Στα πλαίσια των μεταπτυχιακών μου σπουδών κλήθηκα να πραγματοποιήσω και να παρουσιάσω εργασία με θέμα «Διατροφικοί παράγοντες που σχετίζονται με την εμφάνιση υπερουριχαιμίας - ουρικής αρθρίτιδας». Η υπερουριχαιμία είναι μία μεταβολική διαταραχή των πουρινών, γνωστή ως πρόδρομη κατάσταση για εμφάνιση ουρικής αρθρίτιδας και ορίζεται ως επίπεδο ουρικού οξέος ορού ≥7 mg/dL για τους άνδρες και ≥ 6,0 mg/dL για τις γυναίκες.
Προσβάλλει το 1-2% των ενηλίκων σε αναπτυγμένες χώρες και οι πληθυσμοί που βρίσκονται σε κίνδυνο αυξάνονται, λόγω του ότι οι άνθρωποι πλέον ζουν περισσότερο
Παράγοντες κινδύνου εμφάνισης υπερουριχαιμίας και ουρικής αρθρίτιδας
Πολλαπλοί παράγοντες κινδύνου μπορούν να αλληλεπιδρούν και να οδηγούν σε αύξηση εμφάνισης υπερουρυχαιμίας και ουρικής αρθρίτιδας. Αυτοί, μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε τροποποιήσιμους και μη.
Στους μη τροποποιήσιμους συγκαταλέγονται οι γενετικοί παράγοντες, το φύλο και η ηλικία του ατόμου
Τροποποιήσιμοι παράγοντες
Οι τροποποιήσιμοι παράγοντες περιλαμβάνουν:
- την υπέρταση,
- τα διουρητικά και τη χρήση ασπιρίνης σε χαμηλές δόσεις,
- τη νεφρική ανεπάρκεια,
- τη νεφρική και άλλες μεγάλες μεταμοσχεύσεις οργάνων,
- το οικογενειακό ιστορικό,
- την δυσανοχή στη γλυκόζη,
- την αντίσταση στην ινσουλίνη,
- τη δυσλιπιδαιμία, την παχυσαρκία (και ιδιαίτερα την κεντρικού τύπου/ ενδοκοιλιακή),
- την υπερβολική αύξηση του σωματικού βάρους στην πρώιμη ενήλικη ζωή,
- τη μυϊκή ατροφία,
- τα υψηλά επίπεδα των τριγλυκεριδίων,
- τα υψηλά επίπεδα της CRP και την διατροφή
Η σχέση μεταξύ διατροφής και ουρικού οξέος δεν έχει πλήρως διευκρινιστεί, δεδομένου ότι οι περισσότερες μελέτες δεν μετρούν τις βασικές συγκεντρώσεις ουρικού οξέος, δεν αποκλείουν τροποποιήσιμους παράγοντες και δεν αξιολογούν ορθά την πρόσληψη θρεπτικών συστατικών. Ωστόσο, πολλές μελέτες δείχνουν ότι η διατροφή μπορεί να επηρεάσει είτε θετικά είτε αρνητικά τη συγκέντρωση του ουρικού οξέος.
Διατροφή και αυξημένος κίνδυνος υπερουριχαιμίας-ουρικής αρθρίτιδας
Αλκοόλ
Πρόσφατες έρευνες διαπίστωσαν ότι η υψηλή πρόσληψη αλκοόλ (και ιδιαίτερα μπύρας σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο σκληρό ποτό ή κρασί) προκαλούν υπερουρυχαιμία και αυξάνουν τον κίνδυνο ουρικής αρθρίτιδας μειώνοντας τη νεφρική απέκκριση ουρικού οξέος ως αποτέλεσμα της αύξησης του κύκλου εργασιών των νουκλεοτιδίων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν βρέθηκε το κρασί να είναι σημαντικός παράγοντας κινδύνου εμφάνισης ουρικής αρθρίτιδας. Το κρασί είναι γνωστό ότι περιέχει έναν αριθμό μη αλκοολούχων συστατικών, συμπεριλαμβανομένων των αντιοξειδωτικών και των αγγειοχαλαρωτικών μηχανισμών.
Πέραν από το είδος του ποτού, ρόλο παίζει απ’ ότι φαίνεται και η ποσότητα. Βρέθηκε πως ο κίνδυνος ήταν 93% υψηλότερος στους άνδρες που κατανάλωναν >15 g αλκοόλ/ ημέρα από τους άνδρες που απείχαν από το αλκοόλ.
Κρέας
Από έρευνες δείχθηκε ότι ο κίνδυνος ουρικής αρθρίτιδας ήταν περίπου 40% έως 50% μεγαλύτερος σε εκείνους που ακολουθούσαν μια δίαιτα υψηλότερη σε κόκκινο κρέας (βοδινό, χοιρινό, αρνί, νεφρά, μπέικον, κατσικίσιο κρέας, συκώτι), σε κρέας πάπιας, χήνας, γαλοπούλας, κυνηγιού ή σε θαλασσινά σε σύγκριση με εκείνους που ακολουθούσαν μία διατροφή χαμηλότερη σε αυτά τα τρόφιμα.
