Εισαγωγή
Αναμφισβήτητα τα γαλακτοκομικά προϊόντα αποτελούν σημαντικά συστατικά της καθημερινής μας διατροφής και η συσχέτιση της κατανάλωσής τους με ζητήματα δημόσιας υγείας έχει προσελκύσει την προσοχή της επιστημονικής κοινότητας. Τις τελευταίες δεκαετίες, το ενδιαφέρον των περισσότερων επιστημόνων έχει στραφεί στη διερεύνηση της συσχέτισης μεταξύ της κατανάλωσης γαλακτοκομικών προϊόντων και της θνησιμότητας από καρκίνο. Αν και έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές μελέτες που να διερευνούν την σχέση αυτή, μέχρι σήμερα, δεν έχει εξαχθεί ένα ομοιογενές συμπέρασμα, καθώς τα ευρήματα των υπαρχουσών ερευνών παρουσιάζουν μεταξύ τους υψηλή ετερογένεια, ασάφεια και ασυνέπεια.
Επιστημονική Βάση πίσω από την εν λόγω Συσχέτιση
Με βάση τις περισσότερες παγκόσμιες διατροφικές συστάσεις, η κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων συνιστάται σε καθημερινή βάση. Τα γαλακτοκομικά προϊόντα αποτελούν ένα πολύπλοκο μείγμα βιοδραστικών ενώσεων που έχουν τόσο θετικές όσο και αρνητικές επιπτώσεις στην καρκινογένεση. Εντούτοις, τα περιεχόμενα συστατικά διαφέρουν ανάλογα με τον τύπο του γαλακτοκομικού προϊόντος και ως εκ τούτου, κάθε γαλακτοκομικό προϊόν μπορεί να μην έχει την ίδια επίδραση στον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.
Σύμφωνα με το Διεθνές Παγκόσμιο Ίδρυμα Έρευνας για τον Καρκίνο (WCRF), η κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων πιθανώς προστατεύει από τον καρκίνο του παχέος εντέρου και ενδεχομένως μειώνει τον κίνδυνο για την εμφάνιση καρκίνου του μαστού. Από την άλλη πλευρά, πάλι με βάση το WCRF, η συχνή πρόσληψη γαλακτοκομικών προϊόντων φαίνεται να προκαλεί αντίθετα αποτελέσματα και να οδηγεί σε αύξηση του κινδύνου για καρκίνο του προστάτη και των ωοθηκών, υποδηλώνοντας ότι η κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων μπορεί να έχει διαφορετικά αποτελέσματα ανάλογα με τον τύπο του καρκίνου.
Σκοπός της μετα-ανάλυσης
Η εν λόγω μετα-ανάλυση του 2022, είχε ως στόχο να διαλευκάνει την πιθανή συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης διαφορετικών τύπων γαλακτοκομικών προϊόντων και της συνολικής θνησιμότητας από καρκίνο ή της θνησιμότητας από συγκεκριμένο ή συγκεκριμένους τύπους καρκίνου.
Πώς Σχεδιάστηκε η ματα-ανάλυση;
Στην μετα-ανάλυση συμπεριλήφθηκαν 34 προοπτικές μελέτες κοορτής που περιλάμβαναν 3.171.186 συμμετέχοντες, στις οποίες καταγράφηκαν 88.545 θάνατοι. Οι μελέτες αυτές συλλέχθηκαν ύστερα από εκτενή βιβλιογραφική αναζήτηση για όλες τις δημοσιεύσεις που είχαν γίνει έως τον Μάρτιο του 2021 ως άρθρα πλήρους έκτασης και γραμμένα στην αγγλική γλώσσα, χρησιμοποιώντας το PubMed και το ISI Web of Science.
Στη συγκεκριμένη μετα-ανάλυση συμπεριλήφθηκαν όσες μελέτες είχαν σχεδιαστεί προοπτικά, είχαν ως έκθεση την κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένης της συνολικής κατανάλωσης γαλακτοκομικών προϊόντων, του γάλακτος, του ζυμωμένου γάλακτος, του τυριού και του βουτύρου, εξέταζαν τη θνησιμότητα από καρκίνο γενικά ή από κάποιον συγκεκριμένο τύπο καρκίνου και όσες μελέτες εξέταζαν σχετικό κίνδυνο.
