Η ανακάλυψη της ινσουλίνης ήταν ένα σημείο - ορόσημο στη θεραπεία όσο και στην πρόγνωση του διαβήτη. Μόλις ένας αιώνας έχει περάσει από το Δεκέμβριο του 1921, όταν οι Banting και Best ανέφεραν τα αποτελέσματα της ανακάλυψης ινσουλίνης στην Αμερικανική Εταιρεία Φυσιολογίας, μια φαρμακευτική επανάσταση για μια από τις πιο μελετημένες ασθένειες στην ιστορία της ιατρικής.
Η ανακάλυψη της ινσουλίνης, ωστόσο, ήταν μόνο η αρχή στο ξετύλιγμα ενός νήματος τεχνολογικών εξελίξεων στη θεραπεία του διαβήτη τύπου 1, που μέχρι και σήμερα αλλάζουν το χάρτη και την καθημερινότητα των ατόμων με νεανικό διαβήτη. Το χρονολόγιο του διαβήτη ξεκινά κάποιες δεκαετίες πριν και περιλαμβάνει αλματώδεις αλλαγές τόσο στους τρόπους χορήγησης ινσουλίνης, όσο και στον τρόπο παρακολούθησης της γλυκόζης, ανοίγοντας το δρόμο για το τεχνητό πάγκρεας. Ας πιάσουμε όμως το νήμα από την αρχή!
Τι είναι ο Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 1;
Σύμφωνα με την Παγκόσμια Ομοσπονδία Διαβήτη (IDF) το 2019, 1 στους 11 ενήλικες ηλικίας 20-79 ετών είχαν διαβήτη, ενώ πάνω 1.1 εκατ. παιδιά και έφηβοι παγκοσμίως είχαν διαγνωστεί με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 (ΣΔ1). Στατιστικά μεταξύ των περιπτώσεων διαβήτη, το 10% αφορά διαβήτη τύπου 1 και το ποσοστό αυτό αναμένεται να αυξηθεί τα προσεχή χρόνια. Τι είναι όμως ο διαβήτης τύπου 1;
Ο Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 ή γνωστός σε πολλούς και ως νεανικός διαβήτης, αποτελεί μια ανοσολογική κατάσταση όπου ο οργανισμός στρέφεται εναντίον των ινσουλινοπαραγωγών Β-κυττάρων, καταστρέφοντάς τα. Το αποτέλεσμα της καταστροφής των Β-κυττάρων είναι το σώμα να μην είναι πλέον σε θέση να παράξει ινσουλίνη για την κάλυψη των βασικών αναγκών και το μεταβολισμό των τροφών. Ως εκ τούτου, η λήψη ινσουλίνης εξωγενώς γίνεται αναγκαία για τη διατήρηση της ζωής του ατόμου με ΣΔ1, για την αντιμετώπισης της υπεργλυκαιμίας και της γλυκοζουρίας (αποβολή γλυκόζης μέσω των ούρων).
Παρόλο που ο ΣΔ1 δεν θεωρείται ένα κληρονομικό νόσημα, φαίνεται πως υπάρχουν γονίδια που σχετίζονται με την εκδήλωσή του. Εάν και τα αίτια αυτής της αυτοάνοσης αντίδρασης του οργανισμού δεν είναι εξακριβωμένα, διάφορα στοιχεία φαίνεται να συμβάλουν στην εκδήλωση της ή να λειτουργούν ως εκλυτικοί παράγοντες, όπως μια ίωση, κάποιο στρεσογόνο συμβάν, αλλεργιογόνα συστατικά της τροφής κ.α..
H είσοδος του ΣΔ1 στη ζωή ενός ατόμου, είτε η διάγνωση γίνει στη παιδική ηλικία ή στις επόμενες δεκαετίες, αποτελεί μια στιγμή - σταθμό που αλλάζει σημαντικά τον τρόπο ζωής και διατροφής, την ψυχολογία όσο και την καθημερινότητα του ατόμου.
