Η κακοσμία του σώματος και της αναπνοής αποτελεί μια δυσάρεστη κατάσταση, η οποία μπορεί να επηρεάσει την αυτοπεποίθηση του ατόμου και να το αποξενώσει από τις κοινωνικές του συναναστροφές. Υπάρχουν σίγουρα κάποιες στιγμές της ημέρας, όπως κατά το πρωινό ξύπνημα ή μετά από άσκηση που οι περισσότεροι είχαν μια παρόμοια εμπειρία, αλλά τι συμβαίνει όταν κάτι τέτοιο παρατηρείται συστηματικά; Πόσο σημαντικό ρόλο μπορεί να παίξει η διατροφή στην οσμή του σώματός μας;
Δυσάρεστη αναπνοή, πού οφείλεται;
Όσον αφορά την δυσάρεστη αναπνοή, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πως προκαλείται κατά κύριο λόγο από τα εκατοντάδες βακτήρια που ζουν στο στόμα μας και κατ’ ακρίβεια, τα πολυάριθμα είδη βακτηρίων που παράγουν πτητικές θειούχες ενώσεις. Οι χημικές ενώσεις αυτές αποτελούν προϊόντα της διάσπασης των πρωτεϊνών. Με απλά λόγια, όταν παραμένουν υπολείμματα τροφής στην γλώσσα και στα δόντια μας και αυτά αποσυντίθενται από τα συγκεκριμένα είδη βακτηρίων, παράγονται αέρια με δυσάρεστη οσμή. Επίσης, οι πρωτεΐνες αυτές υπάρχουν εκτός από τα κατάλοιπα των τροφών και στα συστατικά του σίελου. Τα αμινοξέα που περιέχουν θείο, όπως η κυστεΐνη, υφίστανται αναερόβια βακτηριακή διάσπαση. Το αποτέλεσμα αυτής της διάσπασης είναι να δημιουργηθούν πτητικές θειούχες χημικές ενώσεις, όπως το υδρόθειο (H2S), η μεθυλομερκαπτάνη (CH3SH)6, το διμεθυλοσουλφίδιο (CH3SCH3), η ακετόνη και η ακεταλδεΰδη. Η μικροχλωρίδα του στόματος συνίσταται κυρίως από θετικά κατά Gram βακτήρια, όμως περιέχει και αρνητικά κατά Gram βακτήρια, κυρίως όταν υπάρχει περιοδοντική νόσος, κακή υγιεινή του στόματος ή ξηροστομία. Τα αρνητικά κατά Gram αναερόβια βακτήρια παράγουν υψηλότερα ποσοστά θειούχων ενώσεων και άρα φέρουν μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για την δυσάρεστη αναπνοή.
Ποια τρόφιμα ευθύνονται για τη δυσάρεστη αναπνοή;
Αρχικά, είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε ότι εν δυνάμει κάθε τροφή μπορεί να καταλήξει να είναι υπεύθυνη για κακοσμία, αν παραμείνουν υπολείμματά της για ώρα στο στόμα. Γι’ αυτό, το καλό βούρτσισμα των δοντιών και της γλώσσας είναι απαραίτητο. Υπάρχουν όμως, ορισμένες τροφές, οι οποίες όντως ενοχοποιούνται για την έντονη κακοσμία του στόματος το επόμενο 24ωρο μετά την κατανάλωσή τους. Σε αυτές περιλαμβάνονται τα κρεμμύδια, το σκόρδο, τα ζωικά λίπη, το ψάρι, τα καρυκεύματα, ο καφές και το αλκοόλ. Η κακοσμία συγκεκριμένα οφείλεται στην αποβολή των προϊόντων του μεταβολισμού αυτών των τροφίμων, σε μορφή δύσοσμων πτητικών αερίων διαμέσου των πνευμόνων.
Επίσης, αυτό συμβαίνει και όταν υπάρξει μειωμένη παραγωγή σίελου, γι’αυτό και κατά το πρωινό ξύπνημα, μία τέτοια εμπειρία είναι πιο συνήθης. Ο καφές και τα αλκοολούχα ποτά δημιουργούν ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την ανάπτυξη βακτηρίων στο στόμα, ενώ ταυτόχρονα μειώνουν τη ροή του σάλιου προκαλώντας ξηροστομία και άσχημη όσμη. Το ίδιο μπορεί να προκληθεί και μετά την λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων ή αν έχουμε μείνει για πολλές ώρες σε κατάσταση νηστείας. Επιπλέον, οι δίαιτες πολύ χαμηλών θερμίδων και τα διατροφικά μοτίβα υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες οδηγούν στην σύνθεση κετόνων, οι οποίες έχουν δυσάρεστη οσμή και αποβάλλονται από το σώμα μέσω του ιδρώτα, των ούρων και της αναπνοής. Τέλος, η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης έχει ενοχοποιηθεί επίσης για την κακή αναπνοή, υπό την έννοια ότι τα δόντια γίνονται επιρρεπή στην τερηδόνα.
