Οι δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων αποτελούσαν εδώ και χρόνια τη θεραπεία για τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ, αλλά και για τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι μέχρι να ανακαλυφθεί η ινσουλίνη. Εφόσον και στις δύο νόσους κοινή βάση είναι η υπεργλυκαιμία, η οποία διατροφικά προκαλείται από την κατανάλωση υδατανθράκων, η μείωσή τους, θεωρούταν εύλογη. Τα τελευταία χρόνια όμως, δεν αποτελεί τη συνήθη τακτική, καθώς υπάρχει προβληματισμός σχετικά με την ακόλουθη αύξηση στην πρόσληψη του λίπους, γεγονός που ενδέχεται να δημιουργήσει μακροπρόθεσμα προβλήματα.
Σκοπός της ανασκόπησης του 2015 είναι να προβάλλει «ενδείξεις», μέσα από μια πληθώρα ερευνητικών δεδομένων που αξιολόγησαν οι συγγραφείς, οι οποίες δικαιολογούν και προτείνουν τη μείωση των υδατανθράκων ως πρωτεύουσα ή δευτερεύουσα θεραπεία στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ και Ι, αντίστοιχα.
Πως ορίζουν όμως τη δίαιτα χαμηλών υδατανθάκων;
Ένα βασικό πρόβλημα που προκύπτει είναι ότι δεν υπάρχει ένα σαφής ορισμός για τις δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων. Μια δίαιτα πολύ χαμηλή σε υδατάνθρακες περιέχει 20-50γρ υδατανθράκων/ ημέρα, ποσότητα που θεωρείται ικανή να δημιουργήσει κέτωση στους περισσότερους ανθρώπους, ενώ μια δίαιτα χαμηλή σε υδατάνθρακες προτείνει <130γρ/ ημέρα. Μάλιστα η Αμερικάνικη Διαβητολογική Ένωση προτείνει αυτή την ποσότητα ως την ελάχιστη που πρέπει να προσλαμβάνεται.
Ποιές είναι οι 12 ενδείξεις που αναφέρουν οι συγγραφείς;
- Η υπεργλυκαιμία είναι το πιο κοινό χαρακτηριστικό του σακχαρώδους διαβήτη και η διόρθωσή της είναι ο πρωτεύων στόχος σε κάθε περίπτωση. Είναι παγκοσμίως αποδεκτό ότι οι υδατάνθρακες είναι το συστατικό της τροφής που επηρεάζει σε μεγαλύτερο βαθμό τη γλυκόζη του αίματος και ο περιορισμός τους επιφέρει τη μεγαλύτερη μεταγευματική και συνολική μείωση των επιπέδων της γλυκόζης.
- Στην περίοδο όπου αυξήθηκε η επίπτωση της παχυσαρκίας και του σακχαρώδους διαβήτη, η αύξηση των θερμίδων προήλθε κυρίως από αύξηση στην κατανάλωση των υδατανθράκων. Αντίθετα, η πρόσληψη του λίπους παρέμεινε σταθερή ή αυξήθηκε σε πολύ μικρό ποσοστό. Υπάρχουν αρκετοί βιολογικοί μηχανισμοί που μπορούν να υποστηρίξουν τη συγκεκριμένη παρατήρηση.
- Η μείωση των υδατανθράκων έχει θετικά αποτελέσματα στην ευγλυκαιμία χωρίς να απαιτείται απώλεια βάρους, αν και συνήθως οι δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων είναι και υποθερμιδικές δίαιτες λόγω του έντονου διατροφικού περιορισμού. Βέβαια, υπάρχουν και μελέτες που υποστηρίζουν ότι η βελτίωση στον γλυκαιμικό έλεγχο μπορεί να έρθει και με σταθερό βάρος.
- Αν και η μείωση του βάρους δε φαίνεται προαπαιτούμενη για να υπάρξει όφελος στην ευγλυκαιμία, οι δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων είναι από τις καλύτερες δίαιτες για την απώλεια βάρους.
