Σε πολλές χώρες του κόσμου, 80% έως και 90% του πληθυσμού, πίνει καφέ κάθε μέρα. Ο κανονικός καφές παρασκευάζεται από τους καρπούς του δένδρου Coffea και διακρίνεται κυρίως σε δύο είδη, τον αραβικό καφέ (Coffea arabica) και τον καφέ από χώρες της λατινικής Αμερικής (Caffea robusta). Τα είδη αυτά αντιπροσωπεύουν το 99% της παγκόσμιας παραγωγής.
Η καφεΐνη μπορεί επίσης να κατασκευαστεί με χημική σύνθεση και χρησιμοποιείται ως προσθετικό σε τρόφιμα, ροφήματα, ποτά και αναψυκτικά. Ο καφές, το τσάι, η σοκολάτα, το κακάο και πολλά αναψυκτικά (κόκα-κόλα, πέψι-κόλα και άλλα) περιέχουν καφεΐνη.
Η καφεΐνη χρησιμοποιείται και καταναλώνεται ευρέως. Σε πολλά φάρμακα που αγοράζονται χωρίς συνταγή, υπάρχει καφεΐνη. Περιέχεται σε φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση του πόνου (αναλγητικά), κατασταλτικά της όρεξης και σε φάρμακα εναντίον του κρυολογήματος.
Υπάρχουν διαθέσιμα στο εμπόριο τρόφιμα, ποτά και ροφήματα τα οποία ενώ κανονικά περιέχουν καφεΐνη, αυτή αφαιρείται με ειδική χημική επεξεργασία (decaffeination).
Ένα συνηθισμένο φλιτζάνι των πιο κάτω ροφημάτων περιέχει:
- Καφές φίλτρου: 80 έως 115 mg καφεΐνη
- Στιγμιαίος καφές: 65 mg καφεΐνη
- Μαύρο τσάι: 40 έως 60 mg καφεΐνη
- Κακάο: 4 mg καφεΐνη
- Κουτάκι αναψυκτικού (τύπου κόκα-κόλα): 35 έως 60 mg καφεΐνη
Αλήθειες για την καφεΐνη:
- Η καφεΐνη του καφέ, το κύριο δραστικό συστατικό του δρα ως διεγερτική ουσία του κεντρικού νευρικού συστήματος αυξάνοντας τα επίπεδα της ντοπαμίνης. Η ντοπαμίνη είναι ένα νευροδιαβιβαστής που δραστηριοποιεί το κέντρο ευχαρίστησης του εγκεφάλου.
- Σε μέτριες δόσεις βελτιώνει τη μνήμη.
- Έχει διουρητική ιδιότητα. Λόγω αυξημένης διούρησης μπορεί να προκαλεί αφυδάτωση. Για το λόγο αυτό όσοι πίνουν ροφήματα ή ποτά με ψηλές συγκεντρώσεις καφεΐνης θα πρέπει να παίρνουν και άφθονο νερό.
- Επίσης η καφεΐνη μπορεί να προκαλεί μείωση της όρεξης.
- Η καφεΐνη μετά από την εισδοχή της στο πεπτικό σύστημα απορροφάται και διανέμεται στον οργανισμό πολύ γρήγορα. Αφού εισέλθει και δράσει σε διάφορα όργανα, δεν παραμένει ούτε αποθηκεύεται στον οργανισμό αλλά αποβάλλεται μετά από μερικές ώρες.
- Κάθε άτομο έχει διαφορετική ευαισθησία στην ποσότητα που χρειάζεται για να προκαλέσει θετικά αποτελέσματα στην αρχή και στη συνέχεια να δημιουργήσει ανεπιθύμητες παρενέργειες.
- Η καφεΐνη χρησιμοποιείται για θεραπεία διαφόρων ειδών πονοκεφάλων, της ημικρανίας και των πονοκεφάλων τάσης ενώ οι ψηλές δόσεις καφεΐνης πιθανόν να έχουν αντίθετο αποτέλεσμα και να προκαλούν πονοκέφαλο.
- Ανακουφίζει για σύντομο χρονικό διάστημα από την κούραση και τη νύστα.
- Ψηλές δόσεις είναι δυνατόν να προκαλεί παροδικά αύξηση της αρτηριακής πίεσης, κινδύνου αρρυθμιών, ταχυκαρδία, υπερβολική διούρηση, ναυτία και εμετούς, εντερικές διαταραχές, νευρικότητα και ανησυχία, άγχος και αγωνία, κατάθλιψη, τρεμούλιασμα και αϋπνία.
