Η σχέση διατροφής και υγείας είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Ο Ιπποκράτης (460 π.Χ.) συνέδεσε τη σωστή διατροφή με την καλή υγεία λέγοντας ότι «Η σωστή διατροφή είναι θεμέλιο υγείας και φάρμακο κάθε ασθένειας». Πώς μπορεί να ταυτιστεί αυτό όμως με τα προϊόντα ολικής άλεσης και τη σχέση τους με την παχυσαρκία αλλά και τους δείκτες φλεγμονής;
Τι είναι τα προϊόντα ολικής άλεσης;
Στους περισσότερους σπόρους δημητριακών που υφίστανται μια διαδικασία άλεσης, ή γενικότερα επεξεργασίας, αφαιρείται ένα μέρος τους. Ο όρος «ολική άλεση» σημαίνει ότι όλα τα μέρη του σπόρου διατηρούνται κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας.
Τα προϊόντα ολικής άλεσης είναι σημαντικές πηγές θρεπτικών συστατικών και φυτο-προστατευτικών ουσιών, οι οποίες βρίσκονται σε περιορισμένη ποσότητα στη δίαιτα των ανθρώπων σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Με την αύξηση της ποικιλίας και της διαθεσιμότητας των εύγεστων προϊόντων ολικής άλεσης και ενθαρρύνοντας τα άτομα να αυξήσουν τα επίπεδα κατανάλωσης τους, θα μπορούσαμε να έχουμε σημαντικά οφέλη στη δημόσια υγεία.
Καλές πηγές ολικής άλεσης
- το σιτάρι
- το καλαμπόκι
- η βρώμη
- το κριθάρι
- η σίκαλη
- το ρύζι
Ποιος ο ρόλος τους στη ρύθμιση του σωματικού βάρους;
Υπάρχουν στοιχεία από επιδημιολογικές μελέτες, που υποδεικνύουν αρνητική συσχέτιση μεταξύ πρόσληψης προϊόντων ολικής άλεσης και σωματικού βάρους. Σε πρόσφατη ανασκόπηση προοπτικών επιδημιολογικών μελετών με συνολικό αριθμό συμμετεχόντων 119.829 παρατηρήθηκε ότι όσο περισσότερη είναι η πρόσληψη προϊόντων ολικής άλεσης (περίπου 3 μερίδες την ημέρα), τόσο χαμηλότερος ήταν ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) και η κεντρική παχυσαρκία.
Τι έχει παρατηρηθεί για τα παιδιά;
Η σχέση ολικής άλεσης και σωματικού βάρους έχει παρατηρηθεί και σε παιδιά. Μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα μελέτη στη Μινεσότα διερεύνησε τη σχέση μεταξύ της πρόσληψης προϊόντων ολικής άλεσης και του ΔΜΣ, σε 285 εφήβους.
Αυτή η μελέτη υπέδειξε ότι οι έφηβοι που κατανάλωναν λιγότερη από ½ μερίδα δημητριακών ολικής άλεσης είχαν μέσο ΔΜΣ 23,6 kg/m2 , ενώ οι έφηβοι που κατανάλωναν 1 ½ μερίδα είχαν μέσο ΔΜΣ 21,9 kg/m2. Επομένως, η αύξηση στην πρόσληψη προϊόντων ολικής άλεσης είναι σημαντικό να αρχίσει από την παιδική ηλικία, ώστε να υπάρχουν ευεργετικά αποτελέσματα και στη ρύθμιση του σωματικού βάρους.
Ποιο είναι το συστατικό που επιδρά στη ρύθμιση του βάρους;
Το κύριο συστατικό των προϊόντων ολικής άλεσης, που επιδρά στη ρύθμιση του σωματικού βάρους είναι οι φυτικές ίνες. Τρόφιμα υψηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες, αυξάνουν το αίσθημα του κορεσμού, λόγω του όγκου τους και της χαμηλής ενεργειακής τους πυκνότητας, που οδηγούν σε μείωση στην πρόσληψη ενέργειας.