Η θεραπεία του ΣΔ1 είναι μονόδρομη και εφόρου ζωής απαιτείται η εξωγενής λήψη ινσουλίνης. Πριν την ανακάλυψη της ινσουλίνης το 1921, η ζωή των ατόμων με ΣΔ1 δεν είχε καλή πρόγνωση και τα μόνα μέσα αντιμετώπισης ήταν η ασιτία, η λήψη αλκοόλ και ο αποκλεισμός της λήψης υδατανθράκων από τη διατροφή. Φυσικά οι περιορισμοί έναν αιώνα πριν δεν αφορούσαν μόνο τον τρόπο αντιμετώπισης της υπεργλυκαιμίας αλλά και τον τρόπο προσδιορισμού των τιμών γλυκόζης αίματος.
Από την ανακάλυψη της ινσουλίνης μέχρι τις αντλίες συνεχούς έγχυσης ινσουλίνης
Με την ανακάλυψη της ινσουλίνης δόθηκε μια πνοή αισιοδοξίας και ζωής σε όλα τα άτομα με διαβήτη τύπου 1. Τα χρόνια πέρασαν και εξελίχθηκαν τόσο τα ανάλογα ινσουλινών, που υπάρχουν διαθέσιμα σήμερα, όσο και οι τρόποι χορήγησης της ινσουλίνης και καταγραφής των τιμών γλυκόζης αίματος.
Σήμερα το εντατικοποιημένο σχήμα ινσουλινοθεραπείας ή πολλαπλό σχήμα ενέσεων (Multiple daily injections – MDI), που ορίζεται με πάνω από 3 ενέσεις ινσουλίνης ημερησίως, αποτελεί την πρώτη επιλογή κατά τη διάγνωση του διαβήτη και ένας από τους πλέον καλύτερους τρόπους να καλυφθούν οι ανάγκες του οργανισμού σε ινσουλίνη. Αποτελείται από 1 ινσουλίνη βραδείας δράσης η οποία γίνεται 1 έως 2 φορές την ημέρα, όπου σκοπός της είναι να καλύψει τις βασικές ανάγκες του οργανισμού σε ινσουλίνη και από ενέσεις ταχείας ή υπερταχείας δράσης ινσουλίνης, που στοχεύουν στην κάλυψη των γευμάτων ή/και στη διόρθωση των τιμών σακχάρου σε περίπτωση υπεργλυκαιμίας.
Καθημερινές δυσκολίες ρύθμισης στο εντατικοποιημένο σχήμα ενέσεων
Παρά το γεγονός ότι το εντατικοποιημένο σχήμα ινσουλινοθεραπείας δίνει τη δυνατότητα σε ένα άτομο να τιθασεύσει την υπεργλυκαιμία και να μπορέσει να διαχειριστεί το διαβήτη του, δεν καταφέρνει να μιμηθεί τον τρόπο που ένα υγιές πάγκρεας θα κάλυπτε τις ανάγκες του οργανισμού σε ινσουλίνη.
Ο λόγος είναι ότι οι ανάγκες του οργανισμού σε ινσουλίνη δεν είναι σταθερές μέσα στο 24ωρο, αλλά ούτε και από ημέρα σε ημέρα, πόσο μάλλον όταν υπάρχουν αυθόρμητες αλλαγές όπως το να επιλέξει ένα άτομο να πάει για ένα απλό περπάτημα ή να κάνει μια απρογραμμάτιστη δραστηριότητα. Αυτές οι διακυμάνσεις των αναγκών σε ινσουλίνη, δεν μπορούν να καλυφθούν από τις ινσουλίνες βραδείας δράσης οι οποίες χορηγούνται 1 φορά την ημέρα και δημιουργούν σταθερά επίπεδα για όλο το επόμενο 24ωρο και σίγουρα δεν μπορούν να αυξομειωθούν, εφόσον έχουν ήδη χορηγηθεί, στην προσπάθεια να “προσαρμόσουμε” τα επίπεδα της κοντά στο επιθυμητό.
Άλλη δυσκολία που συναντούν τα άτομα με ΣΔ1 είναι ότι θα πρέπει να ακολουθούν ένα σταθερό πρόγραμμα διατροφής, ποιοτικά και χρονικά, ή να κάνουν κατά προσέγγιση αυξομειώσεις στη δόση ινσουλίνης σε ένα γεύμα καθώς αδυνατούν να ξέρουν πόση ινσουλίνη υπάρχει ακόμη ενεργή από την προηγούμενη δόση που έκαναν.
