Με τη βοήθεια της τεχνολογίας, η πληροφόρηση και η ενημέρωση είναι πιο εύκολη από ποτέ. Είναι όμως και πιο επικίνδυνη από ποτέ, μιας και υπάρχει πληθώρα ανακριβών και αναξιόπιστων πληροφοριών. Στην επιστήμη της διατροφής και διαιτολογίας, ανακριβείς πληροφορίες μπορούν να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία.
Η εμπιστοσύνη του κοινού στις επιστήμες φθίνει συνεχώς και οι επιστήμονες οφείλουν να παρουσιάζουν στοιχεία που βασίζονται σε καλά σχεδιασμένες και αντικειμενικές μελέτες
Η αξιοπιστία των αποτελεσμάτων των ερευνών στην επιστήμη της διατροφής είναι «κλειδί» για την εμπιστοσύνη του κοινού, η οποία χτίζεται μέσα από τη δημιουργία πολιτικών και οδηγιών που σχετίζονται με τη διατροφή και βελτιώνουν την υγεία του πληθυσμού.
Η Αμερικανική Εταιρεία Διατροφής (American Society for Nutrition, ASN) εξέτασε όλη τη διαθέσιμη βιβλιογραφία σχετικά με την εμπιστοσύνη του κοινού στην επιστήμη της διατροφής και τα μηνύματα που επικοινωνούνται στο κοινό μέσα από την έρευνα. Μέσα από την ανασκόπηση αυτή, η Εταιρεία εντόπισε τις καλύτερες πρακτικές προκειμένου το κοινό να συνεχίσει να εμπιστεύεται τα αποτελέσματα της έρευνας στην επιστήμη της διατροφής.
Τι έδειξαν τα αποτελέσματά τους;
Τα κύρια χαρακτηριστικά στην επιστήμη της διατροφής που ενισχύουν την εμπιστοσύνη του κοινού δε φαίνεται να διαφέρουν από άλλες επιστήμες υγείας:
Η αντικειμενικότητα και η παρουσίαση σύγκρουσης συμφερόντων (conflicts of interest) μεταξύ των ερευνητών ή μεταξύ ερευνητών και χορηγών
Οποιοδήποτε πρόσωπο που συνδέεται με μία έρευνα και έχει σχέση, εξάρτηση ή όφελος από άλλο πρόσωπο ή εταιρεία ή οργανισμό με πιθανό αποτέλεσμα την αλλοίωση των αποτελεσμάτων της έρευνας αυτής, τότε μιλάμε για «σύγκρουση συμφερόντων». Όταν, για παράδειγμα, μια έρευνα χρηματοδοτείται από οργανισμό ή εταιρεία, οι ερευνητές οφείλουν να παρουσιάζουν το ρόλο του οργανισμού κατά τη διάρκεια της έρευνας. Το κοινό εμπιστεύεται περισσότερο τους επιστήμονες που εργάζονται ανεξάρτητα από οικονομικά οφέλη. Η διαφάνεια στη σύγκρουση συμφερόντων ενισχύει την αντικειμενικότητα των αποτελεσμάτων και την εμπιστοσύνη του κοινού σε αυτά.
Το δημόσιο όφελος
Το δημόσιο όφελος είναι κύριος στόχος του τομέα της εκπαίδευσης, η οποίος κατά κύριο λόγο χρηματοδοτείται από τους φόρους του κοινού. Η βιβλιογραφία, δυστυχώς, έχει λιγοστά εργαλεία αξιολόγησης της αξίας της έρευνας προς το κοινό όφελος, όσον αφορά την επιστήμη της διατροφής. Οι τυχαιοποιημένες μελέτες αποτελούν το πιο αξιόπιστο ερευνητικό πρωτόκολλο, ωστόσο ούτε σε αυτές είναι ξεκάθαρο το δημόσιο όφελος. Ο ASN προτείνει να υπάρχει ποιοτική αξιολόγηση των ευρημάτων κάθε έρευνας στη δημοσίευση της έρευνας αυτής με βάση συγκεκριμένα κριτήρια (π.χ. να δημοσιεύονται οι περιορισμοί κάθε μελέτης).
