Η χοληστερόλη, όπως είναι γνωστό, είναι μια λιπαρή ουσία απαραίτητη για τη λειτουργία των κυττάρων μας. Ωστόσο, αν υπερβαίνει τα φυσιολογικά όρια στο αίμα μας μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα. Ενώ το σύνηθες είναι τέτοια προβλήματα να εμφανίζονται κυρίως στην τρίτη ηλικία και λιγότερο σε ενήλικες, τα τελευταία χρόνια έχει αποδειχθεί, δυστυχώς, ότι η χοληστερίνη δεν είναι πρόβλημα μόνο των ενηλίκων, αλλά και των παιδιών.
Η εξέταση για χοληστερόλη
H εξέταση πρέπει να γίνεται σε ηλικία μεγαλύτερη των δύο χρόνων, αφού νωρίτερα δεν δίνει ουσιαστικά αποτελέσματα. Πρέπει να ελέγχονται τα παιδιά που είναι υπέρβαρα, στο πλαίσιο όμως του προληπτικού αιματολογικού ελέγχου καλό είναι να εξετάζονται όλα τα παιδιά, αφού στο 90% των περιπτώσεων το εύρημα είναι τυχαίο. Aπαραίτητος είναι ο έλεγχος στα παιδιά που έχουν οικογενειακό ιστορικό, όταν δηλαδή ο ένας τουλάχιστον από τους δύο γονείς έχει παρουσιάσει αυξημένη χοληστερίνη ή έμφραγμα σε ηλικία μικρότερη των 55 χρόνων.
Αξιοσημείωτο είναι ότι για κάθε παιδί στο οποίο γίνεται διάγνωση υπερχοληστερολαιμίας, υπάρχει 1 γονέας με υψηλή συγκέντρωση χοληστερόλης στο αίμα. Η στρατηγική αυτή, επιτρέπει την ταυτόχρονη ανίχνευση της πάθησης σε παιδί και γονιό.
Διαβάστε επίσης: Χοληστερόλη: H καλή, η κακή και η... διατροφή [Δωρεάν EBOOK]
Πότε δημιουργείται η αθηρωματική πλάκα;
Η δημιουργία της αθηρωματικής πλάκας στον οργανισμό ξεκινά ήδη από την παιδική ηλικία, από τη 2η δεκαετία της ζωής. Ο τρόπος διατροφής αλλά και γενετικοί παράγοντες επηρεάζουν τα επίπεδα χοληστερίνης αίματος και τον κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου. Τα παιδιά και οι έφηβοι που παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα χοληστερίνης έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα από το γενικό πληθυσμό να εμφανίσουν υπερλιπιδαιμία στην ενήλικη ζωή τους. Επομένως, η αναγνώριση και η αντιμετώπιση των παραγόντων κινδύνου θα πρέπει να ξεκινά από την παιδική ηλικία.
Το Εθνικό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης στη Χοληστερόλη των Η.Π.Α (NCEP: National Cholesterol Education Program) συστήνει να γίνεται ο ακόλουθος επιλεκτικός έλεγχος στα παιδιά: έναρξη του ελέγχου μετά την ηλικία των 2 ετών σε παιδιά των οποίων οι γονείς ή οι παππούδες <55 ετών παρουσίασαν αρτηριακή αθηροσκλήρωση ή έπασχαν αποδεδειγμένα από έμφραγμα του μυοκαρδίου, στηθάγχη, περιφερική αγγειοπάθεια ή αιφνίδιο καρδιακό θάνατο. Τα παιδιά και οι έφηβοι με έναν ή περισσότερους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα, για τα οποία δεν είναι διαθέσιμο το οικογενειακό ιστορικό, μπορούν να υποστούν έλεγχο προκειμένου να αναγνωριστεί η ανάγκη για ιδιαίτερη διατροφική ή ιατρική παρέμβαση.
Ποιες πρέπει να είναι οι τιμές των λιπιδίων;
Οι τιμές των λιπιδίων και λιποπρωτεϊνών αίματος είναι βασικό σημείο για την εκτίμηση και των παιδιατρικών ασθενών. Σύμφωνα με τις συστάσεις του Αμερικανικού Συνδέσμου για την Καρδιά (American Heart Association), η ολική χοληστερόλη πρέπει να είναι κάτω από 170 mg/dl. Η κακή χοληστερόλη LDL κανονικά πρέπει να είναι κάτω από 110 mg/dl. Όσο για την καλή χοληστερόλη, HDL, ο στόχος για τα επίπεδά της στον ορό για τα παιδιά ηλικίας 5 ως 19 ετών είναι 50 mg/dl, με επίπεδα κάτω από 35 mg/dl να θεωρούνται πολύ χαμηλά. Τα αναμενόμενα επίπεδα τριγλυκεριδίων ορού εξαρτώνται από την ηλικία και πρέπει να είναι κάτω από 150 mg/dl.
