Η έννοια της σχέσης αναφέρεται στο δεσμό ανάμεσα σε πρόσωπα. Τόσο η λέξη «έξη» όσο και η λέξη σχέση αποτελούν παράγωγα του ρήματος «έχω». Ωστόσο, στην αρχαία γλώσσα η λέξη «έξις» αναφερόταν σε συνήθειες που χαρακτηρίζονται από διάρκεια, ενώ η λέξη «σχέσις» δήλωνε κυρίως την επαφή ή τη σύνδεση που χαρακτηρίζεται από προσωρινότητα.
Στις μέρες μας, οπωσδήποτε το ζητούμενο σε μια σχέση είναι η μονιμότητα. Στην αρχική φάση της σύναψης μιας σχέσης κανένας δεν σκέφτεται την προσωρινότητα αυτής, την ημερομηνία λήξης της, αλλά αντιθέτως επενδύει συναισθηματικά σ’ αυτή. Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα γίνεται όλο και πιο συνηθισμένο, ζευγάρια να ζητούν βοήθεια για να επιλύσουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, να λάβουν ενίσχυση και να αντιμετωπίσουν τα αδιέξοδα που τα πολλά χρόνια σχέσης έχουν δημιουργήσει.
Πως γίνεται η επιλογή συντρόφων και η σύναψη σχέσεων;
Η ικανότητά μας να αρχίζουμε και να συνεχίζουμε σχέσεις βρίσκεται στον πυρήνα της ανθρώπινης ύπαρξης και του τρόπου ζωής. Οι ανθρώπινες επιθυμίες απορρέουν από τη δραστηριότητα του εγκεφάλου. Το πώς βλέπουμε τους άλλους ελέγχεται από μια συγκεκριμένη εγκεφαλική περιοχή που ονομάζεται RAS (δικτυωτό σύστημα ενεργοποίησης). Σ’ αυτό το σημείο, αποφασίζεται το πόσο έλκονται δύο άτομα και αν υπάρχει συναισθηματικό μέλλον μεταξύ τους- οπότε παραμένουν στη σχέση ή φεύγουν. Στην αρχή του έρωτα, π.χ. μια γυναίκα ενθουσιάζεται με κάποια από τα χαρακτηριστικά του συντρόφου της. Αυτό πυροδοτεί το RAS της να τον δει θετικά. Έτσι, οτιδήποτε ανακαλύψει για το άτομό του, θα το βλέπει θετικά. Όλα αυτά τα θετικά του στοιχεία τα αφομοιώνει χωρίς μεγάλες αλλαγές στη ρουτίνα της. Η κοπέλα αυτή είναι ερωτευμένη, έχει βρει τον ιδανικό σύντροφο, τον άντρα με τον οποίο θέλει να ζήσει τη ζωή της. Μερικά όμως χρόνια αργότερα, η ίδια κοπέλα δεν είναι ευτυχισμένη στο γάμο της, αισθάνεται έντονο στρες και απογοήτευση από τη συζυγική της ζωή. Τώρα το RAS της αντιλαμβάνεται τα κάποτε θετικά χαρακτηριστικά του ως αρνητικά. Το RAS της έχει αλλάξει, όχι όμως απαραίτητα και η συμπεριφορά του συντρόφου της. Τον βλέπει με διαφορετικό τρόπο, τον κρίνει με διαφορετικά κριτήρια.
Τι χρειάζεται μια σχέση για να λειτουργήσει;
Για να λειτουργήσει μια σχέση, θα πρέπει να αντιληφθούμε ότι είναι φυσιολογικό για το RAS να αλλάξει στο πώς βλέπει τα πράγματα, από το θετικό στο αρνητικό και πάλι πίσω στο θετικό. Η παλινδρόμηση στην αρνητική θέαση μπορεί να αλλάξει με την αναγνώριση και την απόρριψη των αρνητικών σκέψεων. Το πρώτο λάθος λοιπόν που μπορεί να γίνει σε μια σχέση είναι η μη συνειδητοποίηση της πηγής των αρνητικών σκέψεων, η διάχυσή τους στην καθημερινότητα του ζευγαριού και η επιρροή τους στη συμπεριφορά. Οπωσδήποτε λάθος επιλογή είναι η έλλειψη προσπάθειας αλλαγής των δυσλειτουργικών σκέψεων, συμπεριφορών, συναισθημάτων, η κατάπνιξή τους και τελικώς το κλείσιμο στον εαυτό.