Η αξιοπιστία και η αναπαραγωγιμότητα
Δύο έννοιες που αυξάνουν την εμπιστοσύνη στα αποτελέσματα μιας μελέτης. Αναλυτικές πληροφορίες για τη συλλογή δεδομένων, στατιστική ανάλυση, επαναληψιμότητα καθώς και διαφάνεια στη δημοσίευση αυξάνουν την εμπιστοσύνη του κοινού στην έρευνα. Η έρευνα στη διατροφή αντιμετωπίζει αρκετές προκλήσεις στον τομέα αυτό. Για παράδειγμα, είναι ιδιαίτερα δύσκολος ο ακριβής υπολογισμός διατροφικής πρόσληψης ενός θρεπτικού συστατικού και το ρόλο του στην υγεία, όταν υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορεί να επηρεάζουν τη σχέση αυτή. Οι μελέτες τέτοιου είδους είναι κυρίως μελέτες παρατήρησης και όχι τυχαιοποιημένες μελέτες, γεγονός που μειώνει τη «δύναμη» των αποτελεσμάτων.
Η διαφάνεια
Άρρηκτα συνδεδεμένη με την αντικειμενικότητα, η διαφάνεια σε κάθε επίπεδο της έρευνας στην επιστήμη της διατροφής είναι ζωτικής σημασίας για την εμπιστοσύνη του κοινού. Αξιολόγηση της δύναμης των αποτελεσμάτων είναι απαραίτητη για την χρήση του σε πρακτικές, πολιτικές και κατευθυντήριες οδηγίες με στόχο την υγεία του πληθυσμού.
Η ισότητα
Η έρευνα στον τομέα της υγείας οφείλει να περιλαμβάνει όλες τις κοινωνικές ομάδες, ανεξάρτητα από κάθε πιθανή διάκριση. Αν και στην επιστήμη της διατροφής οι διακρίσεις είναι μικρότερες, οι γυναίκες και τα άτομα που ανήκουν σε φυλή εκτός της λευκής συχνά δεν εκπροσωπούνται.
Η ευθύνη
Η έννοια της ευθύνης αφορά τα ακαδημαϊκά ιδρύματα, την κυβέρνηση, τον ιδιωτικό τομέα και μη κυβερνητικές οργανώσεις, όπου διεξάγονται έρευνες. Είναι απαραίτητο όλοι οι εμπλεκόμενοι οργανισμοί να δημοσιεύουν τις πολιτικές και τους στόχους τους, ώστε το κοινό να ενημερώνεται κατάλληλα και να χτίζεται εμπιστοσύνη μεταξύ των μερών. Ιδιαίτερα όταν μια εταιρεία τροφίμων εμπλέκεται σε ερευνητικά προγράμματα, θα πρέπει να αποτυπώνεται ξεκάθαρα ο ρόλος της εταιρείας ώστε να εξασφαλίζεται η αντικειμενικότητα.
Η παρουσίαση των αποτελεσμάτων και η εκπαίδευση του κοινού
Η εκπαίδευση του κοινού στην έρευνα ώστε να μπορεί να αναγνωρίζει την αξιόπιστη έρευνα και να ερμηνεύει τα αποτελέσματά της θεωρείτα απαραίτητο στοιχείο εξέλιξης μιας κοινωνίας. Μέσω της εκπαίδευσης, το κοινό είναι σε θέση να εκτιμήσει την αξία της έρευνας στην υγεία, η οποία έρευνα οδηγεί στη δημιουργία κατευθυντήριων οδηγιών διατροφής.
Αν και η εμπιστοσύνη του κοινού στους επιστήμονες υγείας είναι υψηλότερη από άλλες επιστήμες υγείας, η διασπορά ανακριβών είδήσεων στον τομέα της διατροφής μπορεί να διαταράξει τη σχέση αυτή. Ο ASN προτείνει διάλογο μεταξύ της επιστημονικής κοινότητας και του κοινού, με στόχο την κατανόηση των αναγκών του πληθυσμού και την εκπαίδευση.
Ως επαγγελματίας υγείας, τι να κάνω με τον πελάτη μου;
Ως ειδικοί, μπορούμε να αναγνωρίσουμε την αξιόπιστη πληροφορία στον τομέα της διατροφής καλύτερα από τον καθένα. Μάθετε τις ανάγκες του πελάτη, τις πηγές πληροφόρησής του και εκπαιδεύστε τον να αναγνωρίζει την αξιόπιστη από την αναξιόπιστη πηγή στα μέσα ενημέρωσης. Εξηγείστε του ποια είναι τα στοιχεία μιας αξιόπιστης έρευνας και τις πηγές της έγκριτης πληροφόρησης.
