Ένα από τα βασικά στοιχεία στα οποία δουλέυουμε οι διαιτολόγοι με τους πελάτες μας είναι η αλλαγή διατροφικής συμπεριφοράς. Μέσω της εκπαίδευσης, ο πελάτης αναγνωρίζει τις αξίες της σωστής διατροφής και είναι πιθανό να διατηρήσει τη συμπεριφορά αυτή για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. ‘Ενα πρόγραμμα διατροφής «στα μέτρα» του πελάτη είναι ένα αποτελεσματικό εργαλείο που θα βοηθήσει τον πελάτη να πετύχει τους στόχους του. Δεν ισχύει όμως το ίδιο σε διατροφικές παρεμβάσεις σε επίπεδο πληθυσμού. Οι περισσότερες καμπάνιες παρουσιάζουν γενικόλογα μηνύματα και πολλές από αυτές αποτυγχάνουν να εκπληρώσουν τον στόχο τους.
Ερευνητικά κέντρα από επτά Ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, με το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, συνεργάστηκαν για την οργάνωση της μελέτης Food4Me, η οποία αξιολόγησε το ρόλο της εξατομικευμένης παρέμβασης στην αλλαγή συμπεριφοράς σε επίπεδο πληθυσμού. Η μελέτη σχεδιάστηκε για να απαντήσει σε δύο ερωτήματα:
- Βελτιώνει η εξατομικευμένη παρέμβαση τη διατροφική συμπεριφορά σε σχέση με την παροχή συμβατικών συμβουλών διατροφής (π.χ. κατανάλωσε 5 φρούτα/λαχανικά την μέρα);
- Είναι η εξατομικευμένη παρέμβαση πιο αποτελεσματική όταν βασίζεται σε πληροφορίες που σχετίζονται το φαινότυπο ή/και γονότυπο σε σχέση με την εξατομικευμένη παρέμβαση με στοιχεία μόνο από τις διατροφικές συνήθειες;
Έτσι οι ερευνητές χώρισαν τους εθελοντές σε τέσσερις ομάδες.
- Ομάδα Ελέγχου (L0): Γενικές συμβουλές διατροφής, διαχείρισης βάρους και σωματικής δραστηριότητας βασισμένες σε οδηγίες για ενήλικο πληθυσμό.
- Ομάδα παρέμαβσης 1 (L1): Εξατομικευμένες συμβουλές με βάση το διατροφικό ιστορικό
- Ομάδα παρέμαβσης 2 (L2): Εξατομικευμένες συμβουλές με βάση το διατροφικό ιστορικό και φαινοτυπικά στοιχεία όπως το σωματικό βάρος, ο Δείκτης Μάζας Σώματος, η περιφέρεια μέσης και τα επίπεδα ολικής χοληστερόλης, καροτενοειδών και λιπαρών στο αίμα.
- Ομάδα παρέμαβσης 3 (L3): Εξατομικευμένες συμβουλές με βάση το διατροφικό ιστορικό, τα φαινοτυπικά στοιχεία που αναφέρθηκαν παραπάνω και πέντε γονιδιακές θέσεις που επηρεάζονται από τη διατροφή.
Οι εθελοντές τοποθετήθηκαν τυχαία σε μία από τις παραπάνω ομάδες και η μελέτη διήρκησε 6 μήνες. Όλες οι παρεμβάσεις (εξατομικευμένες ή γενικές συμβουλές ανάλογα με την ομάδα) έγιναν μέσω διαδικτυακής πλατφόρμας, η οποία είχε αναλυτικές πληροφορίες για τη χρήση της από τους εθελοντές.
Ποια ήταν τα αποτελέσματα;
Η εξατομικευμένη συμβουλευτική (ομάδες L1, L2 και L3) συνετέλεσε σε μείωση της κατανάλωσης κρέατος κατά 8.5%, αλατιού κατά 6.3% και συνολικής ενεργειακής πρόσληψης κατά 4.4% σε σχέση με την ομάδα στην οποία δόθηκαν γενικές συμβουλές (L0). Συγκεκριμένα, η ομάδα L0 μείωσε την ενεργειακή πρόσληψη κατά 250 kcal/ημέρα ενώ οι ομάδες L1-L3 310-360 kcal/ημέρα.
Όταν η εξατομικευμένη συμβουλευτική συνδυάστηκε με συγκεκριμένους στόχους (π.χ. μείωση κορεσμένων λιπαρών) τα αποτελέσματα ήταν πιο εντυπωσιακά, αφού υπήρχε μείωση 9% στην κατανάλωση αλατιού, 8% στην κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών και αύξηση 11.5% στην πρόσληψη φυλλικού οξέος. Ωστόσο αυτό δε φάνηκε για άλλους στόχους, όπως π.χ. η ενεργειακή πρόσληψη, η οποία ήταν παρόμοια μεταξύ των ομάδων.
Ακόμη, η χρήση ανθρωπομετρικών και αιματολογικών δεικτών, καθώς και πληροφορίες για συγκεκριμένες γενετικές θέσεις δε βελτίωσαν περαιτέρω τη διατροφική συμπεριφορά στο διάστημα των 6 μηνών.
Πώς μεταφράζονται όλα αυτά τα στοιχεία στην καθημερινή πρακτική;
Η μελέτη αυτή αποτελεί ένα ισχυρό «όπλο» στα χέρια ενός επιστήμονα διαιτολόγου υπέρ της χρήσης εξατομικευμένης προσέγγισης σε μία προσπάθεια υιοθέτησης υγιεινών διατροφικών πρακτικών, όχι μόνο σε ατομικό επίπεδο για τον πελάτη σας, αλλά και σε επίπεδο πληθυσμού. Αν και η μελέτη δεν εξετάζει την μακροχρόνια επίδραση της εξατομικευμένης συμβουλευτικής, εν τούτοις τα ευρήματα από μία παρέμβαση έως έξι μηνών είναι ενθαρρυντικά. Σημαντικό να αναφέρουμε ότι ο σχεδιασμός της μελέτης δεν είχε ως στόχο την απώλεια βάρους , κάτι που φάνηκε και στα αποτελέσματα. Τέλος, φαίνεται ότι το διαδίκτυο είναι ένα αποδοτικό μέσο για την παροχή διατροφικών πληροφοριών.