Φρουκτόζη
Η αυξανόμενη επιβάρυνση της νόσου της ουρικής αρθρίτιδας κατά τις τελευταίες δεκαετίες, συνέπεσε με μια σημαντική αύξηση στην κατανάλωση ανθρακούχων ποτών και φρουκτόζης. Η φρουκτόζη μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα ουρικού οξέος στον ορό έμμεσα, σε αντίθεση με τη γλυκόζη και άλλα απλά σάκχαρα που δεν έχουν το ίδιο αποτέλεσμα. Πέραν από την φρουκτόζη, υπάρχουν και άλλοι τρόποι για να αυξηθούν οι συγκεντρώσεις ουρικού οξέος, όπως είναι η πρόσληψη σορβιτόλης, σακχαρόζης, γαλακτικού και μεθυλοξανθινών. Μετά την απορρόφηση, η σορβιτόλη μετατρέπεται σε φρουκτόζη από το ήπαρ, και έτσι, μπορεί να αυξηθεί η παραγωγή ουρικού. Ωστόσο, τ’ αναψυκτικά διαίτης δεν συνδέονται με τον κίνδυνο εμφάνισης ουρικής αρθρίτιδας.
Διατροφή και μειωμένος κίνδυνος υπερουριχαιμίας-ουρικής αρθρίτιδας
Γαλακτοκομικά
Σημαντικά επιδημιολογικά δεδομένα έχουν δείξει ότι η συχνή κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων μειώνει ελαφρώς τον κίνδυνο της ουρικής αρθρίτιδας και της υπερουριχαιμίας. Αυτή η αρνητική συσχέτιση εξηγείται από τις ουρικοζουρικές ιδιότητες των πρωτεϊνών του γάλακτος, όπως είναι η καζεΐνη και η λακταλβουμίνη.
Λαχανικά πλούσια σε πουρίνες
Σε κλινικές και επιδημιολογικές έρευνες αποδείχθηκε ότι η επίπτωση των πουρινών από φυτικές πηγές σχετικά με τον κίνδυνο επεισοδίων ουρικής αρθρίτιδας ήταν σημαντικά μικρότερη από ό, τι των πουρινών που προέρχονταν από ζωικές πηγές. Άρα, παρά τη δημοφιλή πεποίθηση, ο κίνδυνος της ουρικής αρθρίτιδας δεν βρέθηκε να συσχετίζεται με την κατανάλωση λαχανικών/ οσπρίων πλούσιων σε πουρίνες (φασόλια, μπιζέλια, φακές).
Καφές
Έχει ειπωθεί ότι η κατανάλωση καφέ μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της ουρικής αρθρίτιδας μέσω διαφόρων μηχανισμών συμπεριλαμβανομένης της μείωσης της συγκέντρωσης του ουρικού οξέος του ορού και επηρεάζοντας την αντίσταση στην ινσουλίνη. Σε πρόσφατη προοπτική μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε γυναίκες δείχθηκε ότι η κατανάλωση καφέ συσχετίστηκε με ένα σημαντικά χαμηλότερο κίνδυνο επεισοδίων ουρικής αρθρίτιδας (μείωση του κινδύνου ≥40% συσχετίστηκε με την κατανάλωση καφέ ≥4 φλιτζάνια/ ημέρα). Παράλληλα, βρέθηκε μια μέτρια αντίστροφη συσχέτιση με την κατανάλωση καφέ χωρίς καφεΐνη. Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι και άλλα συστατικά του καφέ συμβάλλουν στην παρατηρούμενη αντίστροφη συσχέτιση. Επιπρόσθετα, δεν υπήρχε καμία συσχέτιση με τη συνολική πρόσληψη καφεΐνης από άλλα ροφήματα.
Πρωτεΐνη
Από έρευνες έχει βρεθεί ότι η συνολική πρόσληψη πρωτεΐνης δε σχετίζεται με τα επίπεδα ουρικού οξέος. Τα δεδομένα υποδηλώνουν ότι η πρωτεΐνη αυτή καθαυτή δεν αυξάνει τα επίπεδα του ουρικού οξέος.
Τι να κρατήσει ο επαγγελματίας διαιτολόγος
Πέρα από την ανάλυση μεμονωμένων θρεπτικών συστατικών και την επίδραση που έχουν στο ουρικό οξύ, πολύ σημαντικό ρόλο παίζει η συνολική διατροφή που ακολουθείται και η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους. Ένα από τα πιο γνωστά υγιεινά διαιτητικά πρότυπα είναι η Μεσογειακή διατροφή. Λόγω των αντιοξειδωτικών και αντιφλεγμονωδών ιδιοτήτων της, αυτό το διατροφικό πρότυπο διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην μείωση των συγκεντρώσεων ουρικού οξέος και της υπερουρυχαιμίας. Έτσι, η υιοθέτηση της Μεσογειακής διατροφής βοηθά στην πρόληψη και τη θεραπεία της υπερουριχαιμίας και της ουρικής αρθρίτιδας.