- Ο καφές αυξάνει την αποβολή ασβεστίου δια μέσου των ούρων. Ο κίνδυνος σχηματισμού πέτρας στους νεφρούς αυξάνεται λόγω λήψης καφεΐνης.
- Η καφεΐνη προκαλεί εθισμό. Όταν σταματήσει κάποιος να πίνει καφέ, μπορεί να παρουσιάσει πονοκέφαλο, ευερεθιστικότητα και νευρικότητα. Για τους λόγους αυτούς, εάν κάποιος θέλει να σταματήσει να πίνει καφέ, θα πρέπει να το κάνει σταδιακά.
- Οι γυναίκες που είναι έγκυες, όταν πίνουν ψηλές ποσότητες καφέ, έχουν αυξημένο κίνδυνο να χάσουν το παιδί τους.
- Ο καφές μπορεί να έχει προστατευτικές επιδράσεις στο συκώτι. Άτομα που κινδυνεύουν από ασθένειες του ήπατος, είναι δυνατό να επωφελούνται από την κατανάλωση καφέ και άλλων ποτών που περιέχουν καφεΐνη.
- Η καφεΐνη μπορεί να αυξάνει την αρτηριακή πίεση και να προκαλεί την απελευθέρωση ορμονών που έχουν σχέση με το στρες. Ασθενείς οι οποίοι πάσχουν από νοσήματα τα οποία μπορούν να επιδεινωθούν από το στρες, όπως για παράδειγμα οι καρδιακοί με στεφανιαία νόσο και οι διαβητικοί, θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στην κατανάλωση καφεΐνης.
- Επίσης ασθενείς που πάσχουν από ψυχολογικά προβλήματα όπως το σύνδρομο του μετατραυματικού στρες ή καταστάσεις που συνοδεύονται από κοινωνικό άγχος, πιθανόν να έχουν επιδείνωση του προβλήματός τους μετά από κατανάλωση καφέ. Το ίδιο ισχύει και για ασθενείς με ψυχικές διαταραχές που επιδεινώνονται από το στρες.
Σε ποιους δεν συνιστάται ο καφές;
- Η μέτρια χρήση της καφεΐνης δεν έχει αρνητικές επιπτώσεις στη υγεία.
- Στα παιδιά η καφεΐνη είναι καλό να αποφεύγεται διότι έχει ανορεξιογόνο δράση, προκαλεί υπερκινητικότητα και δεν έχει κάποια θρεπτική ιδιότητα για το παιδί
- Στις έγκυες γυναίκες
- Σε άτομα με στεφανιαία νόσο και με έλκος στο στομάχι
- Προσοχή στην αλληλεπίδραση με άλλα φάρμακα
Ο καφές με γάλα είναι πιο ελαφρύς;
Κι όμως, ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Ο καφές χωρίς γάλα είναι πιο ελαφρύς, αφού το γάλα είναι αυτό που κάνει τον καφέ «βαρύ». Η ένωση της καφεΐνης με την καζεΐνη (πρωτεΐνη γάλακτος) δημιουργεί συσσωματώματα (αδιάλυτους θρόμβους), τα οποία είναι δύσπεπτα και δεν διασπώνται εύκολα από τα γαστρικά υγρά. Παρ’ όλα αυτά, το πόσο βαρύς είναι ένας καφές με γάλα, εξαρτάται και από την ευαισθησία του καθενός.
Να πιω ένα δυνατό καφέ για να ξεμεθύσω;
Ο καφές δεν μπορεί να καταπολεμήσει τη μέθη. Μόνο ο χρόνος βοηθάει. Το συκώτι μεταβολίζει το αλκοόλ με ένα ρυθμό 4-12 γρ. την ώρα. Μόνο, λοιπόν, όταν το συκώτι καθαρίσει και το τελευταίο υπόλειμμα αλκοόλ από το αίμα σας θα έχετε ξεμεθύσει. Εκείνο που κάνει ο καφές σε κάποιο μεθυσμένο είναι να το διατηρήσει πιο ξύπνιο. Οι διαταραχές που προκαλεί το υπερβολικό αλκοόλ στις νοητικές ικανότητες δεν αλλοιώνονται από την καφεΐνη.
Επίσης να γνωρίζουμε ότι η λήψη μέχρι 3 φλιτζανιών καφέ ημερησίως, μπορεί να έχει ευεργετικά αποτελέσματα στην υγεία του ανθρώπου, ενώ οι μεγαλύτερες ποσότητες έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική και σωματική κατάστασης του ατόμου.