Βέβαια, ο υπολογισμός της δόσης ινσουλίνης για την κάλυψη ενός γεύματος, δεν αποτελεί μια απλή διαδικασία και σίγουρα όχι κάτι που εύκολα μπορεί να κάνει ένα μικρό παιδί χωρίς τη βοήθεια κάποιου τρίτου. Το άτομο με διαβήτη θα πρέπει να είναι σε θέση να γνωρίζει τον παράγοντα ευαισθησίας στην ινσουλίνη (Insulin Sensitivity Factor - ISF), την προσωπική αναλογία υδατανθράκων/ισοδυνάμων (Insulin to Carbs Ratio - ICR) καθώς και το πως αυτές διαμορφώνονται μέσα στην ημέρα και με κάποιες μαθηματικές πράξεις να κάνει σε κάθε γεύμα τους σωστούς και ακριβείς υπολογισμούς για τη χορήγηση της δόσης ινσουλίνης.
Πόσο εύκολο και πρακτικό είναι όμως να γίνονται όλοι αυτοί οι υπολογισμοί, οι αυξομειώσεις των δόσεων ινσουλίνης σε ένα γεύμα ανάλογα με το φαγητό, το εάν έχει γίνει δόση ινσουλίνης τις προηγούμενες ώρες ή με το εάν θα ακολουθήσει κάποια άσκηση; Κάπως έτσι και λόγω όλων αυτών των μικρών καθημερινών δυσκολιών, οι δόσεις ινσουλίνης καταλήγουν να χορηγούνται κατά προσέγγιση παρασύροντας και τη ρύθμιση του διαβήτη.
Ο στόχος στη ρύθμιση του Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1
Σκοπός στη ρύθμιση του ΣΔ1 είναι να επιτύχουμε μια αποτελεσματική γλυκαιμική ρύθμιση, ώστε να αποφύγουμε την εμφάνιση επιπλοκών στο μέλλον, αλλά χωρίς να παραβλέπουμε την ποιότητα ζωής, την άνεση και την ανεξαρτησία που πρέπει να έχουν τα άτομα με διαβήτη στη καθημερινότητα τους στο τώρα, είτε αυτό αφορά ένα γεύμα ή μια απλή δραστηριότητα. Αυτές οι παρατηρήσεις, λοιπόν, ήταν η απαρχή για την εφεύρεση των αντλιών συνεχούς χορήγησης ινσουλίνης (Continuous Subcutaneous Insulin Infusion – CSII).
Συσκευές µέτρησης & καταγραφής γλυκόζης
Αναμφισβήτητα, η μέτρηση γλυκόζης στο τριχοειδικό αίμα αποτελεί μέθοδο αναφοράς. Ωστόσο δεν είναι λίγες οι μελέτες που έδειξαν ότι οι μετρήσεις στο τριχοειδικό αίμα απεικονίζουν με ακρίβεια μεν αλλά στιγμιαία δε το σάκχαρο, με το άτομο χάνει το 80% της εικόνας της γλυκαιμικής του ρύθμισης αλλά και την τάση του σακχάρου. Σύμφωνα με τον Καθηγητή Dr. Ohad Cohen στο 37% του χρόνου μιας ημέρας ενός ατόμου με ΣΔ1, οι μετρήσεις γλυκόζης αίματος βρίσκονται εκτός των φυσιολογικών ορίων ευγλυκαιμίας 70-180mg/dl (Χρόνος εντός Στόχου - Time in Range - TIR).
Κάπως έτσι δόθηκε το έναυσμα για τη δημιουργία συστημάτων συνεχούς καταγραφής γλυκόζης (Continuous glucose monitoring - CGM), ένα πολύτιμο εργαλείο για τα άτομα με διαβήτη που βοηθά στη μείωση των υπογλυκαιμικών και υπεργλυκαιμικών επεισοδίων. Τα συστήματα που υπάρχουν διαθέσιμα σήμερα στην Ελλάδα κατηγοριοποιούνται σε 2 βασικές κατηγορίες:
Συνεχής Παρακολούθηση Γλυκόζης σε Πραγματικό Χρόνο (Ream Time Continuous Glucose Monitoring – RT CGM)
Αποτελούνται από έναν σύστημα αισθητήρα – πομπού, όπου δίνεται η δυνατότητα συνεχούς παρακολούθησης σε πραγματικό χρόνο των τιμών της γλυκόζης και της τάσης - ρυθμού μεταβολής της γλυκόζης στη οθόνη κάποιας εξωτερικής συσκευής, όπως στην αντλία ινσουλίνης ή στο κινητό τηλέφωνο του χρήστη (π.χ. Medtronic Guardian™ Connect, GlucoMen Day® CGM Menarini, Dexcom κ.α.). Ορισμένα συστήματα έχουν τη δυνατότητα συναγερμών, οι οποίοι επιτρέπουν στο άτομο με διαβήτη να αναγνωρίσει τις υψηλές και χαμηλές τιμές γλυκόζης και να παρέμβει κατάλληλα και εγκαίρως.