Πώς αντιμετωπίζεται η παιδική υπερλιπιδαιμία;
Η αντιμετώπιση της παιδικής υπερλιπιδαιμίας ξεκινά με αλλαγές στη διατροφή και τον τρόπο ζωής. Στο επίκεντρο της προσπάθειας βρίσκεται η πρόληψη ή αντιμετώπιση της παχυσαρκίας που συχνά ευθύνεται για τις διαταραχές των λιπιδίων. Η σωστή διατροφή και η συνεπής σωματική δραστηριότητα συνιστούν την αποτελεσματικότερη παρέμβαση για αυτήν με ωφέλιμες επιδράσεις στην ολική χοληστερόλη, HDL και τα τριγλυκερίδια αίματος.
Μείωση ορατού κορεσμένου λίπους
Σε πρώτη φάση στη διατροφή του παιδιού με υψηλά επίπεδα χοληστερίνης, πρέπει να μειώνεται το ορατό κορεσμένο λίπος (από τα ζωικά τρόφιμα: κρέας, πουλερικά, ψάρια, γαλακτοκομικά) και να μην ξεπερνά το 10% της συνολικής προσλαμβανόμενης ενέργειας. Άλλα φυτικά έλαια, πηγές κυρίως πολυακόρεστου λίπους (π.χ. σογιέλαιο, καλαμποκέλαιο) επίσης συστήνονται.
Χαμηλή πρόσληψη χοληστερόλης
Επίσης, χαμηλή πρέπει να είναι και η πρόσληψη της χοληστερόλης από την τροφή (<300mg/ ημέρα) ενώ τα μονοακόρεστα λίπη (π.χ. ελαιόλαδο) είναι τα λίπη επιλογής. Τα trans λιπαρά οξέα (πού περιέχονται σε κάποιες τροφές εμπορίου ) θα πρέπει να αποφεύγονται στο μέγιστο βαθμό καθώς είναι εξίσου βλαβερά με τα κορεσμένα για τη χοληστερίνη.
Συμβουλευτείτε τις ετικέτες τροφίμων
Για όλα τα παραπάνω είδη λιπαρών καλό είναι να συμβουλεύεστε τις ετικέτες τροφίμων. Κατά πόσο είναι αποτελεσματική αυτή η παρέμβαση αξιολογείται από το αν βελτιώθηκαν τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα. Σε μια δεύτερη φάση, αν δεν υπάρχει βελτίωση κατά το πρώτο τρίμηνο, καλό είναι να υπάρχει περεταίρω μείωση της πρόσληψης κορεσμένου λίπους σε <7% της ημερήσιας πρόσληψης αλλά και της χοληστερόλης σε <200 mg/ ημέρα με την ορθή καθοδήγηση ενός ειδικού.
Εξασφάλιση επάρκειας θρεπτικών συστατικών
Για όλες τις παραπάνω προσαρμογές, θα πρέπει να εξασφαλίζεται η επάρκεια σε θρεπτικά συστατικά για την ανάπτυξη του παιδιού. Φαίνεται όμως ότι η εδραίωση ενός υγιεινού προτύπου διατροφής για το παιδί από μικρή ηλικία , που περιλαμβάνει μεγάλες μερίδες φρούτων και λαχανικών, λιγότερο κρέας, λιγότερα λιπαρά γαλακτοκομικά προϊόντα και λάδια, δε δημιουργεί προβλήματα στην ανάπτυξη.
Φαρμακευτική αγωγή
Φαρμακευτική αγωγή εφαρμόζεται μόνο εάν μετά από 1 χρόνο διατροφικών προσαρμογών τα επίπεδα της LDL παραμένουν στα >190 mg/dl στις ηλικίες >10ετών ή στα >160 mg/dl σε παιδιά με άλλους 2 παράγοντες κινδύνου. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, πάντως, τα φάρμακα χρησιμοποιούνται επιπροσθέτως της διατροφικής αγωγής 2ης φάσης.
Άσκηση
Και μην ξεχνάτε την φυσική δραστηριότητα! Ενθαρρύνεται σε κάθε περίπτωση, είτε ένα παιδί έχει υψηλά επίπεδα χοληστερόλης, είτε όχι, καθώς τα οφέλη της δεν είναι μόνο σωματικής υγείας αλλά και ψυχικής. Συγκεκριμένα στην υψηλή χοληστερόλη αίματος όμως, η άσκηση δρα με δύο ανεξάρτητους τρόπους: αρχικά, επιδρά άμεσα δίνοντας το σήμα στον οργανισμό να «καθαρίσει» τη χοληστερόλη από το αίμα και δεύτερον, επιδρά έμμεσα μειώνοντας την παχυσαρκία και κατ’επέκταση τις πιθανότητες να έχει κάποιο παιδί αυξημένη χοληστερόλη αίματος.