Πώς αντιμετωπίζεται διατροφικά η δυσάρεστη αναπνοή;
Ένας από τους βασικούς παράγοντες κακής αναπνοής είναι η ξηροστομία, επομένως η λύση σε αυτό το πρόβλημα είναι να διατηρηθεί η στοματική κοιλότητα, όσο γίνεται πιο υγρή. Είναι καλό να αποφεύγουμε το κάπνισμα και να πίνουμε άφθονο νερό και όχι τόσο καφέ, αναψυκτικά ή αλκοόλ, διότι αυτά οδηγούν σε ξηρότερο περιβάλλον στην στοματική κοιλότητα. Θα ήταν λοιπόν χρήσιμο, μετά την κατανάλωση αυτών των ροφημάτων, να μην ξεχνάμε να ενυδατωθούμε. Επίσης, με την συχνή κατανάλωση νερού γενικότερα, βοηθάμε να ξεπλυθεί το στόμα μας από υπολείμματα τροφής και ενισχύουμε την παραγωγή του σάλιου.
Το μάσημα τσίχλας ή η κατανάλωση μιας καραμέλας, κατά προτίμηση χωρίς ζάχαρη, επίσης εξυπηρετεί την παραγωγή σίελου. Ταυτόχρονα η ξυλιτόλη, που περιέχεται συνήθως σε αυτά τα προϊόντα είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική για την καταπολέμηση της κακής αναπνοής, καθώς αναστέλλει τον πολλαπλασιασμό των βακτηρίων στο στόμα μας.
Επιπρόσθετα, όπως υπάρχουν τροφές που έχουν ένα μερίδιο ευθύνης για την δυσάρεστη αναπνοή, έτσι υπάρχουν και τροφές που βοηθούν για το ακριβώς αντίθετο. Τα φρούτα και τα λαχανικά τα οποία είναι πλούσια σε βιταμίνη C, όπως η πιπεριά, το πορτοκάλι, η ντομάτα δρουν προστατευτικά έναντι των βακτηρίων του στόματος.
Τα τραγανά τρόφιμα βοηθούν να απομακρύνονται τα υπολείμματα από άλλες μαλακές τροφές που είναι πιο εύκολο να παγιδευτούν ανάμεσα στα δόντια.
Ακόμη, το γιαούρτι που περιέχει προβιοτικούς μικροοργανισμούς, βοηθά στην μείωση της ποσότητας του υδρόθειου στο στόμα, ενώ ταυτόχρονα ενισχύει την υγεία των δοντιών και τον περιορισμό της πλάκας, άρα και της περιοδοντίδας - ασθένειες, οι οποίες ευθύνονται για την δυσάρεστη αναπνοή. Σημαντική προϋπόθεση βέβαια το γιαούρτι να μην περιέχει πρόσθετα σάκχαρα. Επιπρόσθετα, αν το γιαούρτι έχει εμπλουτιστεί με βιταμίνη D, αυτό αποτελεί ένα ακόμη πλεονέκτημα, διότι η βιταμίνη D, επίσης προάγει την υγεία των δοντιών. Άλλα τέτοια τρόφιμα είναι το γάλα, ο σολομός και ο κρόκος του αυγού.
Επίσης, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, όπως μαϊντανός, λάχανο, τα οποία περιέχουν χλωροφύλλη, ουσία η οποία τους προσδίδει και το χαρακτηριστικό πράσινο χρώμα, φαίνεται να έχουν και αποσμητική δράση στο στόμα.
Άλλα φυτικά προϊόντα που συνδέονται με την καλύτερη αναπνοή περιλαμβάνουν την κανέλα, το έλαιο της οποίας μειώνει τα βακτήρια που προκαλούν την κακοσμία. Οι πολυφαινόλες, οι οποίες περιέχονται σε τρόφιμα, όπως το μήλο, το σπανάκι και το τσάι, ως αντιοξειδωτικά αποτρέπουν επίσης την ανάπτυξη αυτών των βακτηρίων. Το μαρούλι και τα κεράσια φαίνεται να εξουδετερώνουν την μεθυλομερκαπτάνη, που όπως προαναφέρθηκε ανήκει στις δύσοσμες θειούχες ενώσεις.