Παρακολούθηση Γλυκόζης με τεχνολογία Flash (Flash Glucose Monitoring - FGM )
Αποτελείται από έναν αισθητήρα ο οποίος με τη χρήση μια εξωτερικής συσκευής μπορεί και ενημερώνει, μετά από σκανάρισμα, την τιμή γλυκόζης καθώς και την τάση – ρυθμό μεταβολής της γλυκόζης (π.χ. Abbott Libre). Απαιτείται η ενέργεια του χρήστη για την καταγραφή των τιμών σακχάρου.
Αντλίες Συνεχούς έγχυσης Ινσουλίνης (CSII)
Η αντλία ινσουλίνης αποτελεί μια μικρή ηλεκτρονική συσκευή που χορηγεί συνεχώς υποδόρια ινσουλίνη με στάγδην έγχυση, μιμούμενη τον τρόπο λειτουργίας ενός υγιούς παγκρέατος. Η αντλία ινσουλίνης αποτελεί έναν διαφορετικό τρόπο έγχυσης της ινσουλίνης και όχι μια διαφορετική θεραπεία, καθώς χρησιμοποιεί ταχείας ή υπερταχείας δράσης ινσουλίνη μέσω ενός μικρού καθετήρα που αλλάζει ανά 3 ημέρες.
Η πρώτη αντλία ινσουλίνης εφευρέθηκε τη δεκαετία του 1970, το μέγεθός της ήταν πολύ μεγαλύτερο από τα μεγέθη των σύγχρονων αντλίων ινσουλίνης και σίγουρα όχι κάτι δελεαστικό και άμεσο για ένα άτομο με διαβήτη στην καθημερινότητά του. Σήμερα οι αντλίες είναι μικρές, αδιάβροχες διακριτικές συσκευές που μπορούν να προσφέρουν πολλά οφέλη τόσο στη γλυκαιμική ρύθμιση όσο και στην απλή καθημερινότητα ενός ατόμου με ΣΔ1 σε όποια ηλικία και εάν έκανε την εμφάνισή του, χωρίς περιορισμούς.
Οφέλη – Δυνατότητες ρύθμισης με τη χρήση αντλίας ινσουλίνης
Χρόνος εντός στόχου (ΤIR)
Το πρώτο και κύριο μέλημα σε οποιαδήποτε προσπάθεια διαχείρισης του ΣΔ1 είναι να επιτύχουμε μια καλή γλυκαιμική ρύθμιση. Στη προσπάθεια μείωσης του μέσω όρου τιμών γλυκόζης (Γλυκοζυλιωμένη Αιμοσφαιρίνη – HbA1c), πολλές φορές αυξάνεται ο κίνδυνος και ο χρόνος σε υπογλυκαιμία.
Πολλές μελέτες έδειξαν πως η θεραπεία με αντλία ινσουλίνης μπορεί να βελτιώσει το γλυκαιμικό έλεγχο μειώνοντας τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη και αυξάνοντας παράλληλα σημαντικά και το χρόνο κατά τον οποίο τα επίπεδα γλυκόζης βρίσκονται εντός φυσιολογικών ορίων με ασφάλεια.
Συγκεκριμένα, πολλές δημοσιευμένες έρευνες, όπως η μελέτη Diamond, η μελέτη Gold και η HypoDE, έδειξαν πως ο χρόνος εντός στόχου κυμαίνεται στα άτομα σε πολλαπλό σχήμα ενέσεων μεταξύ 39% και 44,2%, με τη HypoDE ο TIR να είναι υψηλότερος, καθώς ήταν μια μελέτη συγκεκριμένου πληθυσμού με υψηλό κίνδυνο υπογλυκαιμίας. Καθώς η τεχνολογία των αντλιών ινσουλίνης αναπτύχθηκε, παρατηρήθηκε αύξηση του TIR στο 54%, ενώ σε έδαφος κλειστού συστήματος αντλίας ινσουλίνης - πομπού συνεχούς καταγραφής γλυκόζης ο χρόνος TIR αυξήθηκε στο 64%. Στα υβριδικά μοντέλα αντλιών ο TIR κατάφερε να ξεπεράσει τις συστάσεις (70%) και να προσεγγίσει το 72,6% του χρόνου μιας ημέρας σε τιμές μεταξύ 70-180mg/dl.
