην υπόθεση ότι η συγκεκριμένη διατροφική συμπεριφορά οδηγεί σε αύξηση βάρους, αλλά και σε άλλα μεταβολικά νοσήματα, υπόθεση όμως που δεν έχει μελετηθεί επαρκώς.
Πώς σχεδιάστηκε η μελέτη;
Ιταλοί ερευνητές θέλησαν να διερευνήσουν τον παραπάνω ισχυρισμό διεξάγοντας προοπτική μελέτη διάρκειας 6 ετών. Στη μελέτη συμπεριλήφθησαν 1245 μη παχύσαρκοι, μη διαβητικοί Καυκάσιοι εθελοντές, ηλικίας 45-64 ετών (αντιπροσωπευτικό δείγμα). Κατά την έναρξη της μελέτης συλλέχθηκαν πληροφορίες σχετικά με: το μορφωτικό επίπεδο, την κατάσταση υγείας, την φαρμακευτική αγωγή, τις ώρες ύπνου, το επίπεδο φυσικής δραστηριότητας, τις καπνιστικές συνήθειες, την κατανάλωση αλκοόλ, την κατανάλωση γευμάτων εκτός σπιτιού και τις διατροφικές συνήθειες (με τη χρήση ημι-ποσοτικού ερωτηματολογίου συχνότητας κατανάλωσης τροφίμων και λεπτομερούς τριήμερου ημερολογίου καταγραφής).
Το ημερολόγιο καταγραφής τροφίμων αφορούσε 2 συνεχόμενες καθημερινές και 1 μέρα από το Σαββατοκύριακο, ενώ είχε ζητηθεί να συγκεκριμενοποιούνται τα γεύματα που καταναλώνονται για πρωινό, δεκατιανό, μεσημεριανό, απογευματινό, βραδινό, και προ ύπνου. Υπήρχαν σαφείς οδηγίες για τον χαρακτηρισμό ενός γεύματος ως πρωινό, δεκατιανό κτλ. Επιπλέον, κατά την έναρξη, αλλά και στο «follow up» 6 χρόνια μετά, πραγματοποιήθηκαν ανθρωπομετρικές μετρήσεις, μετρήσεις της αρτηριακής πίεσης, εξετάσεις αίματος για συγκεκριμένους μεταβολικούς δείκτες και, τέλος, εκτίμηση του λίπους στο συκώτι. Τέλος, πραγματοποιήθηκε τυφλοποίηση ως προς τους ερευνητές.
Οι εθελοντές χωρίστηκαν σε 3 τριτημόρια, σύμφωνα με το ποσοστό των ημερησίων θερμίδων που κατανάλωναν στο βραδινό γεύμα. Στο 1ο τριτημόριο εντάχθηκαν αυτοί που είχαν τη χαμηλότερη ενεργειακή πρόσληψη στο βραδινό γεύμα (<33% των ημερησίων θερμίδων, n= 423) και στο 3ο αυτοί που είχαν την υψηλότερη ενεργειακή πρόσληψη (≥48% των ημερησίων θερμίδων, n=404).
Τι έδειξαν τα αποτελέσματα των μελετών;
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση στην επίπτωση της παχυσαρκίας (από 4,7% σε 11,4%), του μεταβολικού συνδρόμου (από 11,1% μέχρι 16,1%) και της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου (από 16,5% σε 23,8%) από το χαμηλότερο προς το υψηλότερο τριτημόριο (p<0,05). Σύμφωνα δε με τα αποτελέσματα της πολλαπλής λογαριθμιστικής παλινδρόμησης, αφού ελήφθησαν υπόψιν η ηλικία, το φύλο, ο ΔΜΣ (Δείκτης Μάζας Σώματος) κατά την έναρξη, το επίπεδο φυσικής δραστηριότητας, η διαμονή σε αγροτική περιοχή, η συνολική ενεργειακή πρόσληψη, η ενεργειακή πρόσληψη από το κορεσμένο λίπος και η παράλειψη πρωινού γεύματος, τα άτομα στο 3ο τριτημόριο είχαν σχεδόν διπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας (ΣΛ= 2,33, 95% ΔΕ = 1,17-4,65), καθώς και 52% και 56% μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν μεταβολικό σύνδρομο (ΣΛ= 1,52, 95%ΔΕ= 1,01-2,30) και μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος (ΣΛ= 1,56, 95%ΔΕ= 1,10-2,22), αντίστοιχα, σε σχέση με αυτούς που βρίσκονταν στο 1ο τριτημόριο.
Τι να κρατήσετε;
Όπως φαίνεται από τα παραπάνω, η κατανάλωση του μεγαλύτερου μέρους των θερμίδων στο βραδινό γεύμα σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για παχυσαρκία, μεταβολικό σύνδρομο και μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος. Ανάμεσα στα μειονεκτήματα της μελέτης είναι τα παρακάτω:
- Αφορά αποκλειστικά μη παχύσαρκο πληθυσμό της Ιταλίας και τα δεδομένα δεν μπορούν να γενικευθούν σε παχύσαρκα άτομα, καθώς και σε άλλους πληθυσμούς
- Δεν ελέγχθηκε η ύπαρξη συνδρόμου βραδινής υπερφαγίας
- Το τριήμερο ημερολόγιο δεν είναι επαρκές για να αξιολογήσει τις συνήθεις διατροφικές συμπεριφορές
- Οι διατροφικές συμπεριφορές και συνήθειες ενδέχεται να άλλαξαν με το πέρασμα των χρόνων
- Ενδέχεται να υπάρχουν σφάλματα στην εκτίμηση της διατροφικής πρόσληψης
- Είναι πιθανή η ύπαρξη επιπλέον συγχυτικών παραγόντων
Παρά τα μειονεκτήματα, τα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα σημαντικά, καθώς αναδεικνύουν καινούρια όπλα έναντι της παχυσαρκίας και άλλων μεταβολικών νοσημάτων. Για την επιβεβαίωση των αποτελεσμάτων απαιτούνται περισσότερες, καλύτερα σχεδιασμένες μελέτες.
