Η εκκολπωμάτωση είναι μία νόσος που χαρακτηρίζεται από το σχηματισμό μικρών εξογκωμάτων (σαν σακούλες) στο τοίχωμα του παχέος εντέρου. Η κατάσταση αυτή είναι ιδιαιτέρως διαδεδομένη στις δυτικές βιομηχανοποιημένες χώρες και επηρεάζει κυρίως ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας. Υπολογίζεται ότι το 60% των ανθρώπων άνω των 60 ετών στις δυτικές κοινωνίες θα εμφανίσει εκκολπωμάτωση.
Πού οφείλεται αυτή η νόσος του παχέος εντέρου;
Φαίνεται ότι η απουσία ικανοποιητικού όγκου κοπράνων στο παχύ έντερο, που πιθανόν να οφείλεται και στις κακές διατροφικές συνήθειες, έχει ως αποτέλεσμα οι μυϊκές συσπάσεις του εντέρου να προκαλούν ισχυρές πιέσεις στα τοιχώματα. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την προοδευτική γήρανση που αποδυναμώνει το τοίχωμα του εντέρου οδηγεί στην εκκολπωμάτωση.
Είναι πιθανόν στην εκκολπωμάτωση να συμβάλει και η παρουσία σκληρών κοπράνων. Κατά καιρούς έχουν ενοχοποιηθεί πολλοί παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη εκκολπωμάτων, όπως η μειωμένη κατανάλωση φυτικών ινών (αν και υπάρχει αμφισβήτηση από πρόσφατη μελέτη), η δυσκοιλιότητα, το κάπνισμα, το υπερβάλλον σωματικό βάρος, η μειωμένη φυσική δραστηριότητα και η χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων.
Έχουν επίσης ενοχοποιηθεί οι δομικές μεταβολές του κολονικού τοιχώματος (μείωση της αντιστάσεως των τοιχωμάτων), όπως μεταβολές στη σύσταση του κολλαγόνου και αύξηση της ελαστίνης, που σχετίζονται με την πρόοδο της ηλικίας.
Τα συμπτώματα της εκκολπωμάτωσης
Τα πιο συχνά συμπτώματα της νόσου είναι ο πόνος χαμηλά στην κοιλιά, η αίσθηση φουσκώματος, οι ακανόνιστες κενώσεις και η ανορεξία. Ωστόσο, σε περίπτωση που κάποιο εκκόλπωμα αρχίσει να φλεγμαίνει, τότε η κατάσταση αυτή χαρακτηρίζεται ως εκκολπωματίτιδα και αντιμετωπίζεται με αντιβιοτικά και πιο σπάνια χειρουργικά.
Όπως και στις περισσότερες νόσους του γαστρεντερικού συστήματος, η διατροφή παίζει σπουδαίο ρόλο στην αντιμετώπιση της εκκολπωμάτωσης. Δυστυχώς τα ήδη σχηματισμένα εκκολπώματα δεν θα υποχωρήσουν με την κατάλληλη διατροφική θεραπεία. Ωστόσο η διατροφή μπορεί να μειώσει τα ανεπιθύμητα συμπτώματα και να προλάβει το σχηματισμό νέων εκκολπωμάτων.
Διατροφική αντιμετώπιση της εκκολπωμάτωσης
Φυτικές ίνες
Οι γενικές διατροφικές οδηγίες αφορούν στην αύξηση της πρόσληψης των φυτικών ινών με στόχο τα 25-30 γραμμάρια ημερησίως. Καλές πηγές φυτικών ινών είναι τα φρέσκα και αποξηραμένα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια και οι ξηροί καρποί, καθώς επίσης και τα προϊόντα ολικής άλεσης.
Διαβάστε Επίσης: Φυτικές ίνες, σε ποια τρόφιμα βρίσκονται;
Πρόσληψη υγρών
Παράλληλα με την αυξημένη κατανάλωση φυτικών ινών θα πρέπει να δώσουμε και ιδιαίτερη έμφαση στην πρόσληψη υγρών για τον σχηματισμό μαλακών κοπράνων. Ακόμη, καθώς κάποιοι ασθενείς είναι πιθανό να νιώσουν δυσφορία μετά την κατανάλωση κάποιου λιπαρού γεύματος, ίσως ο περιορισμός τέτοιων γευμάτων να είναι ευεργετικός.
Τι εννοούμε με τον όρο εκκολπωματίτιδα;
Η εκκολπωματίτιδα, συμβαίνει στο 20% των περιπτώσεων με εκκολπώματα, αποτελεί την πιο σοβαρή επιπλοκή της εκκολπωμάτωσης και συνήθως καθορίζεται ως διάτρηση του εκκολπώματος με συνεπακόλουθη επιμόλυνση.
Οφείλεται σε απόφραξη του στομίου των εκκολπωμάτων από σκληρά κόπρανα και επιμόλυνση της κλειστής κοιλότητας από τα μικρόβια που αφθονούν στο έντερο. Αιτιοπαθογενετικά, η εκκολπωμάτωση έχει συσχετισθεί ισχυρά με την μακροχρόνια ανεπαρκή παρουσία φυτικών ινών στη διατροφή, λόγω κατανάλωσης επεξεργασμένων τροφίμων.