Δυνατότητες - Τεχνικά χαρακτηριστικά αντλιών ινσουλίνης
- Βελτίωση της έγχυσης ινσουλίνης με εξατομικευμένα προφίλ (Βασικός ρυθμός) βασισμένα στην καθημερινότητα του ατόμου (π.χ. εργάσιμες ημέρες – Σαββατοκύριακο, ημέρες άσκησης – ημέρες χωρίς φυσική δραστηριότητα κ.α.)
- Δυνατότητα τροποποίησης του ρυθμού έγχυσης (Προσωρινός Βασικός ρυθμός) προσαρμόζοντάς τον σε έκτακτες αλλαγές στην καθημερινότητα, άρα και σε ανάγκες σε μονάδες ινσουλίνης (π.χ. άσκηση, παιχνίδι, ασθένεια, κατανάλωση αλκοόλ κ.α.) – Ευκολία προσαρμογής.
- Μείωση γλυκαιμικής μεταβλητότητας, σταθερό σημείο απορρόφησης.
- Δυνατότητα υπολογισμού δόσης ινσουλίνης για την κάλυψη ενός γεύματος – διόρθωση σακχάρου με ακρίβεια – Αποφυγή υπολογιστικών λαθών.
- Υπολογισμός ενεργής ινσουλίνης από προηγούμενη δόση/διόρθωση. Προστασία από υπερχορήγηση δόσης (insulin stacking) ή ανεπαρκή κάλυψη ενός γεύματος. Ασφάλεια στη συχνή κατανάλωση γευμάτων.
- Διάφορα είδη γευματικών δόσεων για την κάλυψη γευμάτων που επηρεάζουν διαφορετικά τα επίπεδα σακχάρου χρονικά και ποσοτικά [π.χ. λιπαρά γεύματα ή γεύματα που γίνονται σταδιακά – Διφασική (Dual) ή Τετράγωνη (Square) Δόση].
- Αποφυγή ενέσεων – αλλαγή καθετήρα ανά 3 ημέρες
- Ακριβής χορήγηση της δόσης ινσουλίνης - Επίπεδο ακρίβειας 0,025u.
- Καλύτερη διαχείριση της άσκησης
- Δυνατότητα εξ αποστάσεως διαχείριση της αντλίας με τηλεχειριστήριο (ορισμένα μοντέλα αντλιών).
- Δυνατότητα δυναμικών αναστολών και πρόληψη υπογλυκαιμιών ή/και υπεργλυκαιμιών με το κλειστό/υβριδικό σύστημα Αντλίας ινσουλίνης και Πομπού Συνεχούς καταγραφής γλυκόζης (ορισμένα μοντέλα αντλιών).
- Καλύτερη ποιότητα ζωής, εξατομίκευση και ανεξαρτησία του ατόμου με ΣΔ1.
Μειονεκτήματα – Πιθανές δυσκολίες χρήσης αντλίας ινσουλίνης
- O χρήστης θα πρέπει να είναι συνεχώς συνδεδεμένος με την αντλία ινσουλίνης.
- Για την ορθή εκμετάλλευση όλων των δυνατοτήτων της αντλίας ινσουλίνης, ο χρήστης θα πρέπει να είναι καλός γνώστης του ακριβούς υπολογισμού υδατανθράκων και των δυνατοτήτων δόσης.
- Καλή εξοικείωση και χρήση των νέων τεχνολογιών.
- Απαιτείται θέληση του ατόμου για αυτοβελτίωση.
- Κίνδυνος υπεργλυκαιμίας – κέτωσης σε περίπτωση τεχνικού προβλήματος ή κακής τοποθέτησης του συστήματος έγχυσης.
- Αυξημένο κόστος θεραπείας.
- Τοπικές φλεγμονές σε περίπτωση μη συμμόρφωσης στο χρόνο αλλαγής του καθετήρα.