Πού οφείλεται η κακοσμία του σώματος;
Οι άνθρωποι παράγουν συνεχώς πτητικές χημικών ουσίες που μπορούν να γίνουν αντιληπτές από άλλους. Η πλειοψηφία αυτών των ενώσεων είναι άμεσα υποπροϊόντα του μεταβολισμού του σώματος ή προϊόντα του μεταβολισμού το φυσικού μικροβιώματος. Οι μυρωδιές του ανθρώπινου σώματος προέρχονται από διάφορετικές περιοχές, κυρίως από το στόμα, το τριχωτό της κεφαλής και τις μασχάλες. Σε υγιείς ενήλικες, η μασχαλιαία μυρωδιά φαίνεται να είναι πιο έντονη, λόγω της σχετικά υψηλής συγκέντρωσης τόσο των εκκρινών, όσο και των αποκρινών ιδρωτοποιών αδένων σε αυτήν την περιοχή. Ο ιδρώτας κατά βάση είναι άοσμος με τα μικρόβια να ευθύνονται για την άσχημη οσμή του. Γενικά, η μυρωδιά εκάστοτε από εμάς έχει γενετικό υπόβαθρο, αλλά ταυτόχρονα επηρεάζεται και από άλλους παράγοντες, ένας από τους οποίους είναι και η διατροφή.
Ευθύνεται η διατροφή για την κακοσμία του σώματος;
Αρκετοί επιστήμονες θεωρούν τη διατροφή ως τον πιο άμεσο περιβαλλοντικό παράγοντα που διαμορφώνει τη μυρωδιά του σώματός μας, καθώς οι άνθρωποι καταναλώνουν μεγάλη ποικιλία αρωματικών τροφίμων. Ορισμένα συστατικά της διατροφής μας μπορούν να παράγουν πτητικές ενώσεις μόνο αφού μεταβολιστούν από το πεπτικό σύστημα. Καθώς τα πτητικά μόρια είναι πολύ μικρά σε μέγεθος, μπορούν να περάσουν από το επιθήλιο και να διανεμηθούν σε όλο το σώμα μέσω της κυκλοφορίας του αίματος.
Ορισμένα τρόφιμα μπορεί όντως να επιδεινώσουν τη μυρωδιά του σώματός μας. Μία πολύ κοινή παραδοχή αφορά τα τρόφιμα, τα οποία ανήκουν στην οικογένεια των φυτών “Allium”. Σε αυτήν συμπεριλαμβάνονται το φρέσκο και το ξερό ξρεμμύδι, τα πράσα, το σκόρδο, τα οποία περιέχουν θειούχες ενώσεις οι οποίες διεισδύουν στους πόρους του δέρματος. Άλλα τρόφιμα, που δημιουργούν αντίστοιχο «πρόβλημα» μετά την κατανάλωσή τους σε μεγάλες ποσότητες είναι το κύμινο και το κάρυ, καρυκεύματα που χρησιμοποιούνται συχνά στην κουζίνα της Μέσης Ανατολής, της Ινδίας και του Μεξικού. Αυτό επίσης, συμβαίνει καθώς τα μπαχαρικά αυτά μπορούν να προκαλέσουν μια μικρή αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος και να λειτουργήσει ο μηχαμισμός της εφίδρωσης.
Επιπλέον, υπάρχουν κάποιες ενδείξεις που υποδεικνούν ότι τα άτομα τα οποία καταναλώνουν υπέρμετρη ποσότητα αλκοόλ, έχουν λιγότερο ευεργετικά βακτήρια στο στόμα τους. Το αλκοόλ μεταβολίζεται από το σώμα μας σε οξικό άλας και εκκρίνεται στον ιδρώτα. Όσο μεγαλύτερη είναι η κατανάλωση αλκοόλ, τόσο πιο έντονη είναι η δυσάρεστη μυρωδιά του σώματός μας.
