Ο σύγχρονος δυτικός τρόπος ζωής έχει φέρει στην επιφάνεια ένα μεγάλο πρόβλημα υγείας: την οστεοπόρωση. Η «σιωπηλή» νόσος όπως χαρακτηριστικά ονομάζεται, δεν έχει εμφανή συμπτώματα κατά την εγκαθίδρυση της, ωστόσο τα οστά χάνουν την μάζα τους συνεχώς με αποτέλεσμα να γίνεται πιο λεπτό και συνεπώς πιο εύθραυστο.
Η παιδική και η εφηβική ηλικία κρίνεται ότι είναι η πιο ουσιαστική περίοδος για την οικοδόμηση γερών οστών και την αποφυγή της εκδήλωσης της νόσου σε μεγαλύτερη ηλικία. Μέχρι την ηλικία των 30-35 ετών έχουμε την μέγιστη οστική μάζα, ενώ στην συνέχεια ξεκινά μια καθοδική πορεία αποδυνάμωσης των οστών.
Πρόληψη και αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης
Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η πρόληψη και η αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης είναι συνυφασμένη με τη διατροφή. Σημαντικότατο ρόλο στην υγεία των οστών παίζουν το ασβέστιο και η βιταμίνη D. Υπάρχουν όμως και διάφορα άλλα μικροθρεπτικά συστατικά (βιταμίνη Κ, φώσφορος, μαγνήσιο, φθόριο, ψευδάργυρος, χαλκός, μαγγάνιο) τα οποία επίσης επιδρούν -σε μικρότερο βαθμό- στην υγεία των οστών. Αυτά τα μικροθρεπτικά συστατικά, όπως και οι βιταμίνες, μπορούν εύκολα να προσληφθούν σε επαρκείς ποσότητες από τις τροφές από έναν υγιή άνθρωπο με ισορροπημένο διαιτολόγιο.
Πηγές ασβεστίου
Καλύτερη πηγή ασβεστίου αποτελούν -ως γνωστόν- τα γαλακτοκομικά. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη για τον υγιή πληθυσμό είναι περίπου 2-3 μερίδες ανάλογα με την ηλικία, το φύλο και άλλα χαρακτηριστικά. Άλλες πηγές ασβεστίου είναι τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα μικρά ψάρια με το κόκαλο (π.χ. σαρδέλες) κ.ά.
Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν το «ισοζύγιο» ασβεστίου;
Υπάρχουν όμως διάφοροι παράγοντες που επηρεάζουν το «ισοζύγιο» ασβεστίου είτε γιατί παρεμποδίζουν την απορρόφησή του είτε γιατί προκαλούν αύξηση της αποβολής του ασβεστίου από τα ούρα και τον ιδρώτα. Η πρόσληψη οξαλικού οξέος (σπανάκι, γλυκοπατάτες, μπάμιες) για παράδειγμα, δείχνει να επηρεάζει αρνητικά την απορρόφηση του ασβεστίου. Από την άλλη πλευρά, η υπερβολική πρόσληψη αλατιού, ζωικής πρωτεΐνης αλλά και καφεΐνης (πάνω από 3 φλιτζάνια καθημερινά) φαίνεται ότι μπορεί να αυξήσει την αποβολή του ασβεστίου.
Πρόσληψη βιταμίνης D
Εκτός από την επαρκή κατανάλωση ασβεστίου, εξίσου σημαντικό ρόλο έχει και η πρόσληψη βιταμίνης D, η οποία δρα ευεργετικά στην απορρόφηση του ασβεστίου.
Από τη διατροφή μπορούμε να προσλάβουμε βιταμίνη D από τον κρόκο του αυγού και τα λιπαρά ψάρια. Ένας άλλος τρόπος για να συνθέσει ο οργανισμός μας την πολυπόθητη βιταμίνη είναι η έκθεση στο ηλιακό φως. Συστήνεται έκθεση στον ήλιο 5-15 λεπτά για 4-5 φορές την εβδομάδα ενώ για ηλικιωμένα άτομα και άτομα με σκούρα επιδερμίδα οι συστάσεις είναι αυξημένες. Αξίζει να σημειωθεί ότι το αντιηλιακό το οποίο κρίνεται απαραίτητο για την προστασία από τον καρκίνο του δέρματος, εμποδίζει σημαντικά την απορρόφηση της βιταμίνης D. Ο καλύτερος επομένως τρόπος για να πετύχουμε και τους δύο στόχους (προστασία δέρματος και σύνθεση βιταμίνης D) είναι να καθόμαστε στον ήλιο με μέτρο.