Κλειστό Σύστημα Aντλίας συνεχούς έγχυσης ινσουλίνης με Πομπό Συνεχούς Καταγραφής γλυκόζης (SAP)
Παρά τα οφέλη που προσφέρει το σύστημα της αντλίας ινσουλίνης στο γλυκαιμικό έλεγχο και στην αυτονομία του ατόμου με διαβήτη, μια από τις καθημερινές δυσκολίες που εν τελεί αποτελεί και κύρια αιτία απορρύθμισης ή φόβου, είναι ο κίνδυνος των υπογλυκαιμιών.
Τυπικά, ένα υγιές πάγκρεας θα προέβλεπε τον κίνδυνο υπογλυκαιμίας λόγω πτώσης των τιμών σακχάρου, και θα προσάρμοζε τη χορήγηση ινσουλίνης ταχύτατα ώστε να αποφευχθεί. Το χαρακτηριστικό αυτό ήρθε να μιμηθεί το μοντέλο της Medtronic MiniMed™ 640G, το πρώτο παγκοσμίως εγκεκριμένο και ασφαλές σύστημα που συνδυάζει τα οφέλη της συνεχούς καταγραφής γλυκόζης με την αντλία ινσουλίνης κλείνοντας το κύκλωμα και δίνοντας τη δυνατότητα δυναμικών αναστολών στο ενδεχόμενο της υπογλυκαιμίας και επανέναρξης της χορήγησης ινσουλίνης (Sensor Augmented Pump Therapy – SAP).
To σύστημα αποτελείται από μια αντλία ινσουλίνης και έναν πομπό συνεχούς καταγραφής γλυκόζης (CGM). O πομπός χρησιμοποιεί έναν αισθητήρα ο οποίος καταγράφει 24/7 τα επίπεδα σακχάρου και τα στέλνει στην οθόνη της αντλία ινσουλίνης MiniMed™ 640G, προειδοποιώντας το χρήστη για υψηλές και χαμηλές τιμές γλυκόζης.
Καινοτομία αποτελεί η τεχνολογία Smart GuardTM, έναν έξυπνο φύλακα του διαβήτη που έχει τη δυνατότητα να προβλέπει έως 30 λεπτά μπροστά, με βάση το ρυθμό μεταβολής της γλυκόζης, τον κίνδυνο υπογλυκαιμίας και υπεργλυκαιμίας. Όσον αφορά τις χαμηλές τιμές και ανάλογα με το όριο που έχει θέσει η θεραπευτική ομάδα, το Smart GuardTM ελέγχει συνεχώς τα επίπεδα σακχάρου και εάν προβλέψει υπογλυκαιμία, δίνει εντολή στην αντλία να σταματήσει προκαταβολικά την έγχυση ινσουλίνης με σκοπό τα επίπεδα σακχάρου να μην φτάσουν στο χαμηλό επίπεδο που έχει οριστεί. Όταν το άτομο βγεί από τον κίνδυνο υπογλυκαιμίας και προβλέπεται ανοδική τάση της γλυκόζης αίματος, δίνεται η εντολή στην αντλία να ξανα-ξεκινήσει την έγχυση ινσουλίνης.
Όταν ήρθε η ώρα να αξιολογηθεί κατά πόσο ένα κλειστό σύστημα αντλίας – πομπού υπερέχει και προσφέρει καλύτερη γλυκαιμική ρύθμιση, πολλές μελέτες ήρθαν να επιβεβαιώσουν τα οφέλη, δίνοντας το πράσινο φως στην περαιτέρω εξέλιξη αυτής της τεχνολογίας. Χαρακτηριστική είναι η μελέτη Smile, μια τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη μελέτη RCT, η οποία συνέκρινε και απέδειξε πως τα άτομα που έκαναν χρήση SAP είχαν 73% λιγότερες υπογλυκαιμίες (<70mg/dl), 79% μείωση του χρόνου σε υπογλυκαιμία καθώς και 84% μικρότερη συχνότητα σοβαρών υπογλυκαιμιών (<54mg/dl).
Υβριδικό τεχνητό πάγκρεας
Το υβριδικό τεχνητό πάγκρεας αποτελεί το επόμενο βήμα στη φαρέτρα των θεραπευτικών επιλογών του διαβήτη και ένα σύστημα πολλά υποσχόμενο που δεν αποσκοπεί μόνο στη πρόληψη των υπογλυκαιμιών αλλά και στην καλύτερη διαχείριση των τιμών σακχάρου συνολικά.