Ποια η επίπτωση της νόσου;
Η επίπτωση της νόσου αυξάνεται με την ηλικία. Στη δεκαετία μεταξύ 30 - 40 ετών, η συχνότητά της είναι λιγότερο από 10% του πληθυσμού, ενώ μεταξύ 50 - 60 ετών αυξάνει στο 40%, απαντώμενη σε ποσοστό υψηλότερο του 60% μετά τα 70 έτη.
Σ’ αυτό το σημείο, θα πρέπει να τονίσουμε πως τα εκκολπώματα δεν είναι προκαρκινική κατάσταση και δεν προδιαθέτουν σε καρκίνο του παχέος εντέρου. Η συνύπαρξη όμως αυτών των δύο δεν είναι σπάνια, γι’ αυτό και τα άτομα με εκκολπωμάτωση πρέπει να συμβουλεύονται τον γιατρό τους, αν υπάρχει επιδείνωση της κατάστασής τους παρά την αγωγή.
Τα εκκολπώματα προκαλούν συμπτώματα;
Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα εκκολπώματα δεν προκαλούν συμπτώματα. Μερικές φορές είναι δυνατό να συνοδεύονται από πόνο στην κοιλιά και/ή μετεωρισμό. Ο πόνος δίνει την αίσθηση του σπασμού και έχει την τάση να έρχεται και να φεύγει (κωλικοειδής πόνος). Τα συμπτώματα αυτά υποχωρούν συνήθως μετά από την αφόδευση. Μερικοί ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν δυσκοιλιότητα ή διάρροιες.
Πώς να αντιμετωπίσετε τη δυσκοιλιότητα;
Συνήθως, οι άνθρωποι με εκκολπωμάτωση είναι δυσκοίλιοι και στην περίπτωση αυτή τα εξής γενικά μέτρα μπορούν να λαμβάνονται.
- Όχι καθαρτικά.
- Πριν το πρωινό γεύμα, ένα ποτήρι δροσερό νερό με ένα κουταλάκι αλάτι μαγνησίου. Όταν φανούν τα πρώτα επιτυχή αποτελέσματα της θεραπείας, να διακόπτεται σταδιακά.
- Για πρωινό γεύμα, 4 γεμάτες κουταλιές ωμής βρώμης και 4 κουταλιές πίτουρο με μια κουταλιά λακτόζη. Να ανακατεύονται καλά προσθέτοντας κρύο γάλα.
- Εναλλακτικό πρωινό: ψωμί ολικής αλέσεως με μαρμελάδα από δαμάσκηνα ή άλλα φρούτα, με τσάι από βότανα (μέντα, μολόχα, εκχύλισμα ροδιού). Αν υπάρχει ανάγκη καφέ, προτιμάται αλεσμένος καφές τύπου espresso.
- Μετά το πρωινό, χαλαρώστε για 5 - 10 λεπτά και προσπαθήστε να πάτε στην τουαλέτα. Δεν χρειάζεται να πιεστείτε. Κάνετε υπομονή, αν η μέθοδος δεν λειτουργήσει από τις πρώτες μέρες.
- Διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες (20-35 γρ.). Οι φυτικές ίνες κάνουν τα κόπρανα πιο μαλακά και αυξάνουν τον όγκο τους. Προλαμβάνουν τη δυσκοιλιότητα και βελτιώνουν συνήθως το σύμπτωμα του πόνου, που οφείλεται σε εκκολπώματα. Τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες είναι: φρούτα (ακτινίδιο, πορτοκάλι, δαμάσκηνα κ.λπ) και λαχανικά (μπρόκολο, λάχανο, σπανάκι, καρότα, σπαράγγια, μαρούλι κ.λπ), ξηροί καρποί (φιστίκια), όσπρια, δημητριακά και ψωμί ολικής αλέσεως.
- Από τις πλούσιες σε πρωτεΐνες τροφές, προτιμήστε ξινόγαλο, αφέψημα γάλακτος με προβιοτικά (probiotics) και γιαούρτι.
- Φυσική άσκηση και περιστασιακές εντριβές στην πλάτη και στο στομάχι.
- Άφθονα υγρά, κυρίως για τους ηλικιωμένους ασθενείς (1 ½ με 2 ½ λίτρα ημερησίως). Είναι απαραίτητη η πρόσληψη ικανοποιητικών ποσοτήτων υγρών (τουλάχιστον δύο λίτρων την ημέρα, περίπου 8-10 ποτηριών), όταν η διατροφή είναι πλούσια σε ίνες ή όταν λαμβάνουμε συμπληρώματα που περιέχουν ίνες.
- Η δυσκοιλιότητα μπορεί να επιδεινωθεί με μια διατροφή χαμηλή σε πρόσληψη φυτικών ινών (με λίγα φρούτα ή σαλάτες και με λευκό ψωμί και πολλά γλυκά) και με την κατανάλωση σοκολάτας, κόκκινου κρασιού, με δυνατό μαύρο τσάι και με σκευάσματα που περιέχουν κωδεΐνη (αναλγητικά, σιρόπια για το βήχα).
Για να προλάβουμε τη δημιουργία των εκκολπωμάτων ή να μειώσουμε τις επιπλοκές από αυτά, απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί η διατήρηση φυσιολογικών εντερικών συνηθειών. Δηλαδή να έχουμε ικανοποιητικό αριθμό κενώσεων και να αποφύγουμε τη δυσκοιλιότητα και τη δύσκολη κένωση.