Από τη μετα-ανάλυση εξαιρέθηκαν όσες μελέτες εξέταζαν τον κίνδυνο θνησιμότητας σε συμμετέχοντες που είχαν τη νόσο κατά την έναρξη της μελέτης. Επίσης, εάν ήταν διαθέσιμες περισσότερες από 1 δημοσιεύσεις από την ίδια κοόρτη, επιλεγόταν η δημοσίευση με τη μεγαλύτερη περίοδο παρακολούθησης ή το μεγαλύτερο πληθυσμιακό δείγμα.
Οι μελέτες κοόρτης που συμπεριλήφθηκαν στη μετα-ανάλυση περιλάμβαναν περίοδο παρακολούθησης που κυμαινόταν από 4,2 έως 41 έτη με διάμεσο χρόνο παρακολούθησης τα 14-15 έτη και οι συμμετέχοντες ήταν ηλικίας ≥15 ετών κατά την έναρξη. Όλες οι μελέτες προσαρμόστηκαν για την ηλικία και οι περισσότερες από αυτές προσαρμόστηκαν για τον Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), τη συνολική ενεργειακή πρόσληψη, την κατανάλωση αλκοόλ, την κατάσταση καπνίσματος, τη σωματική δραστηριότητα και την κοινωνικοοικονομική κατάσταση.
Αποτελέσματα που εξάχθηκαν από την εν λόγω μετα-ανάλυση
Τα ευρήματα της μετα-ανάλυσης αποκάλυψαν ότι η υψηλή κατανάλωση γάλακτος συσχετίστηκε με υψηλότερη θνησιμότητα από καρκίνο στις γυναίκες (RR: 1,10, 95% CI: 1,01, 1,21) σε σχέση με τη χαμηλότερη πρόσληψη γαλακτοκομικών προϊόντων. Η εξήγηση που δόθηκε για αυτό το αποτέλεσμα ήταν ότι η κατανάλωση γάλακτος πιθανώς αυξάνει τις κυκλοφορούσες συγκεντρώσεις του ινσουλινόμορφου αυξητικού παράγοντα 1 (IGF-1), με απόρροια την έκθεση σε αυξημένο κίνδυνο καρκίνου, ιδίως καρκίνου των ωοθηκών και του ήπατος.
Ταυτόχρονα, αποκαλύφθηκε ότι η υψηλή κατανάλωση γάλακτος, λακτόζης και ελεύθερης γαλακτόζης σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου των ωοθηκών. Το γάλα περιείχε 4,5-5,5% λακτόζη και 227 mg ελεύθερης γαλακτόζης ανά 100 ml. Η εξήγηση που δόθηκε για αυτό το αποτέλεσμα ήταν ότι η συσσώρευση γαλακτόζης και μεταβολιτών της γαλακτόζης, όπως η φωσφορική γαλακτόζη-1 και η γαλακτιτόλη, ενδέχεται να παρεμβαίνει στη σηματοδότηση των γοναδοτροπινών και στην απόπτωση των ωοθηκών, με αποτέλεσμα την επαγόμενη από τη γαλακτόζη τοξικότητα των ωοθηκών.
Από την άλλη πλευρά, αποδείχθηκε μια αντιστρόφως ανάλογη συσχέτιση μεταξύ της υψηλής κατανάλωσης ζυμωμένου γάλακτος και του κινδύνου θνησιμότητας από καρκίνο (RR: 0,85- 95% CI: 0,77, 0,94). Παράλληλα, φάνηκε ότι τα άτομα που κατανάλωναν γάλα με υψηλή περιεκτικότητα λίπους (περιεκτικότητα σε λιπαρά ≥3,5%) είχαν υψηλότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνο σε σχέση με άτομα που κατανάλωναν άπαχο (0% λιπαρά) ή ημίπαχο (1,5%) γάλα (RR: 1,17, 95% CI: 1,07, 1,28).