Παγκοσμίως έχουν αναπτυχθεί διάφορα υβριδικά μοντέλα, όπως το σύστημα της Medtronic MiniMed™ 670G που αποτελεί το πρώτο εγκεκριμένο υβριδικό σύστημα αντλίας ινσουλίνης και πομπού συνεχούς καταγραφής γλυκόζης που κυκλοφορεί σε πολλές χώρες παγκοσμίως, καθώς και το υβριδικό σύστημα της Tandem t:Slim X2 σε συνδυασμό με CGM της Dexcom G6 που κυκλοφορεί μόνο στις ΗΠΑ. Στη χώρα μας αναμένεται να έρθει σύντομα το επόμενο μοντέλο Medtronic MiniMed™ 780G με συνδεσιμότητα Bluetooth με κινητές συσκευές.
Το σύστημα MiniMed™ 780G έχει όλα τα χαρακτηριστικά των προηγούμενων τεχνολογιών αλλά διαθέτει έναν εξελιγμένο αλγόριθμο όπου με βάση τα κυμαινόμενα επίπεδα γλυκόζης – αυτορυθμίζει τα επίπεδα έγχυσης ινσουλίνης, αναπροσαρμόζοντας το ρυθμό βασικής έγχυσης ινσουλίνης ανά 5 λεπτά (SmartGuardTM - Auto Mode). Επιπλέον διαθέτει τη δυνατότητα χορήγησης μικροδόσεων ινσουλίνης μεταγευματικά (micro-bolus), βοηθώντας το χρήστη, σε περίπτωση εσφαλμένου υπολογισμού των υδατανθράκων ενός γεύματος, να καλύψει τις μεταγευματικές υπεργλυκαιμίες.
Με αυτό το σύστημα, οι χρήστες θα έχουν ένα επιπλέον επίπεδο κάλυψης για τις φορές που υπολογίζουν εσφαλμένα τους υδατάνθρακες τους ή ξεχνούν να χορηγήσουν πριν την έναρξη του γεύματος την ινσουλίνη (pre-bolus), με έναν αλγόριθμο που διορθώνει αυτόματα την υψηλή γλυκόζη όταν χρειάζεται
Τεχνητό Πάγκρεας - Το μέλλον της τεχνολογίας στο διαβήτη
To τεχνητό πάγκρεας αποτελεί ένα υπό εξέλιξη σύστημα το οποίο θα περικλείει ότι και τα ήδη υπάρχοντα υβριδικά μοντέλα τεχνητού παγκρέατος και θα εξασφαλίζει την ελάχιστη έως μηδαμινή παρέμβαση του χρήστη για τη λειτουργία του. Στο τομέα αυτό υπάρχουν δύο κατηγορίες συστημάτων που είναι υπό ανάπτυξη:
Α) Η εξέλιξη του Κλειστού Υβριδικού Συστήματος που κάνει χρήση μόνο της ορμόνης ινσουλίνης (μονορμονικό κύκλωμα) και αποσκοπεί σε ένα πλήρες αυτοματοποιημένο κλειστό σύστημα που θα λαμβάνει υπόψιν τις προσωπικές παραμέτρους του χρήστη.
Β) Την ανάπτυξη ενός βιονικού συστήματος που θα υπάρχει επιπλέον η δυνατότητα χρήσης της ορμόνης γλυκαγόνης (διορμονικό κύκλωμα), μιας ανταγωνιστικής ως προς την ινσουλίνη ορμόνης, που βοηθά στην άνοδο των τιμών γλυκόζης στο αίμα.
Πώς η τεχνολογία βελτιώνει τον τρόπο διατροφής;
Όσον αφορά τη διατροφή, οι τομείς της Διατροφογενετικής (Nutrigenetics) και της Διατροφογενομικής (Nutrigenomics) φαίνεται ότι θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στο πως θα διαμορφωθούν οι μελλοντικές τεχνολογίες για το διαβήτη, τόσο στην προσαρμογή των διατροφικών παρεμβάσεων και συστάσεων με βάση τα χαρακτηριστικά του ατόμου (Διατροφογενετική), όσο και στην ακριβέστερη διατροφική αξιολόγηση και διαστρωμάτωση κινδύνου, στην πρόληψη και διαχείριση χρόνιων ασθενειών (Διατροφογενομική).