Συχνά επίσης, ο/η σύντροφος βρίσκει ένα τρίτο πρόσωπο αλλά και πράγμα ή ασχολία, όπου μπορεί να διοχετεύσει τις ανάγκες και να βρει την ικανοποίηση που δεν λαμβάνει. Η τριγωνοποίηση είναι πολύ συχνή κατάληξη των προβλημάτων στις σχέσεις που δεν τα λύνει, αλλά τα διογκώνει, οδηγώντας ταυτόχρονα στην απώλεια του αισθήματος αυτοεκτίμησης και συχνά στην κατάθλιψη.
Πόσο σημαντική είναι η επικοινωνία σε μία σχέση;
Επίσης, ένας μεγάλος εχθρός της σχέσης είναι η απέχθεια του κόπου, η επιδίωξη της ευκολίας και των διευκολύνσεων, που οδηγούν τον άνθρωπο να πιστέψει ότι δικαιούται τα πάντα και μπορεί να τα αποκτήσει χωρίς κόπο. Κόπο χρειάζεται και η ουσιαστική επικοινωνία που δεν είναι διατεθειμένα αρκετά ζευγάρια να καταβάλουν. Τα περισσότερα προβλήματα στις ανθρώπινες σχέσεις ξεκινούν από την έλλειψη επικοινωνίας. Δεν μπορείς να επικοινωνήσεις όταν ταυτόχρονα τσεκάρεις τα μηνύματα στο κινητό σου, βλέπεις τηλεόραση ή κάνεις ζάπινγκ στα αθλητικά κανάλια. Η τραγωδία του σύγχρονου ανθρώπου είναι ότι επιθυμεί να πάρει αλλά δεν είναι έτοιμος να δώσει.
Ένα επιπλέον λάθος στις σχέσεις είναι το κυνήγι της ευτυχίας, το θορυβώδες, το εφήμερο, το θάμπος της επιφάνειας. Θεωρώντας δεδομένη τη σχέση μας, μεταθέτουμε το κέντρο βάρους από το πρόσωπο που ζούμε μαζί σε δευτερεύοντα κέντρα, όπως η προσπάθεια για ανούσια ευδαιμονία.
Επηρεάζει η καθημερινότητα τη σχέση;
Πολλές επίσης αναφορές έχουν γίνει για τη ρουτίνα και τη διαβρωτική καθημερινότητα. Όμως η ρουτίνα δε βρίσκεται στην καθημερινότητα, αλλά στην έλλειψη ενδιαφέροντος των συντρόφων να συνεχίζουν να μαθαίνουν ο ένας τον άλλο, στην αδυναμία τους να βιώσουν αυτό που σημαίνει αγάπη.
Πηγή συγκρούσεων είναι και οι «ασυμβίβαστοι ρόλοι των φύλων», η διαφορετική προετοιμασία που έχουν ο άνδρας και η γυναίκα για τη θέση τους στον κόσμο, καθώς και η διαφορετική κατανόησή του.
Τι πρέπει να προσέξετε σε μία σχέση;
Ανασταλτικά για την ευτυχία επιδρά και η έλλειψη καταμερισμού των υποχρεώσεων της σχέσης, όπως για π.χ. το μοίρασμα των οικιακών δουλειών στο σπίτι, συχνή πηγή καβγάδων όταν μένουν πίσω λόγω των πολλαπλών υποχρεώσεων των συντρόφων.
Η έλλειψη εμπιστοσύνης, δικαιοσύνης, συγχώρεσης, η έλλειψη διαλόγου, διαχείρισης του θυμού και των συγκρούσεων μπορούν επίσης να πλήξουν τη σχέση ανεπανόρθωτα.
«Ό,τι αγάπησα χάθηκε μαζί με τα σπίτια που ήταν καινούρια το περασμένο καλοκαίρι και γκρέμισαν με τον αγέρα του φθινοπώρου» Γ.Σεφέρης
Εναπόκειται σ’ εμάς να αντιληφθούμε τις φθοροποιούς δυνάμεις στη σχέση μας και να επιδιώξουμε την αλλαγή.