Επίσης, τα λαχανικά που ανήκουν στην κατηγορία των σταυρανθών, όπως το κουνουπίδι, το λάχανο, το μπρόκολο περιέχουν υψηλή περιεκτικότητα σε θείο και μπορεί να επηρεάζουν την μυρωδιά του σώματος. Το ίδιο θέμα μπορεί να προκύψει και με τα σπαράγγια, τα οποία περιέχουν μεθυλομερκαπτάνη.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, φαίνεται να υπάρχει και γύρω από την κατανάλωση κόκκινου κρέατος, το οποίο έχει φανεί σε ορισμένες μελέτες πως η αυξημένη κατανάλωσή του σχετίζεται με την κακή μυρωδιά σώματος.
Υπάρχουν επίσης εκτός από τρόφιμα και συμπληρώματα που μπορεί να έχουν ανάλογη επιρροή στην μυρωδιά του σώματος. Τα συμπληρώματα καρνιτίνης, τα οποία χρησιμοποιούνται κυρίως από άτομα που επιθυμούν να βελτιώσουν την αθλητική τους απόδοση, μπορούν να προκαλέσουν δυσάρεστη οσμή, ειδικά αν καταναλώνονται σε υψηλές ποσότητες. Το ίδιο ισχύει και με συμπληρώματα που περιέχουν σκόρδο, ειδικά σε μεγάλη ποσότητα. Θα έχει παρόμοια επίδραση στην μυρωδιά σας ή στην αναπνοή σας, ακριβώς όπως αν το καταναλώνατε φρέσκο ή μαγειρεμένο.
Ποια η διατροφική αντιμετώπιση της κακοσμίας;
Σαφώς το πιο σημαντικό βήμα για την καταπολέμηση της κακής οσμής του σώματος είναι η σωστή υγιεινή, η σχολαστική πλύση του σώματος και των ρούχων μας. Χρήσιμο είναι επίσης είναι να περιορίσουμε όσο είναι εφικτό, φυσικά, το άγχος μας, διότι συμβάλλει στην έντονη εφίδρωση, άρα και στην μυρωδιά του σώματος.
Όσον αφορά τώρα στην διατροφή, είναι χρήσιμο, να περιορίζονται ή να καταναλώνονται σε μικρότερες ποσότητες οι τροφές που φαίνεται να επηρεάζουν αρνητικά την μυρωδιά του σώματος.
Η κατανάλωση φρέσκων πράσινων φυλλώδων λαχανικών, όπως ο μαϊντανός, το σέρυ, το σπανάκι χάρη στην χλωροφύλλη που περιέχουν, η οποία είναι υπεύθυνη για το χαρακτηριστικό πράσινο χρώμα τους, μπορεί να βοηθήσει στην μυρωδιά του σώματος. Ο χυμός εσπεριδοειδών, ιδιαίτερα από λεμόνια και γκρέιπφρουτ, τα οποία επηρεάζουν την διούρηση, βοηθούν το σώμα να απομακρύνει τις δυσάρεστες οσμές γρηγορότερα. Με τον ίδιο τρόπο λειτουργούν και τα τρόφιμα τα οποία είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, όπως τα φρούτα, τα λαχανικά και τα προΐόντα ολικής άλεσης τα οποία διευκολύνουν την εντερική διάβαση, έτσι ώστε τα τρόφιμα να έχουν λιγότερο χρόνο για ζύμωση μέσα στο έντερο και να μην προλαβαίνουν να προκαλούν δυσάρεστη οσμή. Σε συνδυασμό με τις φυτικές ίνες, η επαρκής κατανάλωση νερού θα βοηθήσει προς την ίδια κατεύθυνση. Εκτός από τις φυτικές ίνες, η υγεία του εντέρου μπορεί να προαχθεί με τροφές πλούσιες σε προβιοτικά βακτήρια, όπως είναι τα ζυμώμενα τρόφιμα για παράδειγμα το κεφίρ και το αριάνι.
Συμπέρασμα
Συμπερασματικά, η διατροφή μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τόσο θετικά, όσο και αρνητικά την οσμή της αναπνοής μας και την μυρωδιά του σώματός μας. Άρα με τον έλεγχο της μπορεί όντως να διαπιστώσουμε διαφορά στην καθημερινότητά μας. Όμως, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η διατροφή είναι ένα μόνο λιθαράκι στο πρόβλημα. Είναι σημαντικό δηλάδη να μην αμελούμε την προσωπική υγιεινή του στόματος και του σώματός μας και πως αν η κακοσμία αφορά μια συστηματική κατάσταση να επισκεφθούμε τον αντίστοιχο γιατρό, γιατί μπορεί η κακοσμία να προμηνύει προβλήματα υγείας ή ορμονολογικές διαταραχές.