Συγκεκριμένα, με την εξέλιξη του τομέα της Εξατομικευμένης Διατροφής (Precision Nutrition), θα δίνεται η δυνατότητα να ενσωματωθούν δεδομένα από αναδυόμενες τεχνολογίες και παραδοσιακές διατροφικές αξιολογήσεις, με σκοπό να αναπτυχθούν μοντέλα εξατομικευμένης πρόβλεψης των μεταγευματικών τιμών και των διακυμάνσεων της γλυκόζης.
Μέχρι στιγμής υπάρχουν διάφοροι περιορισμοί και δυσκολίες σε όλα τα συστήματα που βρίσκονται υπό ανάπτυξη, όπως η διαχείριση των μεταγευματικών τιμών γλυκόζης και η προσαρμογή του συστήματος σε περίπτωση άθλησης. Η εξέλιξη των υβριδικών συστημάτων θα βοηθήσει το χρήστη στη διαχείριση των γευμάτων, βελτιώνοντας μια από τις σημαντικότερες δυσκολίες σήμερα, που είναι ο ακριβής υπολογισμός της ποσότητας υδατανθράκων ενός γεύματος.
Προς αυτή την κατεύθυνση, υπάρχουν υπό εξέλιξη πολλές εφαρμογές και συστήματα τα οποία θα μπορούν να κάνουν ανάλυση της σύστασης και εκτίμηση των υδατανθράκων ενός γεύματος, με σκοπό να ενσωματωθούν στις ήδη υπάρχουσες τεχνολογίες, βοηθώντας το χρήστη να εκτιμά καλύτερα το γεύμα του.
Άλλοι τομείς εξέλιξης της τεχνολογίας στο διαβήτη
Φυσικά η εξέλιξη της τεχνολογίας δεν είναι δισδιάστατη μόνο όσον αφορά τη χορήγηση ινσουλίνης και την καταγραφή της γλυκόζης, αλλά εξελίσσεται παράλληλα και στους τομείς:
- της νανοτεχνολογίας όσον αφορά την εξέλιξη των αισθητήρων γλυκόζης
- τις “έξυπνες” πένες ινσουλίνης όπου καταγράφουν το ιστορικό των δόσεων και μπορούν να επικοινωνούν με συστήματα CGM.
- της φαρμακοκινητικής και φαρμακοδυναμικής δημιουργώντας βελτιωμένες ινσουλίνες.
- της ψηφιακής υγείας, βελτιώνοντας τον τρόπο επικοινωνίας όλων των παραπάνω συστημάτων μεταξύ τους αλλά και με τρίτες συσκευές, όπως τα κινητά τηλέφωνα, δίνοντας τα απαραίτητα στοιχεία για την εφαρμογή της τηλεϊατρικής.
Συμπερασματικά
Θα λέγαμε πως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 αποτελεί ένα χρόνιο νόσημα, χωρίς διαλείμματα και παύσεις. Θέλει αγώνα, εκπαίδευση και επιμονή για να μπορέσει να επιτευχθεί μια καλή γλυκαιμική ρύθμιση. Στο ερώτημα εάν και κατά πόσο η τεχνολογία μπορεί να δώσει μία λύση στα άτομα με ΣΔ1, η απάντηση είναι θετική και σίγουρα αισιόδοξη!
Η συνεχής καταγραφή γλυκόζης και η αντλία ινσουλίνης τόσο χωριστά και ιδίως σε συνδυασμό (κλειστό υβριδικό σύστημα) αποτελούν αυτή τη στιγμή τομές στην εξέλιξη της αντιμετώπιση του διαβήτη μέσα στον τελευταίο αιώνα.
Εάν και πότε μια λύση δεν ταιριάζει σε όλους, κάθε άτομο με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 έχει το δικαίωμα να ενημερωθεί και να εξετάσει κατά πόσο οι νέες τεχνολογίες μπορούν να το βοηθήσουν να βελτιώσει τόσο τη ρύθμισή του, όσο και την ποιότητα ζωής του.
Οποιαδήποτε αρκετά προηγμένη τεχνολογία δεν διακρίνεται από τη μαγεία. Arthur Clarke
