Εισαγωγή
Τα τελευταία χρόνια, η διαλειμματική νηστεία έχει αποκτήσει μεγάλη παγκόσμια απήχηση, ως μία εναλλακτική διατροφική στρατηγική που φαίνεται να συμβάλλει στην απώλεια βάρους και τη ρύθμιση του σακχαρώδη διαβήτη ή/και άλλων χρόνιων νοσημάτων. Φαίνεται να εξυπηρετεί πολλούς ανθρώπους στην καθημερινότητα τους, ως μια εναλλακτική λύση στις συμβατικές στρατηγικές απώλειας βάρους. Διαχωρίζεται, στους παρακάτω τύπους.
Στην χρονικά περιορισμένη λήψη τροφής (TRF/TRE), η κατανάλωση όλων των γευμάτων πραγματοποιείται εντός συγκεκριμένου παραθύρου π.χ. 8 ώρες και τις υπόλοιπες ώρες π.χ. 16 ώρες, ακολουθεί η αποχή από την κατανάλωση θερμιδογόνων τροφίμων και ροφημάτων. Οι ώρες νηστείας θα πρέπει να είναι 12 και 21 καθημερινά. Στην εναλλασσόμενη νηστεία (ADF), γίνεται εναλλαγή μεταξύ ημερών νηστείας και ελεύθερης κατανάλωσης τροφίμων, ενώ στην δίαιτα 5:2, για 2 μη συνεχόμενες ημέρες εντός μίας εβδομάδας καταναλώνονται 400-600 kcal/ημέρα και τις υπόλοιπες 5 η κατανάλωση τροφίμων είναι ελεύθερη.
Παράλληλα, υπάρχει και το τροποποιημένο πρωτόκολλο εναλλασσόμενης νηστείας (ADMF), κατά το οποίο πραγματοποιείται μια εναλλαγή μεταξύ ημερών ελεύθερης κατανάλωσης τροφίμων και πρόσληψης 25% ενεργειακών αναγκών.
Τελευταίος τύπος είναι το ραμαζάνι (RF), από το οποίο μάλιστα προήλθε η αφορμή περί της διαλειμματικής νηστείας, σύμφωνα με το οποίο η αποχή από τη λήψη τροφής και νερού διαρκεί από την ανατολή μέχρι τη δύση του ηλίου για 30 περίπου ημέρες.
Σκοπός της Μελέτης
Η εν λόγω μεταανάλυση του 2023, είχε ως στόχο τη σύγκριση της αποτελεσματικότητας διαφορετικών σχημάτων διαλειμματικής νηστείας (IF) στην απώλεια βάρους μεταξύ τους αλλά και με μία τυπική υποθερμιδική δίαιτα (CER). Επίσης, έγινε προσπάθεια μιας συνολικής αξιολόγησης της συμμόρφωσης σε κάθε τύπο δίαιτας.
Πως Σχεδιάστηκε;
Πραγματοποιήθηκε αναζήτηση σε τρεις βάσεις δεδομένων από το 2011 έως τον Ιούνιο του 2021 για τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές που αξιολογούσαν τους τρεις τύπους διαλείπουσας νηστείας που αναφέρθηκαν ανωτέρω. Έπειτα από την ολοκληρωτική αξιολόγηση, συμπεριλήφθηκαν τελικά 24 μελέτες.
Στα κριτήρια επιλογής, συμπεριλήφθηκε η ηλικία των συμμετεχόντων (άνω των 18) με φυσιολογικό βάρος, υπέρβαρους και παχύσαρκους, ενώ εξαιρέθηκαν όσοι είχαν διαγνωστεί με μεταβολικό σύνδρομο και διαβήτη.
Παράλληλα, αποκλείστηκαν όσες μελέτες αφορούσαν πρωτόκολλα νηστείας που χορηγήθηκαν μαζί με άλλες διατροφικές παρεμβάσεις (πέρα από τις γενικές συστάσεις για τήρηση μιας ισορροπημένης διατροφικής πρόσληψης).
Όσον αφορά την συμμόρφωση, η αξιολόγηση έγινε με βάση τη χρήση καθημερινών καταγραφών του διατροφικού χρονικού διαστήματος, την αυτοαξιολόγηση ή την παρακολούθηση από διαιτολόγους. Το ποσοστό συμμόρφωσης, υπολογίστηκε ως ημέρες συμμόρφωσης, διαιρεμένες με τις συνολικές ημέρες δίαιτας (ADF/5:2) ή την κατανάλωση φαγητού εντός του προκαθορισμένου χρονικού διαστήματος (TRE).
