Το Σάββατο 11 Δεκεμβρίου 2021 είχα την χαρά να παραθέσω μία παρουσίαση για ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα σχετικά με την αναγνώριση των ψεύτικων ειδήσεων στον τομέα της διατροφής που δημοσιεύονται στο διαδίκτυο, στο 16ο Πανελλήνιο Συνέδριο Διατροφής & Διαιτολογίας, που διεξήχθη διαδικτυακά. Παρακάτω, ακολουθούν τα βασικά σημεία της ομιλίας.
Χωρίς αμφιβολία, το διαδίκτυο είναι ο μεγαλύτερος χώρος αποθήκευσης πληροφοριών και έχει δισεκατομμύρια καθημερινούς επισκέπτες. Φυσικά, η υγεία και η διατροφή αποτελούν δημοφιλείς λέξεις-κλειδιά στις μηχανές αναζήτησης!
Ωστόσο, αν και προκύπτουν εκατομμύρια αποτελέσματα σχετικά με τη διατροφή στο διαδίκτυο, έχει αναφερθεί στη βιβλιογραφία ότι η πλειονότητα των ειδήσεων σχετικών με την υγεία είναι παραπλανητικές, επικίνδυνες, ελλιπείς και μη επιστημονικά τεκμηριωμένες. Παρακάτω σας παραθέτω τα ενδιαφέροντα ευρήματα ορισμένων ερευνητικών μελετών, σχετικά με την ποιότητα και την ακρίβεια των διατροφικών πληροφοριών στο διαδίκτυο.
Ερευνητικά δεδομένα
Στη συγκεκριμένη μελέτη, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τον όρο «υγιεινή διατροφή» σε 3 μηχανές αναζήτησης και στη συνέχεια αξιολόγησαν τα 100 πρώτα αποτελέσματα. Διαπίστωσαν ότι κατά μέσο ότι υπήρχε μικρή ταύτιση των πληροφοριών με τις συστάσεις για την ισορροπημένη διατροφή, θέτοντας κινδύνους για την υγεία.
Στη συγκεκριμένη μελέτη από την Ελλάδα, χρησιμοποιήθηκαν 2 σταθμισμένα ερωτηματολόγια για την αξιολόγηση της ποιότητας των πληροφοριών σε δημοφιλείς ιστοσελίδες σχετικά με την Μεσογειακή δίαιτα, την αθλητική διατροφή, τη διατροφή και τη δυσφαγία στα παιδιά και τη χρήση βοτάνων στο κρυολόγημα. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι ακόμα και δημοφιλείς ιστοσελίδες είχαν χαμηλή αξιοπιστία, τονίζοντας την απαραίτητη συμβολή των επαγγελματιών υγείας στην εκπαίδευση των ατόμων που παρακολουθούν σχετικά με την ανεύρεση πληροφοριών στο διαδίκτυο.
Αντίστοιχα είναι και τα αποτελέσματα για την απώλεια βάρους, όπου στη συγκεκριμένη μελέτη λιγότερο από το 1/5 των 90 ιστοσελίδων που αξιολογήθηκαν, περιείχαν ακριβείς πληροφορίες σχετικά με τη διατροφή, τη σωματική δραστηριότητα ή την απώλεια βάρους.
Υπάρχουν δεδομένα και για την αξιοπιστία των διατροφικών πληροφοριών για τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (ΣΔτ2) και την οστεοπόρωση στο διαδίκτυο. Σχετικά με τον ΣΔτ2, βρέθηκαν ελλιπείς πληροφορίες στην πλειονότητα των ιστοσελίδων που αξιολογήθηκαν και μειωμένη ταύτιση με τις συστάσεις της Αμερικάνικης Διαβητολογικής Εταιρείας. Αναφορικά με την οστεοπόρωση, οι ιστοσελίδες με κατάληξη .gov ή .org, δηλαδή κυβερνητικές ή κάποιου οργανισμού βαθμολογήθηκαν υψηλότερα ως προς την ακρίβεια των πληροφοριών.
Τρόποι αξιολόγησης των ειδήσεων
Οι διαθέσιμες μελέτες αναδεικνύουν το πρόβλημα της χαμηλής ποιότητας της διατροφικής πληροφορίας. Ωστόσο, το ευρύ κοινό δεν έχει πρόσβαση στα αποτελέσματα αυτά ή δεν έχει το επιστημονικό υπόβαθρο για να τα κατανοήσει. Πως θα μπορούσε, λοιπόν, να αξιολογήσει τις ειδήσεις; Ξεκινώντας με τις εξής ερωτήσεις:
- Το άρθρο υπόσχεται γρήγορα αποτελέσματα;
- Δημιουργεί αμφιβολίες για πράγματα που ήδη ξέρουμε;
- Το άρθρο βασίζεται σε μία μόνο επιστημονική μελέτη ή σε μελέτες σε πειραματόζωα;
- Αναφέρονται καλά ή κακά τρόφιμα;
- Προωθείται κάποιο μαγικό σκεύασμα;
Αν η απάντηση είναι ναι σε κάποια από αυτές τις ερωτήσεις, πρέπει να μας βάλει σε σκέψεις.
Είναι, επίσης, σημαντικό να κοιτάμε την πηγή της πληροφορίας και να προτιμώνται ιστοσελίδες με καταλήξεις, όπως .gov, .edu, .org, ειδικά όταν αναζητούμε πληροφορίες σε ξένες ιστοσελίδες. Σημασία έχει και η ημερομηνία δημοσίευσης, καθώς ξέρουμε ότι τα δεδομένα στο χώρο της διατροφής αλλάζουν και εξελίσσονται.
Συμπερασματικά
Ο διαιτολόγος πρέπει να θέτει το θέμα στη διατροφική εκπαίδευση και να δίνει στον διαιτώμενο τα κατάλληλα εφόδια για να αξιολογεί την ακρίβεια των διατροφικών ειδήσεων.