Συγχρόνως, αποκαλύφθηκε ότι άτομα που κατανάλωναν υψηλές ποσότητες τυριών είχαν μεγαλύτερες πιθανότητες θνησιμότητας από καρκίνο του παχέος εντέρου (RR: 1,22; 95% CI: 1,02, 1,46), και όχι γενικά από άλλες μορφές καρκίνου. Στον αντίποδα, δεν υπήρξε συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης βουτύρου (RR: 1,06; 95% CI: 0,70, 1,59) ή της συνολικής κατανάλωσης γαλακτοκομικών προϊόντων (RR: 0,99; 95% CI: 0,95, 1,03) και της θνησιμότητας από καρκίνο
Πλεονεκτήματα της Μετα-ανάλυσης
- Εκτενής ανάλυση συσχέτισης μεταξύ της κατανάλωσης γαλακτοκομικών προϊόντων και του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου.
- Δεν επικεντρώθηκε μόνο σε μια μορφή καρκίνου. Αντίθετα, μελέτησε γενικά την πιθανότητα εκδήλωσης καρκίνου.
- Συμπεριέλαβε τις πιο πρόσφατες προοπτικές μελέτες και τις μελέτες με τον μεγαλύτερο αριθμό συμμετεχόντων και θανάτων από καρκίνο.
- Αξιολόγησε διάφορα γαλακτοκομικά προϊόντα που διαστρωματώθηκαν ξεχωριστά ανάλογα με το φύλο, τον τύπο του καρκίνου, τη γεωγραφική περιοχή και την περιεκτικότητα σε λιπαρά.
Μειονεκτήματα της μετα-ανάλυσης
- Βασίστηκε σε μελέτες παρατήρησης και η μη μετρηθείσα ή υπολειπόμενη σύγχυση δεν μπορούσε να επιλυθεί πλήρως.
- Θα μπορούσαν να προκύψουν σφάλματα μέτρησης κατά την καταγραφή των πληροφοριών κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης, επειδή οι περισσότερες από τις μελέτες που συμπεριλήφθηκαν σε αυτή τη μετα-ανάλυση χρησιμοποίησαν ερωτηματολόγια αυτό-αναφοράς για την εκτίμηση της πρόσληψης γαλακτοκομικών προϊόντων.
- Οι υψηλότερες και χαμηλότερες κατηγορίες κατανάλωσης γαλακτοκομικών προϊόντων διέφεραν μεταξύ των μελετών. Οι περισσότερες μελέτες είχαν συγκρίσιμες χαμηλότερες κατηγορίες, όπως μόνο 1 μερίδα την ημέρα, αλλά η υψηλότερη κατηγορία διέφερε από μελέτη σε μελέτη.
- Λόγω των περιορισμένων δεδομένων, ήταν δύσκολο να εξεταστεί η συσχέτιση της κατανάλωσης γαλακτοκομικών προϊόντων με τη θνησιμότητα από καρκίνο, όταν διαστρωματώθηκε ανά γεωγραφική περιοχή.
Ποια τα Συμπεράσματα για τον επαγγελματία Διαιτολόγο-Διατροφολόγο;
- Η υψηλή κατανάλωση γάλακτος θεωρήθηκε ότι σχετίζεται με υψηλότερες πιθανότητες για καρκίνο -και ιδίως για καρκίνο των ωοθηκών και του ήπατος- συγκριτικά με τη χαμηλή συχνότητα κατανάλωσης γάλακτος στις γυναίκες.
- Η υψηλή κατανάλωση γάλακτος, λακτόζης και γαλακτόζης σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο θνησιμότητας από καρκίνο των ωοθηκών.
- Η κατανάλωση γάλακτος υψηλού σε λίπος συσχετίζεται με μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου σε σχέση με την κατανάλωση άπαχου ή ημίπαχου γάλακτος.
- Η αυξημένη πρόσληψη ζυμωμένου γάλατος σχετίζεται αντιστρόφως ανάλογα με τη θνησιμότητα από καρκίνο.
- Η αυξημένη κατανάλωση τυριών συσχετίζεται με αυξημένη θνησιμότητα από καρκίνο του παχέος εντέρου.
- Δεν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης βουτύρου ή της συνολικής κατανάλωσης γαλακτοκομικών προϊόντων και της θνησιμότητας από καρκίνο.