Ο συνολικός αριθμός των συμμετεχόντων ήταν 1768, εκ των οποίων η πλειοψηφία ήταν γυναίκες και η ηλικία τους κυμαινόταν από 23 έως 68 έτη και το εύρος τιμών του Δείκτη Μάζας Σώματος ήταν 21,7-39,5 Kg/m2. Η περίοδος παρέμβασης κυμαινόταν από 2 έως 26 εβδομάδες.
Τι Εδειξαν τα Αποτελέσματα;
- Και τα τρία είδη διαλειμματικής νηστείας είναι αποτελεσματικά στην απώλεια βάρους, αλλά δεν υπερτερούν της τυπικής υποθερμιδικής δίαιτας (CER).
- Η απώλεια βάρους που επιτεύχθηκε κυμαινόταν από 1 έως 13% και δεν διέφερε μεταξύ των 3 τύπων.
- Η μέση διαφορά στην απώλεια βάρους μεταξύ της διαλειμματικής νηστείας και της CER ήταν 0,26 Kg.
- Το ADF/MDF, κατατάχθηκε πρώτο ως διατροφική στρατηγική στην απώλεια βάρους, ακολουθούμενο από την CER.
- Η συμμόρφωση σε καθένα από τα πρωτόκολλα ήταν μέτρια προς υψηλή κατά την έναρξη της παρέμβασης (80%), αλλά μειώθηκε με την πάροδο του χρόνου.
- Για τις βραχυπρόθεσμες μελέτες, το ποσοστό συμμόρφωσης κυμάνθηκε από 71,7% -98% για το ADF/MADF, 73,5% - 98% για τη δίαιτα 5:2 και 83% - 89% για το TRE.
- Στις μελέτες με μεγαλύτερο διάστημα παρακολούθησης (>3 μήνες), η συμμόρφωση ήταν γενικά χαμηλότερη από ό,τι για τις μελέτες με μικρότερη διάρκεια και κυμαινόμενη από 8% - 73%.
Να σημειωθεί βέβαια πως ενδέχεται ένας κίνδυνος μεροληψίας εξαιτίας της επιλεκτικής αναφοράς αποτελεσμάτων σε ορισμένες μελέτες και του σχετικά περιορισμένου αριθμού των συμμετεχόντων ανά μελέτη.
Ποια τα Συμπεράσματα για τον επαγγελματία Διαιτολόγο-Διατροφολόγο;
Η διαλειμματική νηστεία, αν και δεν αποτελεί πανάκεια, φαίνεται ένα χρήσιμο εργαλείο στη φαρέτρα μας και ενδεχομένως να αποδειχθεί μια καλή λύση για αρκετούς ανθρώπους. Με βάση την μεταανάλυση αυτή, η πιο αποτελεσματική μέθοδος είναι η εναλλασσόμενη νηστεία, χωρίς βέβαια να υπερτερεί της τυπικής υποθερμιδικής δίαιτας (CER).
Στην πλειοψηφία των ατόμων που ακολουθούν διαλειμματική νηστεία, με την πάροδο του χρόνου, η συμμόρφωσή τους χάνεται. Επακόλουθο αυτού είναι να φθαρεί και κάθε αποτέλεσμα της δίαιτας, που ενδεχομένως να είχε φανεί τον πρώτο καιρό (π.χ. επαναπρόσληψη βάρους).
Απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή στα άτομα που λαμβάνουν ινσουλίνη, καθώς εγκυμονεί κίνδυνος υπογλυκαιμίας. Απαιτείται πολύ καλή εκπαίδευση και εξατομίκευση!
Σε ένα μέρος του πληθυσμού δεν συστήνεται η διαλειμματική νηστεία, όπως είναι εγκυμονούσες και θηλάζουσες, άτομα που αντιμετωπίζουν διατροφικές διαταραχές, άτομα με ανοσοανεπάρκεια, παιδιά, έφηβοι και άτομα με άνοια.
Φυσικά, σε πιθανά επεισόδια υπερφαγίας και άλλων μη φυσιολογικών διατροφικών συμπεριφορών, η παρούσα δίαιτα θα πρέπει να διακόπτεται!
Γενικά, πρέπει να πραγματοποιηθεί μεγαλύτερη διερεύνηση των πλεονεκτημάτων ADF/MADF για παρατεταμένη απώλεια βάρους, όπως και των πιθανών πλεονεκτημάτων έναντι της CER.
Παράλληλα, απαιτούνται μελέτες με μεγαλύτερη διάρκεια και μεγαλύτερο δείγμα πληθυσμού για να κατανοηθούν οι πιθανές μακροπρόθεσμες συνέπειες στις ανεπάρκειες μακροθρεπτικών και μικροθρεπτικών συστατικών που μπορεί να προκύψουν από τη διαλείπουσα νηστεία και τις επακόλουθες επιπτώσεις της στην υγεία.
