Παρά τις πολλαπλές θεραπευτικές παρεμβάσεις, οι διαταραχές της ψυχικής υγείας παραμένουν σε υψηλό ποσοστό στην κοινωνία μας. Η επιστημονική κοινότητα συνεχίζει ακάθεκτα την έρευνα για να βρει τι συνεχίζει να πυροδοτεί τις ψυχικές ασθένειες.
Το συγκεκριμένο άρθρο παρουσιάζει μια πρόσφατη μετα-ανάλυση που συνέδεσε την κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων με ορισμένες ψυχικές ασθένειες.
Ποια Tρόφιμα θεωρούνται Yπερ-Eπεξεργασμένα;
Ας δούμε πρώτα, όμως, ποια ορίζουμε ως υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα.
Σύμφωνα με ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στην ηλεκτρονική εφημερίδα του Πανεπιστημίου του Cambridge, υπάρχει η κατηγοριοποίηση “NOVA” με βάση την οποία, τα τρόφιμα μπορούν να χωριστούν σε:
- Μη επεξεργασμένα/ ελαφρώς επεξεργασμένα.
- Τρόφιμα με επεξεργασμένα μαγειρικά συστατικά.
- Επεξεργασμένα τρόφιμα.
- Υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα. Τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα ορίζονται ως εκείνα που διαθέτουν πέντε ή περισσότερα τεχνητά συστατικά (χρωστικές, συντηρητικά κλπ).
Περιγραφή και Αποτελέσματα
Η συγκεκριμένη μετα-ανάλυση δημοσιεύτηκε στο ηλεκτρονικό περιοδικό “Nutrients” και περιείχε 17 μελέτες με δείγμα πληθυσμού 385,541 άτομα, από διάφορες ηλικίες και εθνικότητες. Στις περισσότερες από τις συμπεριληφθείσες μελέτες, ο παράγοντας έκθεσης των ομάδων ελέγχου, ήταν η κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων, ενώ το αποτέλεσμα ήταν η ψυχική υγεία και τα συμπτώματα που συνδέονται με αυτή. Τελικά, φάνηκε να υπάρχει άμεση συσχέτιση ανάμεσα στα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα, την κατάθλιψη και το στρες, ενώ διερευνήθηκαν και άλλες ασθένειες όπως το τραύμα, ο εθισμός, οι διατροφικές διαταραχές κλπ.
Προτεινόμενοι Μηχανισμοί
Το παραπάνω εύρημα αποδόθηκε από τους επιστήμονες στο οτι τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα συνήθως είναι πλούσια σε ζάχαρη, άμυλο, αλάτι και τρανς λιπαρά, ενώ είναι φτωχά σε φυτικές ίνες, βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Έτσι, συμβάλλουν στον επιπολασμό, την συχνότητα και την σοβαρότητα της κατάθλιψης μέσω τριών μονοπατιών: τη φλεγμονή, το οξειδωτικό στρες και την ανισορροπία του μικροβιώματος του εντέρου. Για παράδειγμα, μεγάλες ποσότητες γλυκαντικών και γλουταμινικού μονονατρίου (MSG) φαίνεται να εμπλέκονται στην απορρύθμιση της λειτουργίας ορισμένων νευροδιαβιβαστών, όπως η ντοπαμίνη, η νορεπινεφρίνη και η σεροτονίνη και να δημιουργουν διαταραχές της διαθεσης. Επιπλέον, ορισμένες ουσίες όπως ο γαλακτωματοποιητής της καρβοξυλοκυτταρίνης και το πολυσορβικό 80 μπορούν να αλλάξουν την λειτουργία και την σύσταση του μικροβιώματος του εντέρου και να προκαλέσουν φλεγμονή. Τέλος, τα νανοσωματίδια του διοξειδίου του τιτανίου, που χρησιμοποιούνται ως χρωστικές ουσίες, έχουν συνδεθεί με αύξηση των επιπέδων της ιντερλευκίνης 6 (IL-6) και την εμφάνιση φλεγμονής στα νευρικά κύτταρα πειραματόζωων.
Μια πρόσφατη ανασκόπηση έδειξε ότι η περιγεννητική έκθεση στη δισφαινόλη Α, μια ένωση που χρησιμοποιείται στην παραγωγή πλαστικών δοχείων και συσκευασιών τροφίμων και ποτών, μπορεί να πυροδοτήσει αγχωδεις και καταθλιπτικες καταστασεις αργότερα στη ζωή. Τέλος, τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα μπορεί να σχετίζονται με την κατάθλιψη, μέσω της αλληλεπίδρασης τους με τον λιπώδη ιστό. Ωστόσο, η υπόθεση αυτή είναι αρκετά περίπλοκη και χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση.
Τι άλλο δείχνουν οι Μελέτες;
Στις υπόλοιπες μελέτες, που διερευνήθηκε ως παράγοντας έκθεσης της ομάδας ελέγχου η ψυχική υγεία και ως αποτέλεσμα η κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων, αναδείχθηκε και πάλι στατιστικά σημαντική συσχέτιση.
Το γνωστό φαινόμενο της “συναισθηματικής διατροφής”, που είναι απόρροια κακής ψυχικής υγείας, μπορεί να απορρυθμίσει τον άξονα “υποθάλαμος-υπόφυση-επινεφρίδια” (ΗΡΑ), ο οποίος με τη σειρά του μπορεί να επηρεάσει πολλαπλές ορμόνες που σχετίζονται με την όρεξη, όπως η νοραδρεναλίνη και η κορτιζόλη. Η υπερδραστηριότητα του άξονα HPA μπορεί επίσης να μεταβάλει τη διατροφική συμπεριφορά των ασθενών, αυξάνοντας την προτίμηση για υπερκατανάλωση ενεργειακά πυκνών τροφίμων με πλούσια γεύση και άρωμα, όπως αυτά που είναι υπέρ-επεξεργασμένα. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένοι περιορισμοί ως προς το σχεδιασμό των ερευνών, τα εργαλεία διατροφικής αξιολογησης και τον ορισμό των υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων, για αυτό συστήνεται περισσότερη έρευνα.
Συμπεράσματα
Συμπερασματικά, κρίνεται σημαντική η εκπαίδευση των καταναλωτών για σωστές διατροφικές επιλογές από τους επαγγελματίες υγείας, με έμφαση στην εκμάθηση ανάγνωσης και κατανόησης των ετικετών των τροφίμων και παρακολούθηση της παρούσας νομοθεσίας.
Μια χρήσιμη εφαρμογή, για την ευκολότερη εύρεση και ερμηνεία των συστατικών είναι η εφαρμογή “OpenFoodFacts”.
Επιπλέον, υπογραμμίζεται η ανάγκη για πολιτικές δημόσιας υγείας, που προωθούν την κατανάλωση ολόκληρων, μη επεξεργασμένων τροφίμων και αποθαρρύνουν την κατανάλωση των υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων. Ας μην ξεχνάμε οτι η διατροφή είναι πρώτης γραμμής παρέμβαση για την καταπολέμηση πολλών ασθενειών και την αλλαγή του ευρύτερου τρόπου ζωής.