- Η προσκόλληση σε δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων είναι ανάλογη ή και ελαφρώς καλύτερη σε σχέση με οποιοδήποτε άλλου τύπου δίαιτα, καθώς επιτυγχάνεται μεγαλύτερος κορεσμός
- Οι δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων-υψηλής πρωτεΐνης φαίνεται να επηρεάζουν θετικά και τη σύσταση του σώματος, προστατεύοντας περισσότερο την άλιπη μάζα σώματος και το βασικό μεταβολικό ρυθμό σε σχέση με τις δίαιτες χαμηλού λίπους.
- Η συνολική κατανάλωση λίπους δεν έχει φανεί να σχετίζεται με τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Επιπλέον, η αντικατάσταση του κορεσμένου λίπους από υδατάνθρακες στη διατροφή δε φαίνεται να έχει κάποιο όφελος.
- Τα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα ελέγχονται περισσότερο από τους διατροφικούς υδατάνθρακες παρά από τα διατροφικά λίπη. Επομένως, μια διατροφή χαμηλή σε υδατάνθρακες μπορεί να διατηρήσει χαμηλά τα επίπεδα κορεσμένου λίπους –συνεπώς και χοληστερόλης– και ο φόβος ότι με τον περιορισμό των υδατανθράκων θα υπάρξει αύξηση στα λιπίδια του αίματος, δεν υφίσταται.
- Ο καλύτερος προγνωστικός δείκτης για τις μικροαγγειακές και σε μικρότερο βαθμό για τις μακροαγγειακές επιπλοκές σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ είναι ο γλυκαιμικός έλεγχος (HbA1c). H HbA1c φαίνεται να μειώνεται με μια δίαιτα χαμηλή σε υδατάνθρακες.
- Η μείωση των υδατανθράκων είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος για τη μείωση των τριγλυκεριδίων του πλάσματος και την αύξηση της καλής χοληστερόλης (HDL).
- Οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ που περιορίζουν την πρόσληψη υδατανθράκων μειώνουν και συχνά διακόπτουν την αγωγή, ενώ στον τύπου Ι, απαιτούν λιγότερη ινσουλίνη. Επιπλέον, μειώνονται ο αριθμός και η σοβαρότητα των υπεργλυκαιμικών και υπογλυκαιμικών επεισοδίων.
- Η έντονη μείωση της γλυκόζης που προκύπτει από τον περιορισμό των υδατανθράκων δεν έχει παρενέργειες σε σχέση με την έντονη μείωση που προκύπτει από τη φαρμακευτική αγωγή.
Συμπερασματικά
Παρά τα σημεία που προβάλλονται παραπάνω, η συγκεκριμένη ανασκόπηση χωλαίνει μεθοδολογικά, καθώς αφορά προσωπική άποψη της συγγραφικής ομάδας, η οποία επικαλείται μελέτες χωρίς συγκεκριμένα κριτήρια, προκειμένου να υποστηρίξει τη θέση της.
Η προσέγγιση που προτείνεται σήμερα από την επιστημονική κοινότητα είναι η ισορροπία στη διατροφή με χαμηλή πρόσληψη λίπους και επιλογή σύνθετων υδατανθράκων που κατανέμονται ομοιόμορφα μέσα στην ημέρα, ενώ τονίζεται η ανάγκη για απώλεια βάρους σε περίπτωση υπέρβαρου ή παχύσαρκου ατόμου. Πρακτικά είναι δύσκολη η μακροχρόνια συμμόρφωση σε δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων, ενώ θίγεται ταυτόχρονα η πρόσληψη βιταμινών και ιχνοστοιχείων. Η εξατομικευμένη προσέγγιση αναδεικνύεται για άλλη μια φορά ως η ιδανική αντιμετώπιση επί του θέματος.
