Τα τελευταία χρόνια η παραγωγή και κατανάλωση εμπλουτισμένων τροφίμων έχει αυξηθεί παγκοσμίως. Ποια είναι όμως πραγματικά τα οφέλη από την κατανάλωση εμπλουτισμένων τροφίμων; Μήπως τελικά υπάρχουν και αρνητικές επιπτώσεις;
Τι είναι τα εμπλουτισμένα τρόφιμα;
Με τον όρο εμπλουτισμένα τρόφιμα εννοούμε τα τρόφιμα στα οποία έχει γίνει προσθήκη ενός ή περισσοτέρων θρεπτικών συστατικών, ώστε να βελτιωθεί η διατροφική αξία του τροφίμου (θρεπτικά συστατικά που χάνονται κατά την επεξεργασία) και να αποφευχθούν διατροφικές ανεπάρκειες στον ευρύτερο πληθυσμό.
Υπάρχουν πλέον πολλά είδη εμπλουτισμένων τροφίμων. Τα σημαντικότερα είναι:
- Φυσικός χυμός πορτοκάλι εμπλουτισμένος με ασβέστιο ειδικότερα για άτομα που δεν καταναλώνουν γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα.
- Αλάτι εμπλουτισμένο με ιώδιο. Μπορεί η υπερκατανάλωση αλατιού να αυξάνει τον κίνδυνο για υπέρταση και καρδιαγγειακά νοσήματα, αν όμως καταναλωθεί με μέτρο και γίνει σωστή επιλογή (προϊόν εμπλουτισμένο με ιώδιο) συμβάλλει στην κάλυψη του οργανισμού σε ιώδιο, που είναι απαραίτητο για την παραγωγή των ορμονών του θυρεοειδούς αδένα.
- Προϊόντα ολικής άλεσης εμπλουτισμένα με φυλλικό οξύ. Το φυλλικό οξύ ανήκει στην κατηγορία των βιταμινών του συμπλέγματος Β, πολύτιμο για την κυτταρική ανάπτυξη και την καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος. Επιπλέον, σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες η επαρκής πρόσληψη φυλλικου οξέος μπορεί να μειώσει την εμφάνιση καρδιακής νόσου στους ενήλικες. Η πρόσληψή του είναι ιδιαίτερα σημαντική πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ώστε να μειωθούν οι πιθανότητες για εμφάνιση νευρολογικών παθήσεων στα νεογνά.
- Αυγά εμπλουτισμένα με ω-3 λιπαρά οξέα και γάλα με επιπλέον προσθήκη βιταμίνης D.
- Προϊόντα εμπλουτισμένα με σίδηρο.
- Φυτικές στερόλες και στανόλες που έχουν χρησιμοποιηθεί στον εμπλουτισμό γαλακτοκομικών προϊόντων και μαργαρινών με οφέλη στην μείωση των επιπέδων της χοληστερόλης στο αίμα.
- Προβιοτικά και πρεβιοτικά σε γαλακτοκομικά προϊόντα, για την ενίσχυση της εντερικής χλωρίδας και την καλύτερη λειτουργία του γαστρεντερικού συστήματος.
Που ωφελούν τα εμπλουτισμένα τρόφιμα;
Αρχικά, ο εμπλουτισμός τροφίμων ξεκίνησε με σκοπό την μείωση της έλλειψης θρεπτικών συστατικών σε έναν οργανισμό. Αυτό μπορεί μεν να ισχύει ακόμα, όμως πολλές εταιρείες τροφίμων πλέον κάνουν την προσθήκη εθελοντικά, ούτως ώστε να βελτιώσουν την ποιότητα των τροφίμων.
Τα εμπλουτισμένα τρόφιμα έχουν μεγάλο όφελος σε ομάδες ατόμων του πληθυσμού όπου για κάποιο λόγο έχει γίνει αποκλεισμός ενός τροφίμου από τη διατροφή (π.χ. γαλακτοκομικά προϊόντα, λαχανικά ή ζωικά προϊόντα) και συνεπώς αυξάνεται το ρίσκο για ανεπάρκεια ενός ή περισσοτέρων θρεπτικών συστατικών. Επίσης, αυξημένες ανάγκες παρουσιάζουν άτομα με δυσαπορρόφηση ή απώλεια από τον οργανισμό θρεπτικών συστατικών εξαιτίας κλινικών παθήσεων.
Εμπλουτισμένα τρόφιμα και ετικέτες τροφίμων
Σύμφωνα με τις συστάσεις του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας η επιλογή των εμπλουτισμένων τροφίμων πρέπει να γίνεται με κριτήριο το τρόφιμο να μην περιέχει πάνω από 50% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης ενός θρεπτικού συστατικού. Κι αυτό για να αποφεύγεται η υπερφόρτωση του οργανισμού και να μειώνονται οι πιθανότητες τοξικότητας.
Κρίνεται λοιπόν αναγκαίο να γίνεται ορθή κατανάλωση των εμπλουτισμένων τροφίμων και να τηρούνται αυστηρά οι κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά στην ποσότητα των θρεπτικών συστατικών που προστίθενται στα τρόφιμα. Επιπλέον, οι ετικέτες τροφίμων θα πρέπει να είναι επεξηγηματικές για να αποφεύγεται η παραπληροφόρηση. Ο εμπλουτισμός θα πρέπει να είναι ασφαλής, ώστε να μην αλλοιώνονται τα τρόφιμα και να εξασφαλίζεται η ποιότητά τους.
Τι μπορεί να προκαλέσει η υπερκατανάλωση τους;
Η υπερκατανάλωση ενός εμπλουτισμένου τροφίμου μπορεί να επηρεάσει την απορρόφηση από τον οργανισμό κάποιου άλλου θρεπτικού συστατικού το ίδιο σημαντικού με αυτό που έχει προστεθεί. Ένα εμπλουτισμένο τρόφιμο μπορεί να βοηθήσει στην ενίσχυση του οργανισμού σε κάποιο συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό, όμως η υπερκατανάλωση μπορεί να αποτελέσει «μάσκα» για την έλλειψη κάποιου άλλου θρεπτικού στοιχείου εξίσου σημαντικού. Επιπρόσθετα, είναι εξαιρετικά σημαντικό να προσέχουν οι καταναλωτές την χρήση τέτοιων προϊόντων ώστε να μην γίνεται αντικατάσταση γευμάτων.
Η κατανάλωση εμπλουτισμένων τροφίμων μπορεί να αποβεί παραπλανητική μιας και το ότι ένα τρόφιμο είναι εμπλουτισμένο με ένα ή περισσότερα θρεπτικά συστατικά δεν αποκλείει την υψηλή περιεκτικότητα του σε ζάχαρη ή λιπαρά. Επομένως, εμπλουτισμένο τρόφιμο δεν σημαίνει απαραίτητα και υγιεινό.
Συμπερασματικά
Θα λέγαμε ότι τα εμπλουτισμένα τρόφιμα ως μέρος μιας ισορροπημένης διατροφής και ενός γενικότερου υγιεινού τρόπου ζωής έχει ευεργετικά οφέλη για τον οργανισμό. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίνεται στην αποφυγή της υπερκατανάλωσης και στη σύσταση των τροφίμων αυτών (περιεκτικότητα σε ζάχαρη, λιπαρά κ.ά). Η συμβουλή και η καθοδήγηση από έναν ειδικό μπορεί να συμβάλει στην ορθή ενημέρωση και αντιμετώπιση, ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε οργανισμού.