Η θετική δράση των προϊόντων ολικής άλεσης στην μείωση του σωματικού βάρους οφείλεται και στις βιταμίνες του συμπλέγματος Β, οι οποίες ενισχύουν το μεταβολισμό των λιπών, των πρωτεϊνών και των υδατανθράκων.
Συνεπώς, ο εμπλουτισμός του καθημερινού μας διαιτολογίου με προϊόντα ολικής άλεσης μπορεί να συμβάλλει στη διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους και στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.
Ποιος ο ρόλος των προϊόντων ολικής άλεσης στη φλεγμονή;
Με τον όρο "φλεγμονή" εννοούμε την σύνθετη βιολογική απόκριση των ιστών σε επιζήμια ερεθίσματα, όπως οι παθογόνοι μικροοργανισμοί, τα κατεστραμμένα κύτταρα και άλλοι διεγερτικοί παράγοντες. Αποτελεί συνεπώς, μια προστατευτική προσπάθεια του οργανισμού, για την απομάκρυνση των ζημιογόνων ερεθισμάτων και την έναρξη της διαδικασίας επούλωσης των ιστών.
Η παρατεταμένη, ή αλλιώς χρόνια φλεγμονή, σχετίζεται με την αδυναμία επούλωσης των ιστών και καθίσταται επιζήμια διαδικασία για τον οργανισμό. Σύμφωνα με μελέτες, η χρόνια φλεγμονή, ίσως και να αποτελεί τη ρίζα αρκετών χρόνιων εκφυλιστικών ασθενειών, όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις, ο σακχαρώδης διαβήτης, η αρθρίτιδα, η νόσος Alzheimer και ορισμένες μορφές καρκίνου.
Πολλοί από τους αιματολογικούς δείκτες χρόνιας φλεγμονής, χρησιμοποιούνται τα τελευταία χρόνια ως προγνωστικά εργαλεία για τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων, με ευρύτερα χρησιμοποιούμενη και πλέον κατοχυρωμένη σαν προβλεπτικό δείκτη τη C – αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP).
Έτσι λοιπόν, η σχέση διατροφής και φλεγμονής έχει αποτελέσει τα τελευταία χρόνια αντικείμενο έρευνας πολλών επιστημόνων. Η διατροφή μπορεί να λειτουργήσει ως ασπίδα για τη χρόνια φλεγμονή ή ως παράγοντας επιδείνωσής της, καθώς διάφορα τρόφιμα και θρεπτικά συστατικά έχουν συσχετιστεί με αύξηση ή μείωση των φλεγμονωδών δεικτών.
Τα προϊόντα ολικής άλεσης είναι πλούσια σε φυτοθρεπτικά συστατικά με αντιοξειδωτική δράση, που παίζουν προστατευτικό ρόλο για τη φλεγμονή.
Επίσης, αποτελούν εξαιρετικές πηγές φυτικών ινών. Οι μελέτες συμφωνούν, ότι μια δίαιτα πλούσια σε φυτικές ίνες, σχετίζεται με χαμηλά επίπεδα φλεγμονωδών δεικτών.
Τι έδειξαν οι μελέτες;
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί μια από τις πρώτες κλινικές μελέτες στην οποία μελετήθηκε η επίδραση μιας υποθερμιδικής δίαιτας εμπλουτισμένης με δημητριακά ολικής άλεσης στη μείωση της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης, συγκριτικά με μία άλλη υποθερμιδική μεν, αλλά που οι εθελοντές έπαιρναν συγκεκριμένες οδηγίες, ώστε να μην προσλαμβάνουν δημητριακά ολικής άλεσης.
Αυτό που παρατηρήθηκε ήταν ότι η δίαιτα που ήταν εμπλουτισμένη με δημητριακά ολικής άλεσης, ήταν πιο αποτελεσματική στη μείωση της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης, πράγμα που αποδόθηκε στην υψηλή περιεκτικότητα των δημητριακών ολικής άλεσης σε αντιοξειδωτικά συστατικά.
Συμπερασματικά..
Η καλύτερη αντιφλεγμονώδης άμυνα του οργανισμού μας βρίσκεται καθημερινά στο πιάτο μας. Γι΄ αυτό και τα προϊόντα ολικής άλεσης δεν πρέπει να λείπουν από αυτό.