Στον αιώνα της τεχνολογίας βέβαια, ο άνθρωπος έχει καταφέρει να φέρει τις βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία πιο κοντά στο τραπέζι του
Η βιομηχανία τροφίμων εμπλουτίζει τα γαλακτοκομικά και τους χυμούς φρούτων με ασβέστιο και βιταμίνη D. Η κατανάλωση εμπλουτισμένων τροφίμων με ασβέστιο ή με βιταμίνη D μπορεί να ενισχύσει τη διατροφική έλλειψη σε ένα μεγάλο βαθμό, ειδικά σε άτομα τα οποία αδυνατούν να καταναλώσουν αρκετές ποσότητες γαλακτοκομικών ή ηλικιωμένα άτομα με μειωμένη έκθεση στην ακτινοβολία του ήλιου.
Έτσι, συνήθως μέσα από μια ισορροπημένη διατροφή ή / και με την κατανάλωση εμπλουτισμένων τροφίμων δεν είναι απαραίτητη η χρήση συμπληρωμάτων, διότι το καθημερινό διαιτολόγιο προσφέρει στο άτομο τις ποσότητες ασβεστίου και βιταμίνης D που έχει ανάγκη.
Ομάδες ατόμων που κινδυνεύουν στην εμφάνιση οστεοπόρωσης
Μερικές ομάδες ατόμων, ωστόσο, κινδυνεύουν περισσότερο από άλλες να εμφανίσουν ανεπάρκεια ασβεστίου ή βιταμίνης D που οδηγούν αναπόφευκτα στην εμφάνιση οστεοπόρωσης. Σε αυτές τις περιπτώσεις η χορήγηση συμπληρωμάτων ιχνοστοιχείων και βιταμίνης D μπορεί να είναι η πλέον ενδεδειγμένη λύση, καθώς η ημερήσια πρόσληψη είναι πιο ελεγχόμενη.
Γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση
Οι απαιτήσεις σε ασβέστιο αυξάνονται στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση λόγω έλλειψης οιστρογόνων (των γυναικείων δηλαδή ορμονών), που έχει φανεί ότι βοηθούν στην διατήρηση της οστικής μάζας και των μεταλλικών στοιχείων των οστών.
Γυναίκες στην αναπαραγωγική ηλικία
Το ίδιο ισχύει και σε γυναίκες στην αναπαραγωγική τους ηλικία, οι οποίες όμως για διάφορους λόγους έχουν αμηνόρροια (διακόπτεται η περίοδος τους).
Γυναίκες με ψυχογενή ανορεξία
Γυναίκες με ψυχογενή ανορεξία έχουν αυξημένο κίνδυνο ανεπάρκειας ασβεστίου, λόγω μειωμένης απορρόφησης ασβεστίου και ταυτόχρονα αυξημένης αποβολής του από τα ούρα (ειδικά όταν κάνουν χρήση διουρητικών).
Άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη
Άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη ή άτομα που έχουν αποκλείσει ομάδες τροφίμων που θα μπορούσαν να είναι πηγές ασβεστίου ή βιταμίνης D, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες για ανεπάρκεια ασβεστίου και επομένως οστεοπόρωσης.
Περιορισμένη έκθεση στον ήλιο
Τέλος, για την κάλυψη των ημερήσιων αναγκών σε βιταμίνη D ενδέχεται να χρειάζεται η χορήγηση συμπληρωμάτων σε άτομα άνω από 50 ετών, σε άτομα με περιορισμένη έκθεση στον ήλιο, άτομα που έχουν κάποια δερματική πάθηση και απαιτείται να αποφεύγουν τον ήλιο, άτομα που έχουν μειωμένη ικανότητα να απορροφούν το διαιτητικό λίπος (κυστική ίνωση, νόσος Crohn).
Κάθε συμπλήρωμα πρέπει να φέρει την ειδική σήμανση του ΕΟΦ, που αποδεικνύει ότι η σύνθεσή του είναι εγκεκριμένη
Τα συμπληρώματα διατροφής
Ειδικότερα, τα συμπληρώματα ασβεστίου πρέπει να χορηγούνται τουλάχιστον 3 ώρες από τη λήψη άλλης φαρμακευτικής αγωγής καθώς, σε ορισμένες περιπτώσεις, αλληλεπιδρούν με άλλα φάρμακα.
Τα συμπληρώματα διατροφής πρέπει απαραιτήτως να χορηγούνται μετά από επίσκεψη σε γιατρό ή άλλον ειδικό υγείας (διατροφολόγο, φαρμακοποιό) και με εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση. Σε ειδικές περιπτώσεις, όπως σε άτομα που λαμβάνουν συστηματικά κάποια φαρμακευτική αγωγή, επιβάλλεται η παρακολούθηση από γιατρό.
Ίσως τα συμπληρώματα διευκολύνουν τη ζωή ορισμένων ασθενών, σε καμία περίπτωση όμως δεν πρέπει να έρχονται πριν την ισορροπημένη διατροφή. Άλλωστε η φύση έχει προνοήσει να μας προσφέρει όλα όσα χρειαζόμαστε.
Η γνώμη του ειδικού θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε αν ανήκετε σε μία από τις ομάδες που χρειάζεται να λαμβάνουν συμπληρώματα προκειμένου να έχετε βέλτιστη οστική υγεία.
